Куәлік №16507-Ж. Журнал жылына 4 рет жарыққа шығады (наурыз, маусым, қыркүйек, желтоқсан) иб №15211
жүктеу/скачать 3.54 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2-сурет – Тыңдалым әрекеті
Тіл үйренуші деңгейлер бойынша лексикалық тілдік бірліктер қамтылған тыңдалым мәтіндерін оқи отырып, мәтіннің жалпы мазмұнын тыңдап түсіне алады. Осы үдеріс таңбаларды дұрыс та- нып оқудан басталады. Таңбаға әріп (Ә), шартты таңба (ШТ), тыныс белгілер (П), азат жол (АЖ) жатады. Әріпті дұрыс дыбыстағанын бағалау үшін фонология ғылымының аясында дыбыс (дауысты дыбыс: жуан-жіңішке, ашық-қысаң, еріндік-езулік; дауыссыз дыбыс: қатаң, ұяң, үнді) және интонация (екпін, кідіріс, ырғақ, риф- ма, тембр) мәселелерін төмендегі кестедегідей декомпозициялаймыз. Оқырманға түсінуіне ыңғайлы болуы үшін жапондық ғалым К. Иси- каваның «Себеп-салдарлық диаграммасын» қолданғанды жөн көрдік (Исикава, 1988: 5) [17]. Тыңдалым әрекеті мен мәтінді оқу әрекеті ды- быстау мүшелерінің артикуляциялық қозға лы- сы негізінде жүретіндіктен, тыңдалым әрекетін бағалағанда да сөйлесім әрекетіндегідей оқушы- ның/тіл үйренушінің жоғарыда аталған дескрип- торларды қалай қолданғанын, атап айтқанда: • сөз мағынасын дұрыс ұғыну; • сөздің астарлы мағынасын ұғуын; • мәтін мазмұнын, баяндалған ақпаратты түсінуін; • мәтін мазмұнын түсініп, сауатты баяндап жеткізуін; • мәтінді қалай түсінгендігін анықтайтын тапсырмаларды орындай білуін бағалаймыз. II. ОҚЫЛЫМ Оқылым – бұл нақты бір тілдегі және басқа тілдегі жүйе бойынша графикалық таңбалар арқылы мағлұматты қабылдау және белсенді өңдеу үдерісі. Оқылым – сөйлеу әрекетінің репро- дуктивті түрі және тілдік тұлғаны қалыптас- тырудағы тілдік дағдылардың маңызды бөлігі. Ф. Оразбаева еңбегінде: «Оқылым – графи- калық таңбалар арқылы қағаз бетіне түскен сөздер мен тіркестердің мағынасы мен мазмұнын ой мен сананың нәтижесінде қабылдай отырып, сауатты, дұрыс, мәнерлеп, ұғынықты оқу және одан қажетті деректі түсініп, сұрыптап алу», – деген анықтама берілген (Оразбаева, 2005: 102) [18]. Оқылым дағдысы арқылы оқушылар мәтінді және оның мазмұны мен мақсатын, тілін түсінуге, негізгі ойды анықтауға және мәтіннің құрылымдық бөліктерін, мәтіннің стилі мен типін анықтауды, оқылған мәтін негізінде сұрақ құрастыруды, әртүрлі деректерден қосымша ақпаратты айқындауды және мәтіндерге салыс- тырмалы сараптама жасауды меңгереді. Оқылым бөлігіндегі тестілеу дегеніміз – мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпаратын оқып түсіну барысында тілдік білік-дағдылардың қалыптасу деңгейін анықтау. Тіл үйренуші деңгейлер бойынша лексикалық тілдік бірліктер қамтылған оқылым мәтіндерін оқи отырып, мәтіннің жалпы мазмұнын оқып түсіне алады. Осы үдеріс таңбаларды дұрыс та- 78 Білім алушылардың қазақ тілін меңгеру деңгейін квалиметриялық тәсілдер арқылы бағалау нып оқудан басталады. Таңбаға әріп (Ә), шарт- ты таңба (ШТ), тыныс белгілер (П), азат жол (АЖ) жатады. Әріпті дұрыс дыбыстағанын бағалау үшін фонология ғылымының аясын- да дыбыс (дауысты дыбыс: жуан-жіңішке, ашық-қысаң, еріндік-езулік; дауыссыз дыбыс: қатаң, ұяң, үнді) және интонация (екпін, кідіріс, ырғақ, рифма, тембр) мәселелерін төмендегі кестедегідей декомпозициялаймыз: жүктеу/скачать 3.54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|