Корпоративті басқаруда мүдделі тұлғалардың рөлін есепке алу

Ақпаратты ашу мен айқындылық. 
Ұжымдық басқарудың құрылымы акционерлердің шешіміне ықпал ете алатын 
қаржылық жағдай, қызмет нәтижесі, компанияны меншіктеу мен басқаруды қоса 
алғанда корпорацияға қатысты барлық маңызды мәселелер бойынша ақпараттың 
уақтылы және нақты ашылуын қамтамасыз етуі тиіс.
Директорлар кеңесінің міндеттері 
Ұжымдық басқарудың құрылымы компанияның стратегиялық басқарылуын, 
басқарма тарапынан менеджмент үстінен тиімді бақылануын, директорлар 
кеңесінің басқарманы бақылауын, сонымен қатар директорлар кеңесінің 
акционерлерге есепберушілігін қамтамасыз етуге тиіс.
11
 
 
АҚ басқарудың негізгі механизмі 
АҚ басқарудың алты әдісін атап көрсетуге болады.
1. 
Меншіктік концентрациясы. Әрине, егер компания аз акционерлердің 
иелігінде болса немесе бақылаушы акция пакеті мажоритарлы акционерлердің 
еншісінде болса, онда мұндай акционерлерге директорлар кеңесі мен атқарушы 
органның тәртібі мен шешіміне ықпал ету оңайырақ болады, ақпаратқа оңайырақ 
қол жеткізеді. Олар осындай бақылауға көбірек мүдделі. Мажоритарлы 
акционерлерге директорлар кеңесінің қатарына кіру мүмкіндігі молырақ.
Қазақстанда басқарудың осы әдісі жиі кездесетінін айтуға болады. Меншік 
акционерлердің аздаған топтарында шоғырланады. Көбінесе бұл отбасы 
кәсіпкерлігі.
2. 
Акционерлердің келісімі, сенімділікке күрес. Қазақстан Республикасының 
«Акционерлік қоғамдар туралы» Заңына сәйкес акционерлердің құқықтары тең 
емес. Ірі акционер миноритармен салыстырғанда көбірек құқыққа ие. Ірі акционер 
құқықтары: 
1. 
акционерлердің жалпы жиналысын кезектен тыс өткізуді талап етуге немесе 
директорлар кеңесі акционерлердің жалпы жиналысын өткізуден бас тартқан 
жағдайда оның өткізілуі жөнінде сотқа арыз беруге;
2. 
директорлар кеңесіне акционерлердің жалпы жиналысының күн тәртібінде 
қосымша мәселелерді енгізуді ұсынуға; 
3. 
директорлар кеңесінің отырысын талап етуге;
4. 
өз қаражатына аудиторлық мекеме арқылы қоғамның аудитін жүргізуді 
талап етуге құқылы.
12
Ірі акционер Заң арқылы «өздерінің арасында бекітілген келісімшарт негізінде 
әрекет ететін, акционерлік қоғамның дауыс беруші акцияларының он және одан да 
көбірек пайызы тиесілі акционер немесе бірнеше акционер» ретінде анықталады.
13
Заңның бұл ережелері миноритарлық акционерлердің келісім шартын жалпы 
жиналыстың немесе директорлар кеңесінің шешіміне ықпал ету мақсатында 
тартымды етеді. Дегенмен мажоритарлы акционерлер үшін көбірек ықпалға қол 
жеткізу мақсатында басқа акционерлермен келісім шарт қызықты болуы мүмкін. 
40 

Осылайша ірі акционерлер жалпы жиналыстарда дауыс беру үшін әсіресе 
миноритарлық акционерлер жиналыста қатыса алмаған немесе қатысқылары 
келмеген жағдайда миноритарлардан сенімхат алуларына болады.

жүктеу/скачать 2.37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: