Магас 2011 шу б бк к84. 09(=Инг)6-44

ЖАБАЛÁ КIАЬНК ВАЬ ДИ

Дийнахьа сарралца Iул доаккхаш хинна, чуера ГIайгIат. Из жа чудохкаш йоаллаш; хьаараена, укхо несийца цIагIа йитáча, бархI-ийс шу хургдолча йиIига аьлар:

– Вай нускала шийна дика магац йоах!

– Со дIачуйоагIа ала, – аьнна, йиIиг дIачуяхийтар йоккхача сага.

Цхьа бахьан зIар дIакъайла, йортагIа чуедар ГIай-гIат, йиIигал хьалха а йоалаш. Йодашше, нус йолча дIачуяхар маьр-нана.

– Ай, Дала йоахае, са йиIиг, магаций хьона? – хаьттар йоккхача сага.

Халла, эхь хеташ, аьлар несас:

– Сона-м хIама даьдацар, бегаш баьбар аз йиIигаца.

Къамаьл дешше, са ца тохалуш, увзача юхьах гора лазар чIоагIа долга.

Маьр-нанна хайра ший нус берах хьайзалга. Со чехка йоагIа, аьнна; йиIигага, цунна юхера дIа ма ялалахь, аьнна; кхайка шийца хинна кIаьнк хьа а вийха; волле, Лоара йолча долх вай, аьнна; йолаелар ГIайгIат.

Лоара лор яр. Цу юртарча а гонахьа ядача юрташкарча а наха дарба дора цо. ХIанз ГIайгIатар нийсъяннар мо моттиг нийсъелча бер а хьаэцар.

– Лоара, цIагIа йий хьо? – аьнна, чукхайкар ГIайгIат.

– Даьра, я, малав цига? – аьнна, хьаараяьлар шовз-ткъе иттара хургйола боккъал безаме кхалсаг. Моаршал хаьтта, чуозайир цо йоккха саг:

– Ма дика болх баьб Iа ена; хIанз-м, даьра, гIоргьяцар хьо; цкъа чуяьнна чай а менна мара.

Йоккха саг йист ца хулийташ, хаттараш дора цо; хьайна могий хьона, нус йий могаш, яхаш. ХIа аьнна цо «нус» оалашше, юкъеийккхар ГIайгIат:

– Могаш-м, даьра, яр из; могаш яр аьлча а, хIанз цун гIулакха хьо йига даьхкад тхо. Жи, маршкиш, хьакийчлелахь, хьéжа мукъа дац вай.

Сихъенна лувра йоккха саг, кхы Лоара духьала йистхилале, ше фу леладу дIахайта а ма хулла чехкагIа цунца несийна IотIакхача а. Йолле, со кийча я, алар мара, ха ца йоаеш, йолаелар Лоара. ЙоагIашше, цIагIа юхачукхайка аьлар:

– Со ГIайгIатарга яхар… кΙаьнк хьаэца. Нус могаш яц йоах цар. ГIайгIат я аьнна хеза, фуд-малад ала хьааравоагIа Лоарай мар; болха уж бIаргабайча, ара ца воалаш сацар; сога йистхила совце хьелургба-кх уж, аьнна. Сесага тIехьара тIааьнначоа, ловца баьккхар цо, юхе латтачоа а халла мара ца хаззал; Дала бакъдолда, Лоара, Iа яхар, аьнна.

Болхашше, хаттараш дора Лоарас; дукха ха йий, хало яьйий цо, хьалххе хьа хIана аьннадац Iа, яхаш. ЛадувгIа сатем боацача ГIайгIата хала дар цун хаттарашта жоп тела. Духьала йист ца хулаш а Iара. Цунна дагадоаллар цIагIара гIулакх; из дагадехача, хоза хьоастар цо Лоара:

– Дала йоахае хьо, са Лоара; кIира хьалха Iо а йигá, Iохоае йиш йий хьо? Хьо-м сона мо нахá а ма эший, хьай цIагIа а ма дий хьа гIулакхаш. Эшача хана еча-м, даьра, бар кхоачам. Укх мо долча хIаманна хьая хьо хилча-м, даьра, тоъаргдар.

Ераш, Iо а кхаьча, цIагIа чубаьлча; нус сагота хьувзар. Уж бIаргабайча, эхь хеташ цIийелар, къаьстта маьр-наьнах бехк хетар. Из хайнача Лоарас:

– ГIайгIат, дIаараяьле хьай гIулакхаш де, хьо укх чу эшац, – аьлар.

Араяьлча, коа хIама хьа ца дулуш; цIагIа эшачунга ца хьожалуш; сагота хьувзар маьр-нана. Кхайка, несарий а мехкарий а хьабехийтар цо. Цу сахьате кхалнах гулбелар. Цхьацца дувцаш; Лоара кхайкача, фу йоах а хьожаш; эгIа чу бар уж. ЗIамагIбараш пхьор кийчдеш бар. Лоара Iочуяьле царца а ягIар, хьалчуяьле Нувса йолча а хулар.

– Юа хIама хьаяьннай, пхьор дуий вай? – аьлар цхьанне.

– Хьая Iа, – аьлар ГIайгIата, – даьра, дуъ дукха чехка-м. Сарралца ара хинна со-м дIалела ца луш меца я. Даьсса гали ураоттац, яьхад.

Пхьор диá баьлча, Лоарас аьлар:

– Ер ах бийса яьлча мара мукъаяргьяц, массане а укхаза даьгIа де хIама дац, цхьадараш чугIо. ГIайгIат, Iа а дIаоагIораяьле салаIа хьайна, кIаьдъенна а хург ма йий хьо. КагегIбараши сои, гIулакх даллалца, фийла хургда.

Сатем боацаш яр ГIайгIат. КIеззига тар кхийте ха йоаккхар, цу сахьате сомайоалар. Каст-каста ара а йоалар.

Тхоаш дувшале, фуд хьажа даьхкадар тхо, яхаш; несарий а коара кхалнах а ухар.

Нувсас кIаьнк вар догдоахар массане. Из кхоачашхург сагIийна устагIа ца буллаш, саг вацар царех. Дилла, фу эш хьожаш, Нувсайна юхе бар цун маьр-йижарий а Лоара а.

ЭгIа чу тар кхийтта ягIача ГIайгIатá, гIанахьа мо хьахезар делхача бера оаз. Хийтар ше ага тIа кIаьнка хIама хьокхаш ягIаш мо. ГIар ма елахь, дадá сомавоаккхаргва Iа, аьнна; ага торкадеча хьисапе кулг дIа-хьа лостадир цо. Хьакхийтача хьалхашка хIама дацар. Фу дар из, аьнна, цунна хеташше а; магIа чу берага ира цIогIа даьлар. Цхьатарра белара а белхара а гIараш хилар цу чу. ТIаккха кхийтар ер шеддолчох.

ВиIий бер дунен чу даьнналга хайра; бакъда, хьалчуяха елча гIотта ца луш, кхайка елча йист ца хулалуш; йисар лоацаенна. ЯггIача дагахьа; кхаъ баккха Iочу хIана вагIац царех саг, аьнна; хетаделар. ХIама дергдац, Дала хьавеннар, моллагIа вале а, дика ва, аьнна; лоацача юкъа уйла хьал-Ιо едда; ше-шийца паргIатйоалашше магIа чура хезар: «ГIайгIат, кхаъ ба хьога, кIаьнк ваьв вайна». КIеззига гайно дир цар из. Наьнах а берах а Лоара йоаллаше, яьлар из ГIайгIата дукха хийтта лоаца ха; кхаъ Лоарайга баккхийтар духьа, кIаьнка даь-йижарий, йист ца хулаш, латтарах.

Бувца ховргдоацача боараме гIадъяха ГIайгIат; мет-тагIйоалаяланзар, кIеззига дог дIалоацаделар. МагIа чура ниI хьаеллаенна, бе воаллаш ГIайгIата виIий-воI а волаш, Iочуяьлар Лоара.

Мухь баьлар ГIайгIатага:

– Ва-а, са кIаьнк, Дала иразе волва хьо! – ТIаккха Лоарайгара бийрг дIа а ийца, уйла еш лаьттар. – Ма хала да-кх укх харцача дунен тIа иразе хила.

ДIахо, IотIа а йийрза, цо кхетадеш мо, аьлар ГIайгIата:

– ВIалла хIама а дергдац, вехе ма хьовзалахь! – Лоарайна дIатIа а йийрза аьлар: – Хьа цIенгара хиннад сона мел хинна товр, хьо ма йий сога кхаъ мел баьккхар, Дала хьай тIехьенах елайойла хьо!

– Хьона а хилда хьай тIехьенах беркат! – духьала ловца баьккхар вокхо.

Да а дар из иштта. ГIайгIата даь ши бер хьаийцар а, цунга кхаъ баьккхар а Лоара яр. ЦIагIа болча хана денз; дика бовзаш, дукхабезаш, эшача гIулакхá шоайла хьожаш бар уж. Лоара зIамагIа яр, маьре-м хьалхагIа яхаяр. Цун а ши бер мара дацар, цига денз дIа виIий а йиIий а дезал тоъал бар.

Лоарас аьлар ГIайгIатага, бегаш беш:

– Кхаанна фу лургья Iа сона?

Йийлха а йийлха, аьлар йоккхача сага:

– КIаьнк ма вéха, дIахо хьона деззар долаш я хьо!

Юрта сиха чакхдаьлар Жабалá кIаьнк ваьлга. Кхаъ баккха наIар тIа дена бер, шоай тарлу совгIат ца луш, дIадахийтацар мелла хийрачо а. Iурра Аьлабоарза кагий нах хьагулбаь, Iотеха кхаьра уст бийр хьоалчагIанна. Нах дIай-хьай къасташ, аьлар шоллагIволча вошас:

– Кхоана тхацига да вай!

КхоалагIча дийнахьа, зIамагIа вола воша волча гулбенначарга, ГIайгIата аьлар:

– КIаьнках цIи ца тиллача яргьяц, ага вилла а веза. Бакъахьа хетар сона, дийшача нахага хаьтта вай из доре. Кхы хьедала йиш яц; тарлой ворхIлагIча дийнахьа де деза, йоах, из гIулакх.

– Лоам дийша саг мичав, цудухьа е Эса-чIожерча юрташка е Наьсаре вахийта веза цу гIулакха саг, – аьлар гулбеннача нáха.

Наьсаре саг вахийта цхьаккха раьза хиланзар. Цар аьлар:

– Эса-чIожера укхаза хиннараш а бар, тоъам болаш Iилма ховш. Царга хаьттача бакъахьа да вай из.

Чехка ши саг вахийтар цу гIулакха Эса-чIоже. Делкъийга Iобахá бийса яьккха, шоллагΙча денна сарахьо цIакхаьчар уж. Лоам воде а, шаьрача воде а; никъ бийсанна бергбоаца ха нийсйий ухар; ваха-вá кхераме из боландаь.

ЦIакхаьчачáр аьлар:

– Дийшáча наха йоах, бер дича устагIа бе беза. МаIа бер дича, вIаштIехьа доале, шиъ бе беза. Бувш бола устагIа ка хилча бакъахьа ба. Сибат долаш а, тоабенна а, муIаш йолаш а; нагахьа корабича; Iаьржа корта болаш а; хилча дикагIа ба. ЦIи тахан къаман юкъе лелар а, динца тарлур а тилла еза.

ГIайгIатар жена юкъе болаш бар цу тайпара ши-кхо ка. Iодийшача, думей доккхала халла мара хьалгIов-тталацар уж. ГIайттача дIалелар а иштта хала дар; цудухьа, дIа ца лехкаш; юа хIама дIа а луш; жела чудоахкар.

– Даьла къахетамах, шортта долаш да; мел деза доадергда; сай кIаьнк ваьча, – аьлар йоккхача сага.

ВорхIлагIча дийнахьа царех ши ка а бийна; кхы эшаш мел дар а кийчдаь; доккха той даь; Лом, аьнна, цIи тиллар кIаьнках; ага а виллар. Шоаш дика хьегаш багIаш; исташа, Лом терка а веш, илли доахар:

НаIара тIехьашка Iаса ма эшийла вай!

Хьаькъал дола кIантий хилба вай,

ДаьгIе дажа хьайбаш хилда вай!»

* * *
Пхьа цIабá кIийленна ухаш, Наьсарá дов деш, бар Аьлабоарзар. Иштта даьча довнах, пхьарс бувш топ кхеташ, ве ца вувш карарваьнна, Буро чура лор кхувлаш, дарба деш вар Наьсар, Жабала кIаьнк ваьв аьнна хезача хана. «Дала воахаволва из, фу хада бокъо йоацаш къонах вар Жабал», – аьнна, ловца баьккхар цо Жабала кIаьнкá.

Наьсар а, цун нах а бахáча-баьхкáча теIа а, лер доацаш а, сабаре а бар. Уж гIертар, тарлучох, белгала ца бовла а, нахага шоаех бехк ца баккхийта а. Боккъалдар аьлча, лела кIезига а лелар, геттара бехке йолча моттиге мара ца болхаш, нах раьза а бар царна.
* * *
Воккха хулаш воагΙа кIаьнк цхьацца ловзоргашца сакъерда волавелар, шу доалашше, когаш а вахар. Дуненахь чIоагIа лоравора даь-нанас кIаьнк.

– ХIанз когаш вахá волаш, цхьаннахьа чу ца ийкккхача Iерг мичав ер, – аьле, хьалмархIаволлар; миччахьа, моллагIча хIамах из ловзаш воалле а. Дукха ловзоргаш а яр цун. ГIайгIатá а, несийна а, кIаьнкá а товр де; Буро тIа а, Наьсаре а, ГуржегIа а бахáча; ийяьяр уж даь-вежараша а юртарча наха а. Жабала кIаьнкá, мола-гIа ена а, ловза хIама янза саг хургвацар цу юрта.

Тарлучох йоI-йишийна новкъостал деш, цу ханага хьадера Нувсай даьцIа.

Цхьан дийнахьа, шоай дезал хьагулбаь, Нувсай дас-нанас дагабоалача хьисапе къамаьл дир. Дас аьлар:

– ЙиIиг зIамига я. ГIайгIат а тхо шаккхе а доккха хиннад, тахан-кхоана дий а хац. ХIама дIа ца хьоадеш, ГIайгIатá тIакхаьчар доккха хIама доландаь, цкъара йиIиг цхьалхаяллалца сабар даьд. ТIаккха бер доккха хиллалца яхаш даьгIад. ХIанз кIаьнк ондаваьннав. Саббаре; царна новкъа хургдоаццача тайпара; хьалхагIа вай йиIийца дага а даьнна; тарлой, цIайоалае еза из. Эггара хьалха хьалъеча, шун нана дагайоалийтаргья вай цунца, тIаккха фу де деза ховргда. ФуннагIа даь цIайоалаяь, маьре яхийта еза Нувса.

Саг духьала йистхиланзар.

Сарахьа гулбелар Нувсай вежарий, виъ вар уж. Кхайка ши йиша а хьайийха, дас-нанас даьча къамаьла хьакъехьа дича бакъахьа долчоа дагабаьлар. Геттара кIаьда саг вар воккхагIа вола воша, цхьанна сагá ше бахьане цатоам хулийтаргболаш вацар из. Цо аьлар:

– КIира хьалха, вай йиша укхаза йолаш; ма дайрий шоана; вайх цхьанне кIаьнкаца, гIо, хьо чугIо, Нувса укхаза Iе йоал, аьнна, бегаш бича; селлара зIамига волашше, ше кхетадича мо, (хийцца кхетадаь хила а тарлора); вахá нанна тIакхийтта, цунна тIалетá мишта ваьллар из; аьнначунга «во, во», яхаш. Кхы цох хьа ца къасташ, чу а вахар. Нувсайга цхьаккха ца ала сона из сурт кхоачам ба, шуга шоай лоIам ба. ЦIая раьза а хинна, из цIайоагIе, духьала хургвац; сайна мога новкъостал а дергда; шуга а ях, се воккхагIа хиларах, шо а хьажалаш. Берá а, вай йишийна а, захала ГIай-гIатá а новкъа хургдоацача тайпара; шоашта хетар ала шо мукъа да. Цхьабакъда аз хIама аргдац цу хьакъехьа.

КIаьнкаца уж бегаш баьр яр цар зIамагIа йола йиша. Массане а боча яр из. Шийга сага хIама ца оаландаь, айхьаза бегаш а бора цо массанеца, хийцца моллагIа хIама а оалар. Иштта бегаш бар йиший кIаьнкаца цо баьраш а. Шийна ховшше а, зIамагIа йолча йишийга «Iа баь бегаш» а ца оалаш, цунна новкъа ца хилийта, «вайх цхьанне» аьлар воккхагIа волча вошас.

Иштта дика саг Нувса а яр. Геттара тара яр из воккхагIа волча вешийна сибата а оамала а.

Каст-каста йохийтар ГIайгIата нус даь-цIа. Шин бетта цкъа хIаьта йодар Нувса да-нана долча. Iадатах шера керте шозза-кхозза мара йодацар нус даь-цIа, цига денз дIа ераш мо дá тIа воацаш бáхача кхалнахага сага хIама алацар, царна ловчча тайпара дутар из гIулакх.

Иштта цхьан дийнахьа, кIаьнк а ийца, даьцIа яхийтар ГIайгIата нус. Безаме духьалъена, йоIагара кIаьнк а тIорми а дIаийцар нанас. ЦIаккха кулг даьсса яхийтацар ГIайгIата Нувса да-нана долча; Iа фуннагIа хьой а, шоашта ца эше а, хоза хетаргда царна, аьле. Нувсай нанас аьлар:

– Даьра, Iергьяц хьона хьа маьр-нана-м; тIорми ца байташ; ма леладе ала цунга ер гIулакхаш.

ЙоIá хоза хетаргдола къамаьл а деш, тIехъяьнна безаме яр нана. Тахан йоIа-м кхы зензар, из дилла иштта хуландаь. Цу ворхI дезалхочоа тIачайха, цкъа йистхиннаяцар Нувсай нана. Хозаш а, ца хозаш а, е дагахьа а сардам баьккха яцар цхьаккха сагá. Хоза моаршалца йижарий духьалбаьхкар, зIамагIа вола воша а вера хьаара, из еналга хайча. Даггара къувсаш, дIа-хьа воахаш, кIаьнк хьеста болабелар уж. ЙоI дá волча яхар.

– Сайрдика хийла хьа, дадá!

– Дукха яхийла! Са захал фу деш я цига, могий цунна?

– Дика мог, из ецаре-м тхога йиш яцар!

Цатоам ма хилийталахь цунна хье бахьане; ала веннавар из, тIаккха йоIага шоаш де лаьрхIа къамаьл дагадеха; ший дагахьа, беррига цатоам из ма бий, аьнна; таккхалча Iийра. ТIаккха боахамах кIеззига хабар дийцар цар.

– Йолле, Iочуяьле эгIачурчарца хабар дувца хьайна, тховсара чуяха а еза хург ма йий хьа! – аьлар дас.

– Езац, нáнáс бийса яккха яйтай со! – аьлар йоIа.

ХьалхагIа-м йиIиг еча хоза хетар даьна, бакъда тахан-м чам боацаш вар. Дукха уйла йир цо, шоаш де лаьрхIачоа. ГIайгIата яйта хIама яхьаш, хьачуера сесаг. Из хьачуяьннайий а ца ховш, ваьгIар из, фусам-нана хьайистхиллалца:

– Ай, захала яйтáр кхалла хьайна; боккъал кийчъяь котам яйтай хьона!

ХIама диа ше йистеваьлча аьлар дас:

– Тховсара йиIигага ма хьоаделаш вай дийцачох, мелла къодадаь а цо ше цу хьакъехьа хIама оалий хьожаргда вай, иштта яха хала да сона, аьнна а, е кIордадаьд аьнна а. МоллагIа цо цхьа бахьан лойя, аттагIа хургда из къамаьл де. ХIанзарчоа воашкара хIа-ма ца оалаш совцаргда вай.

ЗIамагIа йола наьна-йиша дIатIаяхача тIехьашкахьа гIертар кIаьнк, цунга дIаваха безам боацаш, наьци во, во, аьле. Хьогга даь къамаьл хургдар из цунна дагадаьллар. Вокхо хIаьта а хьаьсте, левий дIавугар. Массане а хьесташ, цунца ловзаш, сакъийрдар цу бус. Iуйре кIеззига дIа ма йийрзанге, шортта маьр-нанна а шийна а хIамаш чуехка, чуяхийтар цар йоI. Цунца зIамагIа йола йиша а яхийтар цхьа бийса яьккха.

Уж накъабаха вахар зIамагIа вола воI, шийца коара ший ханнара кIаьнк а волаш. ДIакхаьчача хьаараяь-ннача ГIайгIатага хоза хаттар а даь, чудовла аьлча, сагота да тхо, аьнна, чубаьхкар уж.
* * *
Иштта ераш бахаш, дикка ха яьлар. КIаьнк а воккха хулаш воагIар, диъ шу доалаш латтар цун. ХIанз хийцце даь-наьнаца миччахьа водар.

– Нáнá, нáнá, – аьле, меттара гIетте, доахан лахка йодача цунца а водар, саьрг бе белле доахан чувха а деш. Нус доахан лахка елча, оалар ГIайгIата:

– Хьо вай цIагIа хьажа, божа аз дIалоалларгба, из хьа болх бац. ХIанз-м хIана яхар Iа, новкъост волаш-м, – оалар цо, кIаьнка хьаь тIа кулг а дилле.

Бодж яр, йоккхалгахьа а лестá, жена хьалха лелаш. Iуйрийна Iулага дIа а дугар, сайрийна чу а доаладора жа, цхьа бахьан новкъостал де мара ца дезаш. КIаьнкаца чIоагIа хьаийна, цунца сакъердалуш яр из. КIаьнк биъ кога юкъе воалле а, цо мос увзайой а, вIалла сагота хилацар. Цхьайолча хана ГIайгIата шийна из тIахоавича а; духьале ца еш, таккхалча латтар; эккхайича а дIаяха ца тугаш. КIаьнк Iовожар кхера хургьяр-кх из. ТIера кIаьнк хьалъийца, йолле, аьлча; пурхаш а бий, йолалора жена тIехьа; тIаккха жа юхасовцар, цигга дΙахьалха а яьле, жа ийце даьгIе дIайодар.

ГIайгIатар нокхарий долча бахача, Жабала жIали а хулар царца. ХIаманга бIарг дика кхоабар цо. Цунна ца ховш, хIама юхедагIацар; ховш хIаьта а доагIаргдацар. Ше доккха хиларга хьежжá доацаш, фийла а низ болаш а дар из. Саг а кхы хIама а юхегIертача, дIадовла яхаш мо Iахар. Шозза-кхозза кхы а Iахаргдар. Сихлуш оамал яцар цун, иштта Iомадаьдар из Жабала. ТIаккха хьагIетте, хьатIагIертачоа хьалгаргадахе дIаоттар; «гI-гΙ-гI», аьле, майрагIвар IотIавоагIаргва-кх шо, яхаш мо.

ЖIале леладу гIулакхаш бIарга а дай, ший воI лийнача моттигашка гIолла го а баьхе, из дагавехе цатоам хиле, чуйоагIар ГIайгIат. Хийла хьам баьле цамогаш а хиле, ши-кхо ди метта а доаккхар.

Шаьра ховра Нувсайна цунна фу даьд. ТIаккха оалар цо маьр-наьнага:

– Уж, дIадаьнна хIамаш, дага а лувцаш; хало ма ел хьайна, нáнá!

ГIайгIат, дикагIа ца хулаш, дукха гайча; саг вахийте Лоара Iоехийтар. Из хулар ше йоагIашше дов а деш:

– Доха ца дезараш дагадеха хургда. Даьллахь, нахах эхь деций, еррамо хьай дезал хилча, иштта саготдар. Хьайла, мишта йоаг, пишк мо йIайха еций. Хьадá цигара кIеж яьккха хий, – аьле, хьа а дайте, цу хила цхьацца баьцаш тайсе, кийчдий молийтар ГIайгIатага. ТIаккха оалар: – ХIанз гIойленагIа хургья.

Хула а хулар ГIайгIат гIойленагIа. Мукъа ха яле, Iохайше хабар дувцаш а баьгIе, Нувсас хьадетте чай а меле, дIа-хьа къастар. Чуйодаш, оалар Лоарас:

– Сона пайданна доацар ма леладелахь, ма хазийталахь магац аьле. ЭгIазйоде, вIалла йоагIарг а яц со хьога хьажа.

Хьалгаьнаяьнна чуйодаш, уйлаш йора Лоарас: «ФуннагIа-моллагIа хилча а тамаш йоацаш, хала хIамаш да-кх цунна тIакхаьчараш, цо лайнараш. Къонах мо саг-м, даьра, я ГIайгIат; аз фуннагIа дувце а». Чукхаьчача мара а хоаттар, фу хилар цох, аьле.

– Йийрзар из-м, – жоп лора Лоарас.

– Даьллахь, дика саг я из; миска саг я. ЦIаккха, со цIагIа вале а веце а, ма Iелахь цун гIулакхá ца йодаш, – оалар фусам-дас.