Лекция №1 Тақырыбы: Кіріспе. Өсімдіктер физиологиясы пәні және маңызы (1 сағат) Лекция жоспары
Лекция № 18 Тақырыбы: Өсімдіктердің қоректенуіне жеке элементтердің өсімдік тіршілігіндегі физиологиялық маңызы. Макроэлементтер
жүктеу/скачать 0.8 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция мақсаты
| Лекция № 18
Тақырыбы: Өсімдіктердің қоректенуіне жеке элементтердің өсімдік тіршілігіндегі физиологиялық маңызы. Макроэлементтер. (1 сағат) Жоспары: 1.Макроэлементер,фосфор. 2.Күкірт, калий. 3.Кальций, магний. 4.Темір, натрий. 5.Хлор, кремний, алюминий. а) негізгі 1.Якушкина.Н.И. Физиология растений. М. 1993г 2.Полевой.В.В. Физиология растений.М. 1991г. 3.Кенесарина.Н.Ә.Өсімдіктер физиологиясы және биохимия негіздері. Алматы, 1988ж 4.Жатқанбаев.Ж.Өсімдіктер физиологиясы.Алматы. 1988 ж. 5.Қалекенұлы.Ж.Өсімдіктер физиологиясы.Алматы. Қазақ университеті.1996ж. 6.Сағатов.К.С.Өсімдіктер физиологиясы. Алматы, 1996 ж. 7.Сағатов.К.С.Өсімдіктер физиологиясы. Алматы, Ғылым баспасы, 2002 ж. 8.Уалиханов.Г, Есмағұлов.Қ. Өсімдіктер биотехнологиясының негіздері. Алматы .Респ. баспа кабинеті, 1999 ж. 9.Жатқанбаев.Ж.Ж. Өсімдіктер физиологиясы және биохимиясы негіздері. Алматы 2004 ж. 10.Медведев.С.С. Физиология растений. Изд –во СПБГУ, 2004 г 11.Якушкина. Н.И, Бахтенова.Е.Ю. Физиология растений. М.Владос, 2005 г. б). қосымша: 12.Папорков.М.А, Клинковская.Н.И. Милованова.Е.С.Учебно –опытная работа на пришкольном участке. М.1980 г. 13.Физиология и биохимия сельскохозяйственных растений (под ред. Третьякова.Н.Н).М. 2000 г. 14.Практикум по физиологии растений (под.ред. Иванова.В.Б.).М, 2001г. 15.Кенжеев.Қ. Өсімдіктер физиоллогиясының практикумы. Алматы. 1989ж. Лекция мақсаты: Макроэлементер мен таныстыру. Лекция мәтіні: Макроэлементтер – макроэлементы. Өсімдік құрамындағы мөлшері проценттің жүз бөліктеріне дейінгі шамада болатын және өсімдіктер көбірек пайдаланатын элементтер. Макроэлеменеттер тобына көміртек, сутек, оттек, азот, күкірт, калий, кальций, магний, темір, фосфор, кремний және алюминий жатады. Бұларды алдыңғы төртеуі органогендер деп аталады. Фосфор. Фосфордың топырақтағы қоры онша көп емес. Р2О3 пен есептегенде бір гектарға 2-4,4 тонна аралығында. Оның 2/3-1 ортафосфор қышқылының тұздары, ал қалған бөлігі фосфорлы органикалық қосындылардың үлесіне тиеді. Топырақтағы фосфорлы қосындылардың көпшілігі суда нашар ериді. Бұл бір жағынан фосфордың босқа ысырап болуын азайтады, екіншіден өсімдікке пайдаланылу мүмкіндігін де кемийтеді. Топырақтағы фосфордың шыққан тегі – топырақ пайда болатын жыныстардың ыдырауынан түзілген өнімдер. Онда ол негізінен апатиттер күйінде болады. Үш негізді кальций мен магнидің фосфослы тұздары және темір мен алюмининийдің оксиді тұздарі қышқыл топырақта суда нашар еритіндіктен өсімдіктерге сіңіп жарымайды. Екі негізді, әсіресе бір негізді кальци және магни тұздары, одан басқа әсіресе бір валентті катиондар тұздары және бос орта фосфор қышқылы суда жақсы ериді де, олардағы фосфорды өсімдіктер оңай сіңіріп алады. Өсімдіктер фосфордың кейбір органикалық қосындыларын да (қантфосфаттарды, фитин) игере алады. Топырақ ерітіндісіндегі фосфор концентрациясы өте төмен (0,1 –1 мг/л). Фосфор өсімдіктердің пісіп жетілуін тездетеді. Фосфорлы тыңайтқыштардың әсерінен астық дақылдары 5-7 күн ерте пісіп жетіледі, өсімдік тамырлары жақсы бұтақтанып, тереңдеп, жайылып өседі. Фосфордың әсерінен қант қышқылының қанттылығы, картоп түйнегінде крахмалдың мөлшері көбейеді. Фосфорлы қорек жетіспеген жағдайда өсімдік жапырағында көмірсулардың мөлшері көбейеді. Соған байланысты антоциан пигментінің мөлшері де көбейіп, жапырақтар көгілдір жасыл, кейде қарақөшқыл, немесе қөла реңді болып түсін өзгертеді. Өсімдіктердің өсуі баяулап, жемістердің пісіп жетілу мерзімі кешігеді Фосфор жеткіліксіз жағдайда оттегінің сіңуі бәсеңдеп, тыныс алуға қатысатын ферменттердің ырықтығы өзгеріп метохондриялардан тыс тотығу жүйелері ырықтана бастайды (гликол қышқылының оксидазасы, аскорбаиоксидаза). Сонымен қатар, фосфорлы органикалық қосындылар мен полисахаридтердің ыдырау процесі жеделдетеді, белоктардың және нуклеиндердің синтезделуі баяулайды. Өсімдіктердің фосфор тапшалығынан сезімталдығы жас кезеңінде анығырақ байқалады. жүктеу/скачать 0.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|