Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
§2. Саяси қүкықтар мен бостандықтарға қарсы қылмыстар
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| §2. Саяси қүкықтар мен бостандықтарға қарсы қылмыстар
145- 6 а п. Адамның және азаматтың тең күкықтылығын бүзу 1. Адамның (азаматтың) қуқықтары мен бостандықтарын тегіне, әлеуметтік, лауазымдық немесе мүліктік жагдайына, жынысына, нәсіліне, ултына, тілінв, дінге көзқарасына, нанымына, тургылықты жеріне, қогамдық бірлестіктерге қатыстылыгына байланысты себептермен немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша тікелей немесе жанама шектеу - үш жуз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппул салуга не сол мөлшерде түзеу жумыстарына не екі жүз қырық сагатқа дейінгі мерзімге қогамдық жумыстарга тартуга не жетпіс бес тәулікке дейінгі мерзімге қамаққа алуга жазаланады. 2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып не қогамдық бірлестік лидері жасаган дәл сол іс-әрекет - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу қуқыгынан үш жылга дейінгі мерзімге айыра отырып немесе онсыз, бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппул салуга не сол мөлшерде түзеу жумыстарына не үш жүз сагатқа дейінгі мерзімге қогамдық жумыстарга тартуга не тоқсан тәулікке дейінгі мерзімге қамаққа 316 алуга жазаланады. Қылмыстық құқық бұзушылықтың тікелей объектісі Қазакстан Республикасының Конституциясының 14-бабының 1-тармағындакөрсетілгентегіне,элеуметтік,лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, наны- мына, тұргылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша еш- кімді ешқандай кемсітуге болмайды деген қагида болып табылады. Қылмыстыққұкыкбұзушылықтың қосымшатікелей объектісі адамдардыңденсаулыгы немесе бостандығы болуы мүмкін. Қылмыстық құқық бұзушылықтың жәбірленушісі конституниялық тең кұкықтылығы заңсыз бұзылган Қазақстан Республикасының аза- маттары, сондай-ақ шетелдіктер мен азаматтыгы жоқ адамдар Конституцияда, Заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Республикада азаматтар үшін белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пай- даланады, сондай-ак міндеттер аткарады (12-баптың 4-тармағы). Қылмыстық құқык бұзушылық объективтік жағынан адамның (азаматтың) кұқықтары мен бостандықтарын тегі, әлеуметтік, лауазымдық немесе мүліктік жағдайы, жынысы, нәсілі, ұлты, тілі, дінге көзқарасы, сенімі, тұрғылықты жері, қогамдық бірлестіктерге қатыстылығы себептермен немесе өзге кез келген жағдайлар бойынша тікелей немесе жа- нама шектеу арқылы жүзеге асырылады. Көрсетілген құқықтар мен бостандыктарды тіке- лей шектеу деп азаматтын (адамның) конституциялық құқыктары мен бостандықтарын ашық түрде оның белгілі бір ұлтқа, дінге, нәсілге жататындыгына немесе басқадай белгілеріне байланысты бұзу (жұмысқа алуға кедергі қою, қоғамдык көлікті ұлтына, тіліне байланысты пайдалануға кедергі жасау, тұргын үй беруден шектеу, белгілі бір аумақта көрсетілген белгілерге байланысты тұруга тыйым салу т.б. әрекеттер жатады). Көрсетілген белгілер бойынша жанама түрде шектеуге азаматтардың жалақысын кеміту, мамандыгы немесе тиісті кэсібі бойынша еңбек етуіне жол бермеу, көрсетілген белгілер бойынша оларды үнемі мінеу, сынау, олардың өз ойларын, пікірлерін айтуына жол бер- меу немесе басқадай түрдегі әр түрлі кемсітулер жатады. Қылмыстық кұкық бұзушылық құрамы формальдық. Ол осы заңда белгіленген тең кұкықтылыктар мен бостандыктарды тікелей немесе жанама шектеу орын алган уақыттан бастап аяқгалған деп танылады. Субъективтік жагынан алғанда аталган кылмыстык кұкық бұзушылық тек тіке- лей касаканалықпен істеледі. Кінэлі адам азаматтық (адамның) конституциялық тен құқыктарын бұзатынын сезеді және де занда (145-баптың 1-тармагы) көрсетілген бел- гілер бойынша оны жүзеге асыруды тілейді. Қылмыстық кұкықбұзушылык ниет адамнын құкыгын ұлтына, тіліне, дініне немесе баскадай белгілеріне байланысты олардын конституциялық тең кұкықгылығын бұзу болып табылады. Қылмыстық кұқық бұзушылықтың субъектісі 16-ға толган кез келген адам. Адам өзінщ қызмет бабын пайдалана отырып немесе коғамдык бірлестіктің жетекшісі осы әрекеттерді жасаса, онда олар осы қылмыстық құқық бұзушылыктың ауырлататын түрі бойынша жауаптылықкатартылады (ҚК-тің 145-бабының 2-тармагы). Көрсетілген ауыр- лататын қылмыстык құқық бұзушылык құрамының субъектісі - арнаулы (лауазымды адам немесе коғамдық бірлестіктің жетекшісі). Олардың түсінігі Қылмыстық кодекстің 3- бабының 19 жэне 26-тармактарында берілген. жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|