Математиканы
жүктеу/скачать 346.28 Kb.
|
| Математикадан өздігінен орындалатын жұмыстар деп берілетін тапсырманы, мұғалімнің басшылығымен не оның тікелей қатысуынсыз, оқушылардың өздері атқаратын жұмыстарын айтамыз. Бұл туралы айтқанда оның өзара тығыз байланысты екі міндетін ескерген дұрыс. Бұлардың біріншісі – оқушылардың танымдық қызметіндегі іскерлікті, дербестікті дамыту және одан әрі өрістету, оларды білімді өздігінен орындауға, игеруге, дүниеге көзқарасын қалыптастыруға үйрету. Екіншісі – оқушылардың алған білімін өздігінен іс жүзінде қолдана білуге баулу. Оқушылардың өздігіне атқаратын жұмыстары олардың ой еңбегін қалыпқа келтіруге бағытталған және мұғалімнің берген тапсырмаларын орындаудың ең тиімді тәсілдерін өздеріне іздестіру көзделген.
Математика сабақтарында оқушылар өздігінен орындайын жұмыстарды былай жіктеуге болады: оқулықпен, оқу құралымен, анықтама әдебиетпен, есептер жинағымен жұмыс, әр түрлі үлестірмелі материалмен, жолдастарының жауабын толықтыру, талдау, математикалық конференцияарда жасалған баяндамаларға немесе әр түрлі танымдық мәні бар хабарларға пікір айту, жеке және топтық тапсырмаларды орындау. Рефераттар жазу, көрнекі құралдар жасау, өлшеуге немесе есептеуге байланысты практикалық жұмыстар орындау. Мұғалім оқу процесінде өздігінен орындайтын жұмыстың әр түрін және олардың үйлесімділерін қолдануды жоспарлайды. Математикадан өздігінен орындауға берілетін тапсырмалар айқын мақсатты көздеуі және оқушылардың ынтасын арттыру үшін берілетін тапсырмалардың мазмұны терең, практикалық қолдануы анық зерттеу сипатында болғаны орынды. Сонымен бірге, оқушыларға тапсырма бергенде материалды біртіндеп күрделендіру, олардың шығармашылық белсенділігі, жеке бас ерекшеліктері, жалпы математикалық мәдениеті тәрізді факторларға назар аударған дұрыс. Оқушылардың сабақта өздігінен орындайтын жұмыстарын тиімді ұйымдастыру үшін математика кабинетінде дидактикалық материалды, үлестірмелі карточкалар т.б. оқу құралдары жинастырылып, бір жүйеге келуі керек және оқушыларға оқулықпен жұмыс істеуді үйретудің орны бөлек. Өздігінен орындалатын үй тапсырмасының тиімділігінің басты шарты барлық оқушылардың тапсырманы өз уақытында орындауы, түсінуі, тапсырманы орындаудағы дербестік, сыныпта орындалған, шығарылған есепке ұқсас есеп шығара білу, одан соң үй жұмыстары негізінде математикалық диктант, сынақ т.б. тапсырмалар орындап, материалды бекіту, конспекті жазу. Оқушыларға шамадан тыс қиын тапсырмалар беріп, қиындықтар туғызбау үшін үй тапсырмасының мазмұнын толық әрі анық тұжырымдап, ондағы қиыншылықтарды түсіндіру, оны меңгеру жолдарын көрсету керек. Егер мұғалім үй жұмысы үшін сыныпта орындалған есептен өзге есеп берсе оқушылар сөзсіз қиналады. Жалпы сынып оқушыларына ортақ тапсырмалармен бірге, оқушылардың жеке ерекшіліктеріне сәйкес тапсырма берудің маңызы зор. Математикаға ынтасы бар, оқушыларға әртүрлі тақырыпқа шығармашылық тапсырмалар беріп, зерттеу сипаттағы есептерді, баяндамалар жазғанда т.б. қамқорлық жасау керек. Тапсырмалардың шамадан тыс көп болуы оқушыларды жалықтырыды, не уақытын көп алады. Дұрыс ұйымдастырылған үй тапсырмасы оқушылардың жауапкершілігін арттырып, өздігінен білім алу дағдысын қалыптастырады. Оқушылардың өздігінен орындайтын жұмыстарының бірі – шығармашылық жұмыстар. Математикадан өздігінен шығармашылық жұмыс орындау оқушылардың пәнге ынтасын арттырып, ізденгіштік қасиеттерін тәрбиелейді, математикалық ой – өрісін дамытады. Шығармашылық жұмыстарды орындау барысында оқушы оқып үйренген теорияның не есептің жаңа қырларын ашады, өзіндік пікірін айтады, табылған мәліметтер бойынша қорытынды жасауға үйренеді. Оқушылардың шығармашылық жұмысына мыналар жатады: үйреншікті тәсілдерді қолданбай есеп шығару немесе теорияны дәлелдеу; бір есепті бірнеше тәсілдермен шығару; есептер құрастырып, шеше білу; математикалық шығарма жазу; оқушыларға баяндама, не реферат жазғызу. Егер оқушы математикалық шығарма жазғанда ізденгіштік қабілет танытса, қайсыбір фигураның қасиеттерін анықтап, математикалық сөйлемдерді өздігінен дәлелдесе, онда оның еңбегі соғұрлым құнды әрі қызықты болмақ. Математикалық шығарма жазу оқушылардан: қосымша әдебиеттерді оқуды; оқыған материалды қорытуды; жаза білу қабілетінің қалыптасуы; жазғандарын көркемдеуді талап етеді. Сондықтан мұғалім қажетті әдебиет тізімін оқушыларға берумен қатар олардағы басты мәселелерге назар аудару, оқыған мазмұнды өз сөздерімен конспектілеуге, түйінді жерін бөліп алуға, оларды ретімен жазбаша баяндауға баулыған жөн. Оқушыларға мынадай тапсырмалар ұсынуға болады: 1) жай сандар; 2) симметриялы фигуралар; 3) квадрат теңдеулерді шешу тәсілдері; 4) табиғаттағы симметрия т.с.с. Бір есепті бірнеше тәсілдермен шығаруға мысалдар құрастыру керек. Мысал. Тік төртбұрыштың ауданы а2 – қа тең. Осы тік төртбұрыштың периметрінің ең кіші мәнін табу керек. – тәсіл. Қабырғалары х,у. Бұларды жарты периметр арқылы өрнектейік. х у a2 (х у) p – ең кіші мәні, p ? (х у)2 (х у)2 4xy тепе – теңдігін пайдаланамыз. х у a2 және х у p болатын p (x y) 4a2 болады. р - ең кіші мәнге x-y=0 болғанда, яғни x=y болғанда жетеді. Бұл жағдайда p2=4a2, олай болса x=y. Яғни, р – жарты периметрдің ең кіші мәні x=y болғанда 2а – ға тең. – тәсіл. Х - тік төртбұрыш қабырғаларының ұзындығы, сыбайлас қабырғалар ұзындығы р-х, онда ауданы х(р-х) = а2, яғни, х2-рх+а2=0. Бұларға 2ах-ті қоссақ, х2-2ах +а2+2ах-рх =0. не (х-а)2+х(2а-р) =0. Соңғы теңдік 2а-р 0 болғанда ғана мүмкін, өйткені х-а2 0, х 0, яғни х 2а. р- нің ең кіші мәні р – ға тең. x y q – тәсіл. Келесі белгілеулер енгізейік. х у p мұнда q - кез келген сан, p - жарты периметр. Жүйені шешсек, Ауданды тапсақ, x p q , 2 y p q . 2 p q p q a 2 . 2 2 p2=4a2+q2 және q=0, яғни x=y болғанда, p – ең кіші мән қабылдайды, олай болса p=2a. Бұл есепті шығарғанда біз мынадай теореманы қарастырдық: «Көбейтіндісі тұрақты шама болатын екі айнымалының қосындысы айнымалының мәндері тең болғанда, ең кіші мән қабылдайды». а) Есепті 1-ші тәсілмен шешіп, біз (х у)2 (х у)2 4xy теңбе-теңдігін пайдаландық.Осының өзі дәлелдеудің басты құралы болып табылады. б) 2-ші тәсіл бір айнымалыны екіншісі арқылы өрнектеуге, толық квадратты бөліп алуға, қосындысы 0-ге тең қосылғыштың біреуінің таңбасын табуға негізделген. Ақыл – ойды тәртіпке келтіретін - математика, сондықтан да оны оқу керек. Ломоносов М.В. жүктеу/скачать 346.28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|