Сұрақтар мен тапсырмалар
Талқылауға арналған сұрақтар
Жеке пайдалар (шығындар) және сыртқы пайдалар (шығындар) деген не? Қоғамдық пайдалар (шығындар) қалай анықталады?
Жағымсыз сыртқы әсер деген не? Жағымды сыртқы әсер деген не? Олардың салдары қандай болады?
Коуз теоремасын ашыңыз (түсіндіріңіз).
Меншік құқық нарығының құру механизмін және салдарын ашып көрсетіңіз.
Есептер, жаттығулар, тестілер
1. Сыртқы әсерлер пайда болады...
а) нарық тепе-теңдік салдарынан
б) өндірістің қоршаған ортаға келтіретін зиянның салдарынан
в) нарық бағаларына қосымша пайдалар мен шығындардың кірмейтіндігінен
г) фирмалардың нарық билігінен
2. Төменде келтірілген сыртқы әсерлерден жағымдылары:
а) мұнай саңылауында бұрғылау технологиясын бұзу нәтижесіндегі Каспий теңізінде мұнайдың кемуі
б) химия комбинатымен қоршаған ортаны ластау
в) қораларын тазартқаннан кейін науарларды өзенге тастауы
г) тұрғындарды егу
д) экономиканың милитаризациясына мемлекет шығындарын көбейту
3. Сыртқы әсерлер әкеледі...
а) ресурстарды нәтижесіз үлестіруіне
б) бәсекелестің шарттарын бұзуына
в) тұтынушы артығын өндіруші алып қоюына
г) нарық билігінің пайда болуына
14 тақырып. ҚОҒАМДЫҚ ИГІЛІКТЕР
1. Жеке және қоғамдық игіліктер. Қоғамдық игіліктердің бәсекелессіздігі мен қосылушылығы
Игіліктердің қосылатын/қосылмайтын, бәсекелес/бәсекелессіздерге жіктеуі барлық игіліктерді жеке және қоғамдық түрлерге бөлу мүмкіндігін береді. Игіліктерді қосылатын/қосылмайтындарға жіктеу негізінде олардың тұтыну оңайлығы дәрежесі сияқты өлшем жатыр. Игіліктің қосылмайтындығы бір субъекті тұтынатын игілікті екіншісінің тұтынуын болдырмайтындығын ұйғарады. Осы себептен, қосылмайтын игіліктерді тек қана нарықтық айырбастау арқылы тұтынуға болады. Игіліктің қосылатындығы оның барлығымен немесе көп субъектілермен тұтынуын білдіреді. Сондықтан қосылатын игіліктер ақысыз тұтынылады.
Игіліктердің бәсекелес және бәсекелессізге бөлу өлшемі ретінде тұтынушылар арасында игіліктерді үлестіру сипаты болып табылады. Бәсекелес игіліктердің сипаты: олардың өндіру шекті шығындары жағымды (оңды). Бәсекелессіз игіліктер – өндірісінің шекті шығындары «0» тең игіліктер. Бәсекелес игіліктің қосымша бірлігін өндіру үшін шығындарды көбейту қажет, ал бәсекелессіз игіліктің қосымша бірлігін өндіруі ешқандай шығындармен байланысты емес. Осындай игіліктің мысалы – маяк (белгі беретін шам), осы шамды пайдаланатын қосымша кеме пайдалану шығындарға ештеңе де қоспайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
