АЛЫС САПАРЛАР КАПИТАНЫ
Мен осы бір кездесуді көптен бері-ақ асыға күткен едім. Осыдан жиырма жылдан астам уақыт бұрын Днепр жағалауында тұрып еңбір қымбат досым — партизан Анатолий Янцелевичпен қайыр-қош айтыс- қаі* болатынмын. Сонда біз бір-біріміздің қолымызды қаита-қаита қысып тұрып, соғыстан кейінгі бейбіт ылдарДа гагы да кездесуге үй-ішімізбен бір-бірімізге
\-з7івд^ -і °ЛЫП қайтУга уәделескен едік. Әрине, біз осы ізді орындауға асығып та жүрдік. Бірақ оның
сәті де түсе қоймады. Рас, біз соғыстың артын ала-ақ Киев қаласында бір кездескенбіз. Бірақ, бұл, әринэ, есепке кірмейді. Анатолийдің менің туған елімде — Ңазақстанда, Алматыда болуы керек.
... Міне, менің сол досым, көптен сағына күткен қонағым енді осында. Екеуміз құшақтаса кеттік. Ол біраз толысыпты. Уақыт өз өзгерісін енгізіп-ақ тастап- ты. Бірақ, бәрі бір, мен оны мың-мыңдаған адамдар арасынан айнытпай тани кетер едім. Ңалайша таны- массың?! Ол менің ет-жақын бауырым боп кетіп еді ғой. Екеуміз партизандар қосында, апталаған жау ор- тасында, қан кешіп жүріп танысқан, табысқан достар емеспіз бе?!
— Вася, аманбысың! — деп құшағын жая ұмтыл- ған Анатолийды мен де' қапсыра құшақтай алдым. Екеуміз бір-бірімізге телміре қарап, жауырынымыздан қағып-қағып қоямыз.
Анатолий мені сол баяғы партизандық күндерде Вася деп атайтын. Менің бұл атымды сол кездегі пар- тизан достарым ғана біледі. Жасыратыны жоқ, менің өзім де осы атымнан суып бара жатқандаймын. Ал бірақ партизан достарыммен кездескен сәттерде Ңа- сымдықты қойып Вася болып кетемін.
Анатолий мені Вася деп атайды. Сол сәтте баяғы бір естен кетпес алыс күндер, соғыстың сұрапылы үс- тінде түйіскен өз тағдырларымыз сол қалпымен менің ойыма түсе кетеді.
Анатолий басындағы капитан фуражкесін қолына ұстады. Ңысқа ғана толқынды шаштары агарыптьі, қызыл-күрең маңдайында әжім жолақтары бар... Қай- ран жолдас қартаяйын депті, ия қартайыпты. Біз со- нау бір жылдары ажырасқан кезде тіпті де мұндай емес еді. Өз кейпімді де көзіме елестетемін. Жиырма жыл өтіп кетіпті. Бәріміз де өзгеріппіз. Анатолийдың соғыстан кейінгі жұмысы да жеңіл еместігін білемін. Байырғы теңізші Анатолий Савельевич Янцелевич соғыс аяқталысымен-ақ өзінің бұрынғы романтикалы мамандығына қайта оралған болатын. Ңазір ол шал- гай сапарлар капитаны, теңіз тарланы.
... Әрине, Антарктиданың Оңтүстік полюсіне аттан- ған алғашқы экспедициялардьщ бірінде «Кооперация» дәп аталатын көнетоз теплоходтың да бар екенін оқу- шы білетін болар. Антарктиданы қыстаушылар ара-
сында атақты «Мұз кітабының» авторы, Лениндік Сыйлықтың Лауреаты, жазушы Юхан Смуул болға- нын да оқушы біледі. Бірақ, сол жазушының өз кіта- бында сараң ғана айтылған бірнеше жылы сөзі «Ко- операцияның» капитаны бұрынғы украин партизаны Анатолий Савельевич Янцелевичке арналғанын екінің бірі есінде ұстай да қоймаған шығар. Капитан сонда өзінің шағын ғана кораблін із түспеген жерлермен алып жүріп, ауа райының сан-сапалақ құбылма міне- зімен арпалысқан еді. Бір сөзбен айтқанда, ол мұнда да сонау бір партизандық күндердегідей ерлік, табан- дылық көрсете білді.
Оңтүстік полюске бірінен соң бірі жорықтар жаса- ла берді. Орыстар мұз континентінде берік ірге тебе бастаған кезде батьіс насихаты шу көтеріп, Совет Ода- ғы Антарктиданы «жаулап алды, енді онда атом бом- баларын сынамақшы», деп дақбырт таратты. Міне, осы кезде Анатолий Савельевич американдықтардың сұ- рауы бойынша Американың белгілі бір оқымыстысын Австралия жағалауына жеткізді. Ол мұндағы совет базаларында болып, көп уақытын капитан каютасын- да өткізді, теңізшілермен сөйлесті.
— Ондай сөздердің бәрі де сандырақ,— деп мәлім- деді ол Австралия жағалауында өзін күтіп алып әңгі- мелескен, әлгіндей өсек-аяң туралы сұраған тілшілер- ге,— орыстар ғылым мен прогресс мүддесі үшін Ан- тарктиданың бар қиямет-қиыншылығына төтеп беруде. Ешқандай атом бомбасы туралы сөз жоқ, болуы да мүмкін емес. Мені осында алып келген корабль — бей- біт мақсаттағы кеме, оның қажырлы экипажы мұз кон- тинентін багындыруда ғалымдарға үлкен көмек көр- сетіп жүр.
Журналистер өзгеше бір сенсация күткен еді. Ға- лымның мына сөзі оларды есінен тандырып тастады. Анатолий Савельевич те журналистер сұрагына жауап берді, оларға өзінің кораблін көрсетті. Мұндай ко- рабльмен Оңтүстік полюске қарай беттеп шығудың өзі қорқынышты екен, десті журналистер. Шынында да, бұл теплоходтың сыртқы тұрқы айбарлы емес еді. нрақ бұл корабльді алып жүрген адамның бұрынғы ержүрек партизан екенін, оның бұдан да қорқынышты,
Достарыңызбен бөлісу: |
