Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
§2. Коммерциялық және өзге ұйымдардагы қызмет мүдделеріне қарсы
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Коммерциялық немесе өзге де уйымда басқару функцияларын орындайтын адамның өз өкілеттіктерін осы уйымның заңды мүдделеріне қарсы және өзі немесе басқа адамдар не- месе
| §2. Коммерциялық және өзге ұйымдардагы қызмет мүдделеріне қарсы
қылмыстық қүқық бұзушылық нақты құрамдары 250- 6 а п. Өкілеттіктерді теріс пайдалану Коммерциялық немесе өзге де уйымда басқару функцияларын орындайтын адамның өз өкілеттіктерін осы уйымның заңды мүдделеріне қарсы және өзі немесе басқа адамдар не- месе уйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарга немесе уйымдарга зиян келтіру мақсатында пайдалануы, егер бул азаматтардың немесе уйымдардың қуқықтары мен заңды мүдделеріне не қогамның немесе мемлекеттің заңмен қоргалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соқса - мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу қуқыгынан бес жылга дейінгі мерзімге айыра отырып, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппул салуга не сол мөлшерде түзеу жумыстарына не төрт жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзім- ге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. Қазақстан Республикасында іске асырылып жаткан нарықтық қатынастар белгілі бір талаптарга сай жүзеге асырылады. Нарықтық қатынастардағы мұндай талаптарға нарыққа қатысушыларды құкықтық ережелермен қамтамасыз ету, оларға шешім қабылдауга еріктілік беру, оның нәтижесі үшін жауаптылық белгілеу жатады. Мұның мысалы коммерциялык жэне өзге ұйымдардагы қызмет мүдделеріне қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін, оның ішінде өкілеттіктерді асыра пайдаланганы үшін қылмыстық құкық бұзушылық үшін жауаптылық белгілеу болып табылады. Қылмыстық кодекстің 250-бабында: Коммерциялық немесе өзге ұйымдар басқару қызметтерін атқаратын адамның өз өкілеттіктерін осы ұйымның занды мүдделеріне қарсы жэне өзі немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылыктар _ и ____ • _ _ _____ и алу не басқа адамдарга немесе ұиымдарга зиян келтіру мақсатында паидалануы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құкықтары мен занды мүдделеріне не қогамның немесе мемлекеттің заңмен қоргалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соқса өкілеттіктерді асыра пайдалану деп танылады деп көрсетілген. Қылмыстык кұқық бұзушылықтың тікелей объектісі - коммерциялық немесе езге ұйымдардың бірқалыпты дұрыс басқару қызметін реттейтін қоғамдык қатынастар. Қылмыстық құқық бұзушылықтын қосымша тікслей объектісі - азаматтардың немесе ұйымдардың кұқықтары мен заңды мүдделері не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделері болып табылады. Өкілеттіктерді асыра пайдаланудың объектив- тік жағының мына төмендегідей бірнеше белгілері болады: басқару қызметін атқаратын адамның өз өкілеттіктерін осы үйымның заңды мүдделеріне қарсы пайдалануы; іс- эрекет арқылы азаматтардың немесе үйымдардың қүқықтары мен заңды мүдделеріне не қогамның немесе мемлекетгің заңмен қоргалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіру. 459 Істелген іс-әрекеттер мен заңда көрсетілген зиянды зардаптың арасында себепті байланыстың болуы. «Үйымның заңды мүдделеріне қарсы» деген термин заңмен немесе құрылтайшы қүжаттармен белгіленген белгілі бір үйым кызметінің міндеттеріне қайшы іс-эрекеттерді жасау болып табылады. Мүндай үйымдарды заң коммерциялық немесе өзге де ұйымдар деп жалпылама көрсетіп отыр. Коммерциялық үйымдарға өз қызметінің негізгі мақсаты регінде пайда келтіруді көздейтін заңды тұлғалар жатады. Коммерциялық үйым болып табылатын занды тұлға мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серіктестік, өндірістік ко- оператив нысандарында қүрылады. Өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде пайда келтіре алмайтын жэне алынған пайдасын катысушыларына үлестірмейтін үйым коммерциялык емес озге занды тұлға болып табылады. Коммерциялық емес өзге үйым болып табыла- тын заңды тұлгага мекеме, коғамдық бірлестік, түтыну кооперативі, қоғамдық қор, діни бірлестік нысанында және заң қүжаттарында көзделген өзге де нысанда қүрылуы мүмкін (ҚР Азаматтык кодексінің 34-бабы). Коммерциялық немесе өзге үйымның басқару қызметтерін атқаратын адам өз өкілеттіктерін осы ұйымдардың заңмен, ережелермен белгіленген заңды кызметіне, мүддесіне кайшы, өзі кызмет атқаратын коммерциялык немесе өзге ұйымның шеңберінде жүзеге асырады, ондай іс-әрекет істеу аркылы азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүддслеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіріледі. Елеулі зиян - моральдық, мүліктік, ұйымдастырушылык залалдардың жиынтығы. Елеулі зиян азаматтардың; ұйымдардың занды қүқықтары мен мүдделеріне, сондай-ақ қогамның мемлекеттік заңмен қорғалатын мүдделеріне келтірілуі мүмкін. Келтірілген зиянның елеулілігі қылмысты іс-эрекеттің жасалу ерекшеліктеріне, мэніне, одан туындаған зардаптың көлеміне, жэбірленушілердің санына, олардың экономикалық жағдайларының нашарлауына байланысты нақты жағдайларға карап тергеу, сот органдары арқылы дер- бес анықталады. Істелген іс-әрекет пен келтірілген елеулі зиянның арасын жалғастыратын себепті бай- ланыс болуы шарт. Себепті байланыстың болмауы қылмыс кұрамының орын алмауын көрсетеді. Қылмыстық кұкық бұзушылык құрамы материалдық. Өкілеттіктерді асыра пайдалану аркылы басқару қызметтерін атқаратын адамның азаматтың немесе үйымның қүкықтары мен заңды мүдделеріне не коғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтірген уақыттан бастаи қылмыстық кұкық бүзушылык аякталган деп та- нылады. Субъективтікжагынағі қылмыстыққұкықбұзушылықтікелейқасақаналықпенжәнеар- наулы мақсатпен істеледі. Кінәлі адам өз өкілеттіктерін осы үйымның занды мүдделеріне қарсы пайдаланғанын сезеді және өзі немесе басқа адамдарға немесе ұйымдар үшін пай- да мен артыкшылықтар алу үшін басқа адамдар мен үйымдарға зиян келтіруді тілейді. Қылмыстык күқык бұзушылықтың субъектісі - арнаулы субъект. Коммерциялық жэне өзге ұйымдарда басқару қызметін атқаратын адам Қылмыстық кодекстің 3-бабынын 19-тармагына сәйкес, «коммерциялық немесе өзге ұйымды басқару функцияларын орын- дайтын адам - мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы не мемлекеттік үлесі елу пайыздан асатын ұйым болып табылмайтын ұйымда тұрақты. уақытша не ар- найы өкілеттік бойынша ұйымдастырушылық - өкімдік немесе экімшілік-шаруашылық міндеттерді орындайтын адам» - деп көрсетілген. Осы анықтамада айтылған ұйымдық- өкімдік немесе экімшілік-шаруашылык міндеттерді атқару ұғымы Қылмыстык кодекстің 361-бабындагы осындай ұғымдармен ұқсас. жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|