Л. Я. Гуревич Халықаралық Бизнес академиясының жоғары оқудан кейінгі ғылыми- методологиялық орталығының директоры, т.ғ. д., социология ғылымының профессоры
жүктеу/скачать 2.37 Mb. Pdf көрінісі
|
| Компания тарихы
Қазақстандық ірі компаниясы, оны «ХХХ» деп атайық, отандық нарықта 16 жыл жұмыс жасайды. Ол өз жұмысын 1993 жылы Қазақстанда шаруашылықтың жаңа түрінің қалыптасуы кезінде бастады. Алдымен компания жеке кәсіпорын ретінде тіркелген және бизнесті жүргізуге сол кезде қалыптасқан жағдайды пайдаланды, яғни халық тұтынатын тауарларды (киім, азық-түлік) тасымалдады, бір тауарды екіншісіне ауыстырды, «вагонмен бидай, бөшкелермен апельсиндер жіберді», бір сөзбен айтқанда ақша табу үшін кез келген мүмкіншілікті пайдаланды. Бір құптарлығы, оған тауар тапшылығы, тұтынушылар өнімінің сапасы мәселесіндегі білімсіздік, жалпы алғанда ешнәрсенің байыбына бара алмау және өтпелі кезең шиеленісі ықпал етті. Уақыт өте «ХХХ» компаниясы бағалы іскерлік тәжірибе жинақтап, біртіндеп басқару негізі қалыптасты, қаржы- шаруашылық операцияларына есеп жүргізу жүйелері енгізілді. Компания рынокта өз қызметінің өзекті саласын белгіледі. Бұл біз күткендей халық тұтынатын тауарлар, азық-түлік, киім-кешек, тұрмыстық заттар. Кейіннен компания туысқандық белгілермен байланысты жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып, содан кейін серіктестік акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Бұл негізгі иеленушіге инвестицияға акцияны дамуға арналған эмиссия арқылы тарту тартымды идея болып көрінуімен байланысты. Кейіннен ол осы «уақытша» идеядан бас тартты. Компания өзінің алғашқы супермаркетін 10 жыл бұрын ашса да, оның қала бойынша қазіргі саны 15-тен аспай тұр. Басты акционер, әрі директорлар кеңесінің төрағасы және акцияны бақылау пакетінің иегері, яғни бейнелі түрде айтқанда «бульдозері», компанияға жолды өзінің үлкен байланыстарының арқасында ашты. Басқа екі мажиторлық акционерлердің, іскер ортада беделдері жоғары, дегенмен, олар артық тәуекелге бара алмайды. Істі жаңа форматта жүргізу нақты ұйымдастыру құрылымын құруды талап етті. Компанияда басқару иерархиясы құрылды: бірнеше басқармалар түрлі бағыттағы компания бизнесін бақылайды. Орташа менеджмент түрлі кәсіптегі мамандармен толықтырылған: технарлармен және экономистермен және т.б. олардың әрқайсысы компания үшін ерекше білім мен дағдыларға ие. Директорлар кеңесінің төрағасы мен Президент атынан жоғарғы менеджмент (жалғыз атқарушы орган), басқарма алдында стратегиялық бағдарды қойды, оның маңыздылығы компанияның таяудағы бес жылда бірнеше фирмалық супермаркеттер ашуында болса керек. 280 Алайда, алға қойылған міндеттерге қарамастан жаңа супермаркеттер ашу туралы сөз қозғау мүмкін емес. Сонымен қатар, компанияда сатылым тұрақты деңгейі бір көлем айналасында шайқалуда. Компания маркетологтары ағымдағы жылдың үшінші тоқсанының алғашқы айларында фирмалық супермаркеттердің түсімі өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 17 пайызға төмендегенін есептеп шығарды. Компания басшылығы «ештеңетпейді, бұдан да өтеміз» өздерін жұбатып, қателіктерді келесі тоқсанда бестселлер тауарларға бағаны көтеріп қуып жетіп, есесін толтырамыз деп ойлайды. Мақсатқа қол жеткізу үшін компания тұтынушылар және қызметкерлерге қатысты мәселелерде үнемділік әдістерін тым ширықтырып жібереді. Жаздың ыстық күндері сауда алаңдарында электр энергиясын үнемдеу мақсатымен кондиционерлер жұмыс істемейді. Сонымен қатар, сүт өнімдерін сақтайтын тоңазытқыш камералары мен сөрелерде көбіне қажетті температура ұсталмай, сүт өнімдері тез бұзылып, нәтижесінде бұл тұтынушылардың наразылығын тудыруда. «ХХХ» шетел супермаркеттері жұмыстарының бірқатар принциптері оларды тереңдетіп түсінбей көшіріп алған, олар ашық көрнекі тауарларды сөреге қойса болды, олар сатыла береді деп ойлайды. «ХХХ» компаниясының штаб пәтері орналасқан Алматы қаласындағы тым тығыз бөлшек сауда саласынан бастайық: түрлі деңгейдегі адамдарға есептелген супермаркеттердің толық жүйелері бар Ramstore, SM Market - Gross, Skif Sauda, Cash and Cary, Пятерочка, Оптима 7’я және т.б. Тіпті таяуда қаржы-экономикалық дағдарыс кезінде аса маңызды немістің Aldi и Lidl менеджменті мен бағаның құрылуы бойынша осыған ұқсас Magnum және Арзан көтерме супермаркеттері пайда болды. Сонымен қатар, Алматыда көптеген базарлар, шағын базарлар және отбасылық азық-түлік дүкендері бар. Бәсекелестік өсуде, тұтынушылардың көбі сүтті, сұйық майды, қантты, ұнды, кір жуатын ұнтақты бағасы төмен бәсекелестерден алуға тырысады. Әсіресе кейінгі кезде бәсекелестік әрекеті компания иелерінің намысына тиіп, күрделілік тудыруда. Қалай болса да өздерінің супермаркеттерінің жүйесін кеңейту қажеттігі төңірегіндегі идея оларға маза бермейді. Құрылтайшылар мен менеджменттердің бірлескен кеңесінде сату көлемі мен имидждің төмендеу себебін анықтауға деген ұмтылыс та болды. Менеджерлер мен бірқатар жас құрылтайшылар оперативтік-тактикалық сияқты, стратегиялық басқаруға жаңа көзқарастар қолдануды ұсынды. Мысалы, үлгі ретінде Батыс Еуропаның алдыңғы қатарлы бөлшек сауда жүйелерін алу. Мажоритарлық акционер компаниядағы акцияның 60% үлесіне иегер ретінде бұл идеяға аса қауіппен қарады. «Артық шығын не үшін керек?». Компанияның ағымдағы жағдайы оның көңіліне қонады және ол тұтынушы кетпейтігіне сенімді. «ХХХ» компанияның типтік супермаркеті алаңы орташа есеппен 100 шаршы метр бір сауда залынан тұрады. Тауарлар сөреде немесе еденде ерекше 281 тәртіппен қойылған. Кондитер, ет, шұжық бөлімдері бар. Барлығы бәсекелестерінің дүкеніндегідей тұтынушыларға – нан, шай, қант, үн, сұйық май, тұшпаралар және сүт өнімдері ұсынылады. Олардың кейбіреулерінің бағасы айдан айға өсуде. Кейде сатушылардың өзі кейбір тауарлардың бағасын естеріне сақтай алмай қалады. Компания дүкенінде айқын бейнеленген имиджі жоқ. Бұл «ХХХ» компаниясы супермаркеті екені көбіне баяғыдан жуылмаған терезедегі көмескі жазудан ғана көруге болады. Сатып алушылар сатушылар жағынан дөрекелікті жиі естиді. жүктеу/скачать 2.37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|