Лакку дуниял (ниттил мазрал лу)



бет22/33
Дата16.07.2016
өлшемі2.46 Mb.
#202211
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   33

Упражнение

Вай суаллан жавабру дула.

Цукунни инсан цана цува хъамаитайсса?

Ссал бивкIун бур Баху, цинма цуппа хъамабитан бувну?

Гьан байсса бивкIун бурив Бахул ва Ибрагьиннул цаннайн цаннал ссалам ягу ссайгъат?

Ибрагьим Бахул кIичIиравух лагайсса ивкIун урив?

Циван лагайсса ивкIун ур Ибрагьим Бахухъал кIичIиравух?

Ци зий бикIайсса бивкIун бур Баху, чIавахьулттучIа щябивкIун?

Бургайсса бивкIун бурив Баху чIавахьулттивух Ибрагьим кIичIиравух нанисса чIумал?

Ибрагьиннул дакIнин ци шайсса бивкIун бур ххаришиврул?

ДакIнийсса бусансса мажал бирияйсса бивкIун бурив гайннан?

Чув хьунабакьин икьрал дурну дур гайннал?

Циван най бивкIун бур Баху ратIув?

Щищал най бивкIун бур кIихун Баху?

Циван най ивкIун ур Ибрагьим Оьллаарив?

Щищал най ивкIун ур кIийн?

Чув хьунабавкьуну бур гай?

Устталугъ дангу багьну бурив гайннан хьунабакьиншиврул?

Бювхъуну бурив Ибрагьиннуща Бахул дакIниймур ласун?

Буллуну бурив Бахул махъ Ибрагьиннухьхьун?
Мукьилчинмур бутIа

Вай текстру бувккуну, буси.

Лакку анекдотру. Акул Аьли хаварду

Ца чIумал Акул Аьли ва ганал дус лавгун бивкIун бур хIалтIилухун хъус лякъин. Щамахлив бивсса чIумал бувххун бур аьшвашханалувун дукра дукан. Заказ дурну дур щурпа-накь. Акул Аьлил гьалмахчунан хIисав хьуну бур аьшвашханалувусса инсантурал накьливун цирив ца ятIулсса лах бичлай бушиву. Га бивкIун бур мамаш. Мамаш циривгу, я Акул Аьлин, я ганал гьалмахчунан кIулну бивкIун бакъар. Гьалмахчунал дачIи къуса гай луххал дирчуну дур накьливун. Ххув увкусса – кьацI ччувччуну, ганал иттату макь лирчуну дур. «Циван аьтIий урар?» – куну, цIими хьуну, цIувххуну бур Акул Аьлил. «Ттула ливтIусса нину-ппу дакIнийн багьунни. Мискинну оьрму бувтссия аьпабивухъал. Жула хьхьичI тIурча ва неъмат, вай тIааьнсса дукра, вай хъиннура нахIу дансса даруртту», – увкуну бур гьалмахчунал.

Акул Аьлингу ятIулсса луххайну дукра нахIу дан ччан бивкIун, ца дурцIусса къуса дирчуну дур. Дирхьуну дур накьлил къуса кьацIливу, лирчуну дур иттату макь. «Инагу аьтIун ивкIуннахха?» – куну, цIувххуну бур гьалмахчунал. «На аьтIий ура, таксса хъинсса вил нину-ппу ливтIуну, ина кунасса учIиакъу сагъну ливчIун тIий», – чайва, тIар, Акул Аьлил.
Махъру ва бувчIин бавуртту

аьшвашхана II (-лул, -ртту, -рттал) – заведение общественного питания

мамаш II (-рал) – красный перец

аьпабиву I,II [аьпаь:би:ву] (-л, -хъул, -хъал) – царство им небесное (букв. да простяться им грехи)

учIиакъу I (л, бучIибакъулт, бучIибакъултрал) – негодник, подлец
Ванийну зувиллий ряххилчинмур дарс къурталссар. ТIиртIунийн ка диллай, бивзний ччан бацIлай личIаннав!

Зувиллий арулчинмур дарс (дарс 37)

Цалчинмур бутIа

Ва текст бувккуну, лахьхьи.

Хъару

Лелуххул ччанну дуссар, каруми дакъассар. Лелуххул дусса хъарур. Ганил кIира хъа дуссар – урчIамур ва куямур. Лелуххи ччаннай бацIайссар, хъарунний леххайссар. Лелуххи лехханшиврул хъару палцIа тIутIи дайссар. ЧIивисса лелуххул хъару анаварну палцIа тIутIи дайссар, хъунмасса лелуххул хъару палцIа тIутIи дайссар хIаллих. ЧIивисса лелуххул хъаттирдал палцIлил анаваршиврул ппур кусса чIу хьун бай. ЧIелму, читIу, верчIичIу, булбул – ми мюрщисса лелуххантри. Барзу хъунмасса лелуххир. Барзул хъаттирдал палцI чIаланвагу къабикIай. Гьава буллалисса барзул хъару, сукку къатIисса кунна, дикIай. Барзу кьувват бусса лелуххи бур. Барзу щяту бигьанма гьаз шай. Га гьаз хъанахъийни, ца-кIива хъинну кьувватсса палцI учай – бивссар ссавнийн.

Ибрагьим Баххул мукъуясса ххаришиврул хъару хьуну ур. Бахугу цинма цуппа хъамабивтун, эшкьи-ччаврил хъаттирдай лехлай бур. Амма гайннан талихI нясивну бивкIун бакъар.

Маликлул дакI ччаврил тирх учин дурну дур. Сапижат бур мукунма, оьрмулул ххари бувну. Зун мурад буливухъул! Агь, эшкьий, цавай ина ччуччин бара, гайми – тирхханнарайн буккан бара!


Махъру ва бувчIин бавуртту

хъа III (-ттирал, -ру, -руннил/-ттирдал) – крыло

палцI (-лил) – взмах

палцIа тIун III – взмахивать, размахивать

читIу II (-л, -лт, -лтрал) – ласточка

верчIичIу II (-лул, -лт, -лтрал) – жаворонок

булбул II (-данул, -лу, -лал) – соловей

хIаллих – медленно

гьава бан – парить

сукку къатIисса – не двигающийся

ппур учин – юркнуть

кьувватсса – мощный

хъару хьун – вырасти крылья

цинма цуппа хъамабивтун – забывши сама себя

мурад буливу (-хъул, -хъал) – тот, кому выражается пожелание: «чтоб достиг своего желания (счастья)»

тирхханну – высшая степень счастья


Упражнение

Вай суаллан жавабру дула.

Лелуххул кару дуссарив?

Каруннин кIанай лелуххул ци дуссар?

Цими хъа дуссар лелуххул?

Лехханшиврул лелуххул ци байссар?

ЧIивисса лелуххул хъару цукун палцIа тIутIи дайссар?

Хъунмасса лелуххул хъару хIаллих палцIа тIутIи дайссаривкьай, анаварну палцIа тIутIи дайссарив?

ЧIелму, читIу, верчIичIу, булбул – ми мюрщисса лелуххантривкьай, хъунисса лелуххантрив?

Барзул хъару палцIа тIутIисса чIалан дикIайрив?

Кьувват бусса лелуххи бурив барзу?

Цукун гьаз шай лелуххи ссавнийн?

ЧIяруну палцI дайрив хъару барзул, ссавнийн гьаз хъанахъийни?

Ссал хьун дурну дур Ибрагьиннуй хъару?

Ссал хъаттирдай лехлай бур Баху?

Нясивну бурив гайннан талихI?

Ссал тирх учин увну ур Малик?

Ссал ххари бувну бур Сапижат?

Цукунсса зат дурар эшкьи?


КIилчинмур бутIа

Ва текст бувккуну, мурад буси.

Курди Закуев. «Хъявринсса ччаву»лувасса парча

ХIакьину гьавагу хъинну тIааьнсса бия. Дуниял даруну дуну, Баху хъиннува ххарину бия. ЧIал къавхьуну, ВацIиллуха гьаз хьуну, баргъ бувккун бавчуна. Гъумучиял махIал щалва бургъил нурданул бювкьуна. Ххяххабургъийн дирхьусса хъачIру, бакIру, маршри ххяххабургъил чаннай, дагьантту кунма, пар-пар тIун бивкIуна. ХIаллих ссавруннайх тиву-шиву гьузузисса ттуруллал къурхъругу, цIуну бувксса бургъияту хIаялул хьуну, ятIул ларгуна. КIюрххил цIусса, ххуйсса дяркъу бургъил туранная лихълай, ццихь-ццихь тIий, инсаннал циняв базурдавун духлан диркIуна.


Махъру ва бувчIин бавуртту

ВацIил(у) II (-лул) – гора напротив Кумуха, из-за нее восходит солнце

даруну – ясно

ххяххабаргъ II (ххяххабургъил) – восходящее солнце

махIал II (-данул, -лу, -лал) – зд. окрестности, округа

бюкьан II (бювкьун; бюкьу) – утонуть

мар(ща) II (-шлул, -шри, -шрал) – луг на склоне

гьузун (-; гьузузу) – плавать

къурхъ III (-лил, -ру, -ирдал) – комок

ттуруллул къурхъ – облачко

хIая III (-лул) – стыд

хIаялул хьун – пристыдиться

туран III (-далул, -ну, -нал) – сияние, излучение

лихъан (ливхъун I,II, лирхъун III; лихъу) – бежать

ццихь-ццихь тIун – зд. колоть как будто иголками

ццихь бусса – кислый


Упражнение

Вай суаллан жавабру дула.

Цукунсса кьини дия хIакьину?

Дуниял даруну дияв?

Дуниял дуруну душиврул Баху ххари буллай биявкьай пашман буллай бияв?

ВацIиллуха ци дурккун най дия?

Ссал бювкьуна щалва Гъумучиял шагьру?

Ци кунна пар-пар тIун диркIуна бакIру, хъачIру?

Цивхьуна ттуруллал къурхъирдан, ци рангирайн кIура даруна гай?

Ссал ятIул лаган дурна гай?

Ссая лихълай дия дяркъу?

Цукун духлай дия дяркъу инсаннал базурдавун?
Шамилчинмур бутIа

Ва текст бувккуну, лахьхьи.

Лакрал тарихравунсса ссапар

– Шуаьнат, туну, байбишавив «Лакрал тарихравунсса ссапар» гихунмай?

– Байбишакьай, байбиша. Га яла гъира багьанмур кIанай бяличIангу бувну, цIухлайгу уссар.

– 1552-ку шинал къазан татарнал шагьру Къазан ва 1556-ку шинал татарнал шагьру Астрахань лавсун махъ, Оьруснал паччахIлугъ Ухссавнил Кавказуллал иширттавух чялишну хIала духлан диркIссар. Гъази-Гъумучиял шамхалталми Ухссавнил Кавказ исламрайн буцаву гихуннайгу дачин дурну бивкIссар. Утти миннал мурадру Кабардалий бивкIун бур. Миннал чIава-чIава тIий кьасттан Кабарда цийнма мютIисса бусурман кIанттайн кIура баен бансса хIарачат буллан бивкIун бур. Микку Гъази-Гъумучиял шамхалтурал ишру Оьруснал кьувватрайн данди бавцIуну бур. Та чIумал оьруснал паччахIну Иван IV-ма ивкIун ур. Танал кабардиннал кIиниязнал душ бувцуну, кабардиннащал гъаншиву дурну диркIссар. 1560-ку шинал Кабардиннал кIиниязтурал тавакъюврайн бувну, Москавуллан ччан бивкIун бур Кьиблалул чулийсса чIаххувран цила гуж ккаккан бан. Воевода Черемисиновлул, Астраханьнаяту жамирдай увккун, ТаркилучIа десант ликкан бувну бур. Дяъви бан хIадурну акъахьунссия, шамхал зунттавунай лавгун ур. Амма оьруснал Тарки ласун кьаст дурну дакъар, цивппагу Астраханьнайн зана хьуну бур. 1567-ку шинал, кабардиннал тавакъюврайн бувну, Терекравун Сунжа-нех дагьлагьисса кIанай оьруснал къала буллан бивкIун бур. Гъази-Гъумучиял шамхал мугьлат бакъа хъирив увккун ур. Къиримнал ханнал бусурманчунал тавакъюв кьамул бувну бур ва 1569-ку шинал Астраханьнайн ссапар бавхIуну бур. Гъази-Гъумучиял шамхал му ссапарданувух гьуртту хьуну ур. Туркнал султанналгу Оьруснан баян бувну бур оьруснал къаларду, шагьрурду я Терекрай, я Сунжалий буну цивппа къарязийшиву ва му иш цала гьич къабухIантIишиву. Миннаща Астрахань ласун бювхъуну бакъар. Амма оьруснан къала кьабитан багьну бувну бур. Укун Москавуллал Оьруснащалсса Гъази-Гъумучиял талатаврил цалчинсса раунд лакран тIайлабацIуну хьушиврун ккалли дан бучIиссар.


Махъру ва бувчIин бавуртту

буцаву – приведение

исламрайн буцаву – приведение к исламу

къала II (-лул, -рду, -рдал) – крепость

чялишну – активно

кьувват II (-рал) – мощь, мощность

тавакъюв II [таьваькъуь:] (-рал) – обращение, просьба

Москав – Москва

кьабитан II (кьабивтун; кьабити) – оставить

кIинияз I (-нал, -тал, -турал) – князь

гьуртту хьун – участвовать

баян бан – объявить

гьич – ни в коем случае – 9
Упражнение

Вай суаллан жавабру дула.

Та хIала бувххун бур Оьрус Ухссавнил Кавказнал иширттавух?

Ухссавнил Кавказ исламрайн буцаврил ишру шамхалтурал гихунмайгу бачин бувну бурив?

Чув бивкIун бур миннал мурадру му чIумал?

Миннан Кабарда цайнма мютIий бан ччай бивкIун бурив?

Щийн данди бавцIуну бур Кабардалий Гъази-Гъумучиял ишру?

Цу ивкIун ур та чIумал Оьруснал паччахIну?

Гъаншивугу дурну дурив Иван IV-манал кабардинащал?

Циван ччан бивкIун бур оьруснал паччахIнан цала гуж?

Чув ликкан бувну бур десант воевода Черемисиновлул?

Ссай увкIун ур воевода Черемисинов Астраханьная?

Тарки ласун кьаст дурну дурив Черемисиновлул?

Ци кIанай буллан бивкIун бур къала 1567-ку шинал?

Щин ччай бивкIун бур гикку оьруснал къала бувну?

Цукун бивзун бур шамхалнан цала аьрщарай къала буллан бикIаву?

Цу увккун ур шамхалнал тавакъюв кьамул бан ччисса?

Цува шамхалгу гьуртту хьуну урив Астраханьнайнсса ссапарданувух?

Рязийну бивкIун бурив турк Оьруснал къала Терекрай ягу Сунжалий бувну?


Мукьилчинмур бутIа

Анекдот бувккуну, бусанмур ба.

Лакку анекдотру. Акул Аьли хаварду

«Иншаллагь» улуча

Акул Аьлин ттукку машан ласун ччан бивкIун бур. Арцугу цачIун дурну авчуну ур Гъумукун базаллувун. ЧIаххувчунал ххулухъиндаран: «Ци-дунугу даннин: «Иншаллагь!» – улуча», куну бур. «Мугу ци иншаллагьри, арцу – жиплуву, ттукку – базаллуву. Дулунна арцу, ласунна ттукку, буртти ивкIун зана хьунна», – увкуну бур Акул Аьлил. Ишмур личIину багьну бур. Базаллуву цуркилтрал Акул Аьлил жиплива арцу дарцуну дур. Зана хьун багьну бур шавай кIапIикI жипливу дакъа. Га хьунаавкьусса чIаххувчунал: «Чув бурар ттукку?» – куну цIувххуну бур. «Иншаллагь цуркилтрал дуцири арцу дарцунни. Иншаллагь ттукку ласун къавхьунни. Иншаллагь ачIа-кIачIа зана ивкIра. Иншаллагь щарссанил уххан къаитанссара. Иншаллагь, иншаллагь, иншаллагь», – тIий, авхъуну ивкIун ур Акул Аьли.


Махъру ва бувчIин бавуртту

иншаллагь (иншаЛлагь) – дай Аллагь, если Аллагь пожелает

жип III (-лил, -ру, -ал) – карман

цурк(у) I (-ул, -илт, -илтрал) – вор

(б,д)ацин ((б)авцуну I,II, дарцуну III;(б,д)аци) – своровать

ачIа-кIачIа I – пустой, с пустыми руками

ахъин I (авхъуну; ахъу) – непрерывно повторять
Ванийну зувиллий арулчинмур дарс къурталссар. ТIиртIунийн ка диллай, бивзний ччан бацIлай личIаннав!

Зувиллий мяйлчинмур дарс (дарс 38)

Цалчинмур бутIа

Ва текст бувккуну, лахьхьи.

ХIайвандалул базурду

Вана кьяца. Кьяца ичIаллил хIайванни. Ва дикI дукай хIайван бакъар. Ва уртту дукай хIайванни. Кьяцлул кIива хъи буссар. Кьяцлул хъиртту бикIайссар ккуртта бивкIсса. Кьяцлул хъиртту кIура-кIура бавссагу бикIайссар. Кьяца ччаннай бавцIуну бикIайссар. ХIайвандалул хьхьичIми ччаннайн ссанну учайссар. Ссан – му хIайвандалул хьхьичIмур ччанни. Кьяцлул магъ чIириссар. Кьяцлул ссирссилтту къадикIайссар, амма чIири бикIайссар. Кьяца бурхьнисса хIайванни.

Вана цIуку. ЦIуку кьяцлул чутри. ЦIуку ццуссар. Кьяцлул ва цIукул оьрчIайн гада учайссар.
Махъру ва бувчIин бавуртту

хъи II (-лул, -ртту, -рттал) – рог

кIура-кIура бавсса – закрученный

ссан III (-нал, -ну, -нал) – передняя нога животного

чIир(и) II (-ттарал, -тту, -ттал) – борода

магъ III (-рал, -ру, -урдил) – хвост

бурхьнисса – самец

чут II (-лил) – пара

ццусса – самка

гад(а) II (-лул, -ри, -рал) – козленок


Упражнение

Вай суаллан жавабру дула.

Кьяца ичIаллил хIайваннив?

Ва уртту дукай хIайваннивкьай, дикI дукаймурдив?

Цими хъи буссар кьяцлул?

Цукунсса хъиртту бикIайссар ванил?

Ссай бавцIуну бикIайссар кьяца?

ХIайвандалул хьхьичIмур ччаннайн ци учайссар?
КIилчинмур бутIа

Ва текст бувккуну, мурад буси.

Лакрал ЛухIи кьини

Лакрал дуссар шанна район: Лакрал, Ккуллал ва ЦIусса Лакрал. Ккуллал райондалул центр Ваччири. Ваччи Ккуллал райондалул центрди. Лакрал райондалул центр Гъумучир. Гъумучи Лакрал райондалул центрди. ЦIусса Лакрал райондалул центр Новолакри. Новолак ЦIусса Лакрал райондалул центрди.

1935-ку шинайнин чIявуми лак цачIу ялапар хъанай бивкIссар. 1935-ку шинал Лакрал район кIидарчIуну, сакин дурссар Куллал ва Лакрал районну. Буттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилул шиннардий, 1944-ку шинал февральданул 23-й мичихич Казахсттаннайн бизан бувкун, гайннал ватандалийн Дагъусттаннал личIи-личIисса районнаятусса халкь бизан бувссар. Бизан бувминнаву бивкIссар лакгу. Укун азарахъул шиннардий зунттаву яхъанай бивкIсса халкь арнил кIанайнгу бивзссар. Ккуллал райондалияту изан увссар шан азара инсан, Лакралмуниятугу – микссава. Интту хъуру дугьаннин аьрщив оьнна личIан къаритан хIарачатрай халкь бизан бувссар хIукуматрал хъинну чIивисса мутталий. Бизан буллалиминнал хъус-хъиншиву лирчIссар зунттавура, цанчирча арнил кIанайн бизансса машинартту бакъа, миннал цаппара кулпатирттахьхьун ца аьрава дакъа къадулайсса диркIссар. Укун ялув дакъа, лув дакъа, гъурбатрайн бизан багьссар лакран. Укун лакрайн лиркссар ЛухIи кьини.
Махъру ва бувчIин бавуртту

цачIу – вместе

бизан бан – переселить

[хъу] дугьан III (дургьуну; дугьа) – посадить

аьрава III (-рттил, -ртту, -рттал) – арба

хъус-хъиншив(у) III (-рул) – состояние

ялув дакъа, лув дакъа – без одежды, без постели

мичихич (-нал) – чеченец, чеченцы

бизан багьан – вынужденно переселиться

мутта II (-лул) – промежуток времени

гъурбат II (-рал) – чужбина
Упражнение

Вай суаллан жавабру дула.

Цими дуссар лакрал районну?

Ваччи цумур райондалул центрди?

Гъумучи цумур райондалул центрди?

ЦIусса Лакрал районалун центрданун цIа цири?

1935-ку шинайнин лак цукун ялапар хъанай бивкIссар, цачIуривкьай, личIи-личIинурив?

1935-ку шинал Лакрал район кIидарчIуну, ци районну сакин дурссар?

Та бизан бувссар мичихич Казахстаннайн?

Мичихич бувкун, гайннал аьрщарайн ца бизан бувссар?

Мичихичнал аьрщарайн бизан бувминнавух лакгу бивкIссарив?

Циксса шиннардий ялапар хъанай бивкIссар зунттаву лак?

Цими инсан изан увссар Ккуллал ва Лакрал районнаяту?

Циван бизан бувссар хIукуматрал лак арнил кIанайн чIивисса мутталий?

Зунттал агьлу арнил кIанайн чIивисса мутталий бизан къабувссания, аьрщаран ци хьун най бивкIссар?

Ци лирчIссар бизан бувминнал зунттавура?

Циван багьссар зунттал агьулданун цалла хъус-хъиншиву кьариртун бизан?

Циванни цаппара кулпатирттахьхьун ца дакъа аьрава къадулайсса диркIсса?

Ялув дакъа, лув дакъа чун бизан багьссар лакран?


Шамилчинмур бутIа

Ва текст бувккуну, лахьхьи.

Ибрагьиннул ва Бахул хъявринсса ччаврил хавар

– Шуаьнат, Ибрагьим ва Баху хьунабавкьусса щинчIав ккавккунвагу бакъаявав?

– Бухьунссия. Цанчирча Бахул нину ПатIимат шардай дуркIун, ганийн дяъван дикIай.

– Яр, гайнналния цичIавгу оьккисса къабувну бур, дяъвангу цивана?

– Зайнуттин, ина ттизаманнай куна, мауругларда та заманнух. Та заманнай душ ва оьрчI анжагъ куннан кув ккаккавува гьасса бивкIссар душ куклу хьушиврун ккалли бан, гания махъ буккан, га мазралун багьан. ПатIиматлул пикри бивкIун бур Баху мискинсса Ибрагьиннун къабуллуну, авадансса цама инсаннан булун. «Ина щицIунна бакI бахIлахIисса: кьини дунурив, ляхъин бунурив?.. Та ур ца ятин», – тIий дур нину Бахухун дяъвай.

– Мукун увкукун, ци жаваб дуллуну дурар Бахул?

– Баху хъювсул бувккун бур. «Та ятин увсса Занналли. Ттун ттула заллушиву дан къашайсса дуниял дурагу къачча», – тIий кьянкьану бавцIуну бур га. ПатIиматлуллив хиял бур, хъуни къатрал оьрчIан Оьмахъал Иллал цила душ буцинссар, тIисса. ПатIиматлул хъирив дучIай Асиятгу. Лахьхьу-цархьхьу Ибрагьиннул тавакъюврайн бувну, БахучIан дуркIун диркIсса Асиятгу дур утти Иллал вакил хьуну, танахлу гъалгъа тIий.

– Туну, Бахул ци увкуну бур мукун хаин хьусса Асиятлухь.

– Вил ахир пуч дивуй, Асий, тIий, хъиннува хъювсул буккай Баху.
Махъру ва бувчIин бавуртту

дяъван – ругаться

куклу хьун – унизиться

куклу хьушиврун ккалли бан – посчитать, униженным

[щицIун-бунугу] бакI бахIин – связать судьбу [с к-л]

кьини дусса – знатный

ляхъин II (-далул) – родственники

хъювсул (б)уккан – расстроиться

«хъуни къатри» – знатные дома (букв. большие дома)

хиял II (-данул, -лу, -лал) – мечта

вакил I (-нал, -тал, -турал) – представитель

хаин I (-нал, -тал, -турал) – предатель

хаин хьун – предать

пуч дан – разорить, разрушить

ахир пуч дивуй – да будь [ты] проклят
Упражнение

Вай суаллан жавабру дула.

Циван дяъван диркIун дур нину Бахуйн?

Та заманнухгу, ттизаманнух куна, уруглай урив Ибрагьим?

Ссан ккаллину диркIссар та заманнай оьрчI ва душ ккаккаву?

Мискиннан булун ччай диркIун дуривкьай ПатIимат цила душ, аваданнан булун ччай диркIссарив?

Циван дур, щицIун бакI бахIлахIиссара ина, тIий, нину Бахухун дяъвай?

Щийн тIий дур Бахул нину, ятин, тIий?

Щил увссар, тIар Бахул, Ибрагьннуяту ятин?

Чча, тIаривкьай, къачча тIарив Бахул, цилла заллушиву дан къашайсса дуниял?

Щин булун хиял бур ПатIиматлул Баху?

Ци къатрал оьрчI ур Оьмахъал Илла, хъуни къатрал уривкьай, мюрщи къатрал урив?

Щил вакилну дуссия Асият цакьни дуркIний?

Щил вакилну дур гъалгъа тIий дур утти Асият утти?

Ссахлу бур Баху Асиятлуйн, хаин, тIий?


Мукьилчинмур бутIа

Анекдот бувккуну, бусанмур ба.

Лакку анекдотру. Акул Аьли хаварду

«Жагьилнийва куна гуж буну ура»

Акул Аьлин Мирза-ккурчIнил хъун ххуттай цанмасса кIану бан ччан бивкIун бур. ЛавчIун ур га цала хьулухсса кьунттуцIун, га я гьаз банна, я ккуру битанна, тIий. Гьич сукку бан бювхъуну бакъар. «Валлагь, жагьилнийва куна, гуж буну ура нава уттигу: жагьилнийгу ва кьун гьаз бан къашайва, уттигу бюхълай бакъар», – чайва, тIар, Акул Аьлил.

****

Ххира дукра – гьавккури

«Ахттайнссаннун ци шашави, адиминай?» – куну, цIувххуну бур Акул Аьлихь ганал щарссанил Пакъул. «Шахьи, щарссай, ттул яла ххирамур дукра: ккарччан кIукIлусса, тIин тIааьнсса, цIуллушиврун даркьусса, кIиригу дакъасса, дягу-къадяркъусса», – увкуну бур Акул Аьлил. Пакъулгу дурну дур ганал увкусса куццуйсса ахттайнсса. Аман, ци хIадур дурну диявав?! Гьавккури!


Махъру ва бувчIин бавуртту

[ккурчIнил] хъун хха – почетное место [годекана]

кьун II (-ттул, -тту, -ттал) – большой камень

адиминай – обращение жены к мужу

кIукIлусса – мягкий

[цIуллушиврун] дакьин – подходить [для здоровья]


Ванийну зувиллий мяйлчинмур дарс къурталссар. ТIиртIунийн ка диллай, бивзний ччан бацIлай личIаннав!

Зувиллий урчIилчинмур дарс (дарс 39)

Цалчинмур бутIа

Ва текст бувккуну, лахьхьи.

Къатлул кушу

Шуаьнат къатлуву кушу буллай бур. Га бур къатта лакьлай. Шуаьнатлул буккан бунни утту бишай къатлува шанурду, кIараллу, виргъантру, путри хъювун, гьавалийн. Гай бургъилу, гьава щилай, кьакьлай кьариртун, зана хьунни къатлувун. ТIивтIунни чIавахьулу. Ларкьунни къатлул нуз. ДурчIуну пылесос, зузи дунни. Дурккун халичарттайх ва хъаттирдайх, гай луххацIа марцI бунни. Яла дурккунни чIанкъатлуйссса паркетрайх хъартусса ацци. Цамур аццух ливхьунни къатлувусса бузлуяту лах. Лахгу ливхьунни хъартусса аццух. Лавкьунни чIавахьулу. ТIиртIунни нуз. Лавгунни гамур къатлувун. Гукунма лавкьунни га къаттагу. Къатри лавкьуну махъ, бувккунни ларзнийх цIуши. Муксса хIаллай гьавалий бивкIсса шану-кIаралу, виргъантру, путри кIутIу-кьатIгу дурну, луххацIа, ххиттуцIа марцI дурну, духхан дунни къатлувун.


Махъру ва бувчIин бавуртту

кушу II (-лул) – домашняя работа

кушу бан – делать домашнюю работу

утту бишай къатта – спальня

шану II (-л, -рду, -рдал) – матрац

кIарал(у) II (-лил, -лу, -лал) – подушка

виргъан III (-данул, -ну, -нал) – одеяло

пут(а) II (-лул, -ри, -рал) – простыня

хъю III (-нил, -рду, -рдал) – двор

цIуш(и) II (-ул, -ив, -ал) – веник

цIуши буккан – подметать

хъартусса III – сырой

ацц(и) III (-ул, -в, -ал) – тряпка

ацци дуккан – протереть тряпкой

лах II (луххал) – пыль

ххит II (-тул) – пыль

лишин (ливхьуну, лирхьуну; лиша) – вытереть

буз(а) II (-лул, -ри, -рал) – вещи; домашняя утварь

буза лакьин – привести в порядок домашнюю утварь

халича II (-лул, -ртту, -рттал) – ковер

хъа III (-ттирал, -ттирду, -ттирдал) – палас

гьавалийн (б,д)ан – вынести на воздух

гьава щун – проветриться

кьакьан (кьавкьун I,II, кьаркьун; кьакьу) – высохнуть

кьакьан (б,д)ан – высушить

кIутIу (б,д)ан – вытряхнуть

кьатI (б,д)ан – вытряхнуть

кIутIу-кьатI (б,д)ан – вытряхнуть



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   33




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет