Лексикология билетт
Сөздердің синтаксистік шартты мағынасы. Мысалдармен
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 13.Фразеологизмдерге ұйытқы болып жұмсалатын
| 12.Сөздердің синтаксистік шартты мағынасы. Мысалдармен
толықтыр 2. Синтаксистік шартты мағына. Сөз жеке дара күйінде емес, эдетте, сөйлемде қолданыладьғ Сөз сөйлемде қолданылу ыңғайына қарай дағдылы (негізгі немесе туынды номинативті) мағынасынан өзгеше, басқа бір мағынаға ие болуы мүмкін. Сонымен сөздің сөйлемде белгілі бір синтаксистік қызмет атқаруына байланысты туған лексикалық мағынасы синтаксистік шартты мағына деп аталады. Мысалы, қазақ тілінде түлкі деген сөз негізгі номинативті мағынасынан («аңның бір түрі») басқа мағына - «қу, алаяқ» деген мағынаны (мысалы: Ол бір тулкі) білдірсе, орыс тілінде голова деген сөз "бас" деген негізгі номинативті мағынасымен бірге "өте ақылды адам" деген мағынаны да білдіреді. Қазақ тіліндегі түлкі, орыс тіліндегі "голова " деген сөздердің соңғы мағыналары ("ала аяқ", "қу", "өте ақылды адам") - синтаксистік шартты мағыналар. Бүл мағыналар ("ала аяц”, "қу", "өте ацылды адам”) аталған сөздердің белгілі бір синтаксистік қызметте, атап айтқанда, баяндауыштық қызметте, жүмсалуына байланысты туған үстеме мағыналар болып саналады. Синтаксистік шартты мағынаға қазақ тіліндегі жылан деген сөздің "жауыз" деген мағынасын (мысалы: Хан емессің, ылацсыц, цара шүбар жылансыц. Махамбет.) жатқызуға болады. Сөздің синтаксистік шартты мағынасы көбінесе белгілі бір эмоцияны білдіреді. Ондай эмоция не жағымды, не жағымсыз болуы мүмкін. Мысалы есек деген сөздің қолданылысынан туатын синтаксистік шартты мағынаның («топас») экспрессивті- эмоционалъды сипаттамасы жагымсыз болса, сүңқар деген сөздің қолданысынан туатын синтаксистік шартты мағынаның («таңдаулы үтттқыттт») экспрессивті-эмоциональды сипаттамасы жағымды. 13.Фразеологизмдерге ұйытқы болып жұмсалатын жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|