Пайдаланылатын әдебиеттердің тізімі

1. Ақыжанова А.Т. «Қазақ тілі мәтіндер мен жаттығулар». Алматы, 2005 ж.

3. Бектұров Ш.К. Қазақ тілі для начинающих. Алматы, 2004 ж.

4. Бектұров Ш.К. Қазақ тілі для начинающих. Алматы, 1994 ж.

5. Беріков Н. Қазақ тілі сабақтары. Алматы, «Ана тілі», 1994 ж

6. Дәрменқұлова Р.Н. Медициналық мәтіндер жинағы. Алматы, 2001 ж.

7. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі. Алматы, 2002 ж.

8. Жиенбаев С. Қазақ тілі. Алматы, Мектеп, 1987 ж.

9. Жапбарова А. Основы методики изучения стилистики казахского языка. 1991.ж.

10. Исаева Ж.Т., Тәттібаева А.Е. Қазақ тілі сабақтары, Алматы, 2011 ж

11. Искаков А. Современный казахский язык. Алматы, 1991ж.

12. Қалиев Б. Лаб. работы по современному каз. языку. Алматы, 1992ж.

13. Құлмағамбетова Б. Қазақ тілі. Алматы, 1990 ж.

14. Құлмағамбетова Б. Уроки казахского языка для взрослых. Алматы, 1990ж.

15. З.Күзекова Қазақ тілі. «Таным». Астана 2003ж.

16. С.Қ.Суатай «Іс-қағаздармен жұмыс», Алматы, 2011 ж.

17. Т.Қ.Зайсанбаев, Б.Н.Канленова «Мемлекеттік тілді үйренейік» Алматы, 2012ж.
Қосымша:

1. Оралбаева Н. Изучаем казахский язык. Алматы, 1989 ж.

2. Хабдин Қ.Е., Тәттібаева А.Е. Қазақ тілі сабақтары. Алматы, 2004ж.

3. Медицина білімі-мемлекеттік тіл аясында. Алматы, 2009ж.

1. Ақыжанова А.Т. Қазақша –орысша сөздік. Алматы, 2000 ж.

2. Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Алматы, «Рауан» 2000, 344 б.

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Қазақ тілі кафедрасы, коды – KRYa 1104

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

1. 
   Тақырыбы: Стиль және оның түрлері (публицистикалық стиль, ауызекі сөйлеу стилі, ресми іс-қағаздар стилі, көркем стилі, ғылыми стиль).
   
2. 
   Мақсаты: Стиль түрлерінің айырмашылығын білуге үйрету, стиль түрлерін жазу барысында дұрыс пайдалануға дағдыландыру, мәтіннің мазмұнын айтуға дағдыландыру, әр түрлі тапсырмалар арқылы стиль түрлерін ажырата білуге үйрету.
   
3. 
   Міндеті:
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша қазақ тілінің медицинаға, тиісті құжаттарға және күнделікті өмірге қажетті сөздерін, сөз тіркестерін үйрету.
   
2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша ресми немесе іс қағаздар стилінің ерекшелігін айқындап, бір ізбен жүйелі жазуға икемдеу.
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша тілдің қолданылу заңдылықтарын, тілдік белгілердің дұрыс қолданылу нормасын игерту.
   
4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша өмірде ең жиі қолданылатын құжаттардың заңдылықтарын меңгеріп, күнделікті күнделікті өмірге қолдануға дағдылану.
   

4. 
   Негізгі ұғымдар:
   

5. 
   Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты)
   

1. 
   Ұйымдастыру барысы – 5 минут
   
2. 
   Жаңа тақырып – 35 минут
   
3. 
   Жаңа сабақ бекіту – 10 минут
   
4. 
   Мәтінмен жұмыс – 25 минут
   
5. 
   Бақылау жұмыстары – 15 минут
   
6. 
   Үй тапсырмасын беру – 5 минут
   
7. 
   Студенттің білімін бағалау – 5 минут
   

6. 
   Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, аударма жұмысын жасату, жаттығу жұмысы.
   
7. 
   Көрнекі құралдар: кесте, ақпарат құралдары.
   
8. 
   Тапсырмалар:
   

Тіл стильдері

Көркем әдебиет Ресми стиль, Ғылыми Публицистикалық

стиль іс қағаздар стиль стиль

стилі
1-тапсырма. Жаңа сөздерді оқып, аударыңыз.

әдеби тілі – литературный язык

қоғамдық – общественный

ғылым саласында – в сфере науки

белсенді – активный

құқықтық – правовой

басқару - управлять.

Қазіргі біз кеңінен қолданып жүрген қазақ әдеби тілі – стильдік-жанрлық тармақтары айқын, ауызша және жазбаша түрде қызмет ететін тіл. Мәдени жұртшылықтың бәріне ортақ нормасы бар, қоғамдық өмірдің барлық саласында белсенді қолданысқа ие.

Қазақ әдеби тілінің бес түрлі стильдік тармақтары қалыптасып сараланған: білім мен ғылым саласында – ғылыми стиль, басқару мен құқықтық, іскерлік саласында – ресми іс-қағаздар стилі, қысқаша айтқанда, ресми стиль, әдебиет пен өнерде – көркем әдебиет стиль, бұқаралық ақпарат саласында – публицистикалық стиль, тұрмыстық қарым-қатынаста сөйлеу тілі стилі.

Қазақ әдеби тілінің стильдік тармақтары, түптеп келгенде, үлкен екі арнаға саяды. Жоғарыда аталған публицистикалық стиль, ғылыми стиль, ресми стиль, көркем әдебиет стилі – кітаби тіл стильдері деп аталады. Кітаби тілдің осы айтылған стильдерді жазбаша және ауызша түрде де қызмет атқарады. Ал сөйлеу тілінің стильдік тармақтары болмайды. Қарым-қатынас, негізінен, ауызша түрде жүзеге асады.

Қазақстанның жер қойнауында әлемдегі табиғи қазба байлықтардың барлық түрі (90-нан астам) орасан зор көлемде бар деуге болады. Қазақстанда ең ірі өзендер – Ертіс, Сырдария, Іле, Есіл және Тобыл. Қазақстанда ең биік шың республикамыздың оңтүстік-шығысындағы Тянь-Шань тауындағы Хан Тәңірі шыңы болып табылады. Оның биіктігі – 6996 метр.

Қазақстанның өзіне тән өсімдіктері сан алуан, әрі бай. Бір ғана дәрі жасайтын өсімдіктің өзі 150-ге жуық. Қазақстанда 158 түрлі сүтқоректі, 485 түрлі құс, 15-ке жуық балық пен көптеген жануарлар кездеседі.

Қазақстанда 6 мемлекеттік қорық бар. Көптеген жануарлар мен өсімдіктер өкімет қамқорлығында. Олардың ішінде Алматы қаласының рәмізіне айналған тау барысы мен Республика байрағында бейнеленген нұрлы болашаққа самғап бара жатқан елді көрсететін бүркіт те бар.

9. 
   Бақылау жұмыстары:
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша
   

1. Стиль деген не?

2. Стильдің қандай түрлері бар?

3. Көркем стиль мен ғылыми стильдің айырмашылығы қандай?

4. ауызекі сөйлеу қандай стиль?

5. Публицистикалық стиль мен ресми іс-қағаздары стилінің ерекшелігі неде?

2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша Стиль түрлеріне мысал келтіріп, талқылаңыздар.
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша
   

4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша
   

- жеке тұлғалар арасындағы қатынасты реттеуші;

- жеке адам мен қоғам арасындағы қатынасты реттеуші;

- әр түрлі мекеме, ұйымдардың өзара байланысын реттеуші;

- мекеме, ұйым жұмысын ұйымдастыру тәртібін негіздеуші;

- жеке адам мен қоғам өміріне қатысты оқиғаларды айғақтаушы;

- мемлекеттік басқару ісін жүйелеуші;

- тарихи құбылыстарды зерттеудің қайнар көзі;

- мекеме мен ұйымның атқарған істерінің көрсеткіші;

- мемлекеттік тілдің жүзеге асуының нақты көрсеткіші.

10. 
    Пайдаланған әдебиеттер:
    

А.Құлманов, С.Құлманов Ресми іскери тіл. Алматы 2007ж.

А.А.Қасымбек Қазақ тілі. Астана 2009ж

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

№2 тақырып: Іс-қағаздары және олардың түрлері.

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

1. 
   Тақырыбы: Іс-қағаздары және олардың түрлері.
   
2. 
   Мақсаты: Іс-қағаздары туралы толық мағлұмат беру, оның түрлерімен таныстыру, үлгісін көрсете отырып, практикалық жолмен түсіндіру, әр түрлі тапсырмалар арқылы іс-қағаздарының ерекшелігін білуге үйрету.
   
3. 
   Міндеті:
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша іс-қағаздарының түрлері, қызметтері, сипаттары туралы мәлімет беру.
   
2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша құжаттау үрдісінің элементтерін (құжаттарды дайындау, құжаттарды жолдау, тіркеу, сырттан келген құжаттарды қабылдау, тіркеу, құжаттарды қолдануға дайындау, құжаттардың жүзеге асырылуын бақылау, құжаттарды мұрағат қорына дайындау) меңгерту.
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша тілдің қолданылу заңдылықтарын, тілдік белгілердің дұрыс қолданылу нормасын игерту.
   
4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша өмірде ең жиі қолданылатын құжаттардың заңдылықтарын меңгеріп, күнделікті күнделікті өмірге қолдануға дағдыланыру.
   

4. 
   Негізгі ұғымдар:
   

5. 
   Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты)
   

1. 
   Ұйымдастыру барысы – 5 минут
   
2. 
   Үй тапсырмасын сұрау – 20 минут
   
3. 
   Жаңа тақырып – 20 минут
   
4. 
   Жаңа сабақ бекіту – 5 минут
   
5. 
   Мәтінмен жұмыс – 25 минут
   
6. 
   Бақылау жұмыстары – 15 минут
   
7. 
   Үй тапсырмасын беру – 5 минут
   
8. 
   Студенттің білімін бағалау – 5 минут
   

6. 
   Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, аударма жұмысын жасату, жаттығу жұмысы.
   
7. 
   Көрнекі құралдар: кесте, үлестірмелі карточкалар.
   
8. 
   Тапсырмалар:
   

Мақсаты

Хабарлау, ақпарат, анық мәлімет беру

дәл, нақты

Стильдің бұл түрі – құқықтық қарым-қатынас, әкімшілік саласында, кеңсе қызметінде

қолданылады. Іс-қағаздары қолданылу аясына қарай бірнеше түрге бөлінеді. Арнайы орындарда (мекеме, пошта, банктерде, қызметке орналастыру бөлімдерінде) алдын ала дайындалған үлгілері де болады.
1-тапсырма. Үлгіні пайдалана отырып, (кеш, кездесу, конференция т.б.) өткізуге рұқсат сұрап өтініш жазыңыздар

ӨТІНІШ

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Мекеме бастығы

Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілде, ал ұлт топтары жинақы тұратын жерлерде солардың тілдерінде жұмыс істейтін мектепке дейін балалар мекемелерін құру қамтамасыз етіледі.

Балалар үйлерінде және оларға теңестірілген ұйымдарда оқыту, тәрбие беру ісімен жергілікті атқарушы органдар олардағы балалардың ұлттық құрамын ескере отырып белгілейді.

Қазақстан Республикасы орта, арнаулы орта және жоғары білімді мемлекеттік тілде, орыс тілінде, ал қажетіне қарай және мүмкіндігі болған жағдайда басқа да тілдерде алуды қамтамасыз етеді.

Мемлекеттік де, мемлекеттік емес оқу орындарында мемлекеттік тіл мен орыс тілі міндетті оқу пәні енгізілетін пәндер тізбесіне кіреді.

(Тіл – білім беру саласында. ІІІ тарау, 16-бап)

9. 
   Бақылау жұмыстары.
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша
   

Іс-қағаздары қай стиль түріне жатады?

Іс-қағаздары қандай құжаттар?

Іс-қағаздарының қандай түрлерін білесіздер?

Іс-қағаздары не үшін қажет?

Іс-қағаздарының қандай айырмашылығы бар?

2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша
   

Стиль – латын сөзі, қазақ тіліне аударғанда «жазу мәнері» дегенді білдіреді.

Стилистика – тілдің қолданылу заңдылықтарын зерттейтін ғылым, ол тілдік белгілердің дұрыс қолданылу нормасын көздейді.

Қазақ әдеби тіл стильдері:

1. 
   ауызекі сөйлеу стилі
   
2. 
   көркем-әдебиет стилі
   
3. 
   публицистикалық стиль
   
4. 
   ресми іс қағаздар стилі
   
5. 
   ғылыми стиль
   

Қазақ тілінде қолданылып жүрген қалыптасқан сөз орамдарының көпшілігі орыс тілінің ықпалымен жасалған : қызу мақұлдау, қызу қарқын, тұрмыстық қызмет, қызмет көрсету, жүзеге асыру, қамтамасыз ету, өз күшінде қалдыру, қол жеткен табыс, кең жол ашу, іске қосу, мәселе көтеру, алғыс жариялау, сөгіс жариялау.

Көптеген сөздер белгілі стильге телулі болады, қолданылу жағынан шектеліп отырады. Мысалы: тағайындалсын, міндеттелсін, осы анықтама берілді, қаулы етеді, жарлық етеді т.б.

Ресми іс қағаздарында кейде бір заттың я ұғымның атауы қолданылу орнына қарай әр түрлі аталады. Мысалы, адам деген сөз ресми құжаттарда – азамат, жолдас, телефон станциясында – абонент, ательеде – заказ беруші, шаштаразда – клиент, ауруханада – науқас, санаторииде – демалушы, тынығушы, транспортта – жолаушы т.б. болып табылады.

Іс қағаздары стиліне әр түрлі мекемелерде жүргізілетін жазу үлгілері болады.

3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша
   

4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша
   

1. Автордың өзі туралы жазатын құжатты____________дейді

а) мінездеме

ә) сенімхат

б) өтініш

в)+өмірбаян

2. Сенімхаттың мәтіні_____________оқылды.

а) дауысты

ә) +дауыстап

б) қазақша

в) орысша

3.Өтініш жазылатын мекеменің толық аты ____________жазылады.

а) сол жақ бұрышқа

ә) +оң жақ бұрышқа

б) ортаға

в) соңына

4. Өз_____________жұмыстан босатуыңызды сұраймын

а) қалауыммен

ә) ойыммен

б) шешіміммен

в) +еркіммен

5.Отбасы__________________байланысты.

а) шартына

ә) +жағдайына

б) қаулысына

в) демалыс

6. Кандидатты жұмысқа қабылдай алмайтыныңыз туралы хабарлағанда, қандай коммуникативтік репликаны қолданар едіңіз?

а) нақты айтқанда

ә) +өкінішке орай

б) демекші

в) таңғаларлық

7. Өтініш қаралып, бекітілгенен кейінгі ... табылады?

а) ештеңе болып

ә) ескерту болып

б) +құжат болып

в) қосымша болып

8. Бұйрықта етістік қалай беріледі?

а) босату

ә) +тағайындалсын

б) қабылдайды

в) тыйым салыңыз

9. «Мамандық» ұғымына сәйкес келетін сөздерді белгілеңіз.

а) даңғыл, көше

ә) орналасқан, түскен

б) баспа, әкімшілік

в) +дәрігер, мұғалім

10. Бұйрық - ____________құжат.

а) өкім

ә) +өкімдік

б) өкілетті

в) кімдік

Пайдаланған әдебиеттер:

Негізгі әдебиет: С.Қ.Суатай Іс қағаздарымен жұмыс: Оқу құралы. – Алматы: «Елтаным баспасы». – 2010ж. 10-14 бет.
Қосымша әдебиет:

А.Құрманов, С.Құлманов. Ресми іскери тіл. Алматы 2007ж.

А.А.Қасымбек. Қазақ тілі. Астана 2009ж

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

№3 тақырып: Ақпараттық - анықтамалық құжаттар. Анықтама, жұмыс істейтіндігі туралы, мәлімет

2012 ж.

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.
Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент_______С.Қ.Суатай

1. 
   Тақырыбы: Ақпараттық - анықтамалық құжаттар.
   
2. 
   Мақсаты: Ақпараттық-анықтамалық құжаттар туралы айту. Жеке құжаттар түрлері туралы түсінік беру, үлгісін көрсете отырып, практикалық жолмен түсіндіру.
   
3. 
   Міндеті:
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша жеке құжаттар түрлері туралы түсінік беру.
   
2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша іс қағаздарының мемлекеттік тілдің жүзеге асуының нақты көрсеткіші екенін ашып көрсету.
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша тапсырмалар арқылы ұйымдастырушылық, тілдік белгілерді дұрыс қолдану икемділігін қалыптастыру.
   
4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша құжаттардың заңдылықтарын меңгеріп, күнделікті күнделікті өмірге қолдануға дағдыланыру.
   

4. 
   Негізгі ұғымдар:
   

Ақпараттық-анықтамалық құжаттарға: анықтамалар, баянхаттар, түсініктемелер, актілер, хаттар туралы түсінік.

5. 
   Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты)
   

Ұйымдастыру барысы – 5 минут

Үй тапсырмасын сұрау – 20 минут

Жаңа тақырып – 20 минут

Жаңа сабақ бекіту – 5 минут

Мәтінмен жұмыс – 25 минут

Бақылау жұмыстары – 15 минут

Үй тапсырмасын беру – 5 минут

Студенттің білімін бағалау – 5 минут

6. 
   Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері: аударма жұмысын жасату, сұрақ-жауап, жаттығу жұмысы.
   
7. 
   Көрнекі құралдар: кесте, үлестірмелі карточкалар.
   
8. 
   Тапсырмалар:
   

1-тапсырма. Мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыз.

Мекемелер дайындайтын құжатттардың көп бөлігі ақпараттық-анықтамалық құжаттар болып табылады. Бұл құжаттар нақты істер туралы ақпараттардан тұрып, шешімдер қабылдау және бұйрық сипатындағы құжаттарды дайындауға негіз болады.

Ақпараттық-анықтамалық құжаттарға анықтамалар, баянхаттар немесе түсініктемелер, актілер, әртүрлі хаттар және т,б, жатады. Олар ұйымдастырушылық-бұйрық құжаттарға қосымша болып келеді де, міндетті түрде орындауға жатпайды, Олардағы ақпарат іс-әрекетті орындауға қозғау салғанымен, мәлімет ретінде ғана қабылданады.

2-тапсырма. Берілген үлгілерді негізге ала отырып, өзіңіз жазып құжаттар түрлерін дайындаңыз.

Анықтама

Хабарландыру

Хаттама т.б.

3-тапсырма. Тақырып бойынша негізгі сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Ақпараттық-анықтамалық құжаттар деген не?

2. Оған қандай құаттар жатады?

3. Бұл құжаттардың айырмашылығы неде?

4. Бұл құжаттар қандай жағдайда қажет?

9. 
   Бақылау жұмыстары
   

1. 
   Когнитивті – білім компетенциясы бойынша:
   

1-тапсырма. Мәтінді мазмұндап беріңіз.

Азаматтық қарым-қатынастарды реттейтін құжаттар.

ҚОЛХАТ, СЕНІМХАТ, КЕПІЛХАТ – белгілі бір құндылықтардың (құжат, мүлік, зат, ақша) алыс- берісін куәландыратын, азаматтық қарым-қатынастарды реттейтін ресми құжат түрі. Құжаттың бұл түрлері міндетті түрде мөрмен бекітіліп, құқықтық сипатқа ие болады.

ҚОЛХАТ - белгілі бір құндылықтардың (құжат, мүлік, зат, ақша) алынғанын куәландыратын және оны белгілі бір мерзімде қайтарып беретіндігін міндеттеп, азаматтық қарым-қатынастарды реттейтін ресми құжат түрі. Бұл бағасы төмен құндылықтарды уақытша пайдалану жағдайында рәсімделеді. Сондықтан қолхат негізінен мекемеішілік қатынастарда жиі қолданылады.

Қолхаттың мазмұндық-құрылымдық жүйесі:

- құжаттың аты;

- қолхат беруші туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік нөмірі);

- қолхат алушы туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік нөмірі);

- алынғат заттың атауы (егер ақша болса, көлемі санмен де, жазбаша да көрсетіледі);

- қайтарылатын нақты уақыты;

- қайтара алмаған жағдайдағы шарты;

- қолхат жазылған күн;

- тараптардың қолы;

- мекеме мөрі.

2. 
   Операционалды – дағды компетенциясы бойынша:
   

1-тапсырма. Сөздердің аудармасын есте сақтаңыздар.

Сөздік:

қолхат- расписка

азамат- гражданин

мерзім-срок

кепілақы- задаток

қарыз- долг

ақша- деньги

уәде- обещание

қайтарып беру- вернуть, возвращать

алу-брать

кабылдап алу- принять

уақытында-вовремя

кепіл ақы- задаток

3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша:
   

1-тапсырма. Төмендегі үлгі бойынша құжат дайындаңыз.

СЕНІМХАТ – сенім білдірілген тұлғаға сенім білдіруші атынан (кәсіпорын, азамат) қандай да бір іс-әрекетті асыруға құқық беретін, олардың өзара келісімін куәландыратын құжат. Сенімхат мекеме атынан да, жеке адам атынан да беріледі. Ол мекеме атынан мәміле жасауға, материалдық құндылықтар мен ақша алуға немесе басқа да түрлі әрекеттер жасауға сенім білдіріп, құқық береді. Ресми сенімхаттар мекеме бланкіне рәсімделеді.

Сенімхат мекеме атынан берілсе, арнаулы бланкке жазылады да, мекеме басшысының қолы мен мөрі басылады.

Егер сенімхат жеке адам тарапьшан берілсе, сенімхат иесінің аты-жөні, құжатының аты мен нөмірі жазылып, колы қойылады. Төменгі жағына мекеме басшысы не нотариус сенімхат иесінін қолын растап, мөр басады.

4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша:
   

жүктеу/скачать 0.76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: