«Мәдени мұра» Мемлекеттік бағдарламасының кітап сериялары
жүктеу/скачать 2.89 Mb. Pdf көрінісі
|
| ДАШИ ЖАҢРУ
Даши Жаңрудың жанама аты – Фурын, Дəй ауданынан [...] Кəйхуаңның 2 жылы (582) Түрік Ышбара қаған жəне оның іні сі Ябғұ мен Пана қағандар жүз шақты əскермен оңтүстікке шап қыншылық жасады. Патша Даши Жаңруды жорық төбенайы етіп тағайындап, екі мыңдай лəшкер беріп, оларға қарсы аттандырды. Олар Жоупəн деген жерде шапқыншыларға кездесті. Жау сан жағынан өте басым еді. Мұны байқаған шағын қосын шынымен састы. Осындай қысылшаң жағдайда да Жаңру сыр бермей оттай жанды. Лулар сан дүркін шабуылдап бытыратса да, əскерін қайта жинап, үш күн бойы айнала соғыс салды. Қару-жарағынан айырылғанның өзінде қызыл жұдырығын қару етті. Ұра-ұра олардың қолдарының еті бөлініп, сүйегі көрінді. Жаудың түмен санын өлтірді немесе жаралады. Сонан меселі қайтып, сағы сынған Түрік жасақтары еріксіз қоршауын босатты. Жаңрудың денесі бес жерден жарақат алып, оның екі жері түйрелді. Лəшкерінің оннан сегіз-тоғызы шейт болды немесе жараланды. Асылында түріктер Чинжоу, Лұңю өңірлерін мейлінше шаппақ еді. Сорларына қарай Жаңрудың күшті қарсылығына тап болды. Жаңрудың қолы олармен аянбай айқасты. Лулардың күші үздігіп жүйкесі кесілді. Келесі күні олар майданда қалған өліктерін өртеп, ұлар-шу болып өз жайларына кетті. Сонан Гаузу былай деп жарлық шығарды: «Түріктер – құтырған қауым, қымс етсе шекарамызға шабуыл жасайды. Оның үстіне ит пен қой сияқты тау мен даланың сай-саласынан өріп шығады. Бірақ солтүстіктегі бекініске жауаптанған Жаңру сол қарақшыларды тежеді. Адамы аз, тек олардың жүзден біріндей ғана болса да, күндіз-түні қырағылық жасап, тұс-тұстан келген шапқыншыларға төтеп берді. 14 мəрте шайқасқа кіріп, жауларын беттетпей жеңді. Шапқыншылардың көпшілігі мəңгі қайтпастай боп иен далада жайрап қалды. Найзаның қымы мен қылыштың жүзінен аман қалғандары зəре-құтынан 96 97 айырылып, қайтып беттеместей болды. Егер Жаңру аса бір ержүрек, ерекше елшіл болмаса, əскері айтқанын екі етпей, аз адаммен көп жауды күйретіп, мұндай ұлылықты қайтіп жасайды? Жаңруға бұл ерлігі үшін биік мəртебе, мол сыйлық берілуге тиіс. Сондықтан оған аға баған деген мəртебе жəне оның бір баласына лауазым берілсін. Оның соғыста құрбан болған қолбасылары мен əскерлеріне бұрынғы лауазымына үш дəреже қосылсын, мұнымен олардың перзенттері игіліктенсін». Сол жылы Жаңру Ниңжоуға дуанбасы болып тағайындалды, артынша Фужоуға дуанбасы болып ауысты. Кейінірек шешесінің қайтыс болуына байланысты міндетінен босады. Жаңру тумасынан опалы жан еді. Аза кезінде ол бес күн бойына нəр татпады, ауыр қайғыдан денсаулығы нашарлады, бұдан Көктің ұлы да қатты алаңдады. Аза мезгілі толған соң Жаңру Шяңжоуға төбенай болып тағайындалып, үш дуан мен алты бекініске қолағалық істеді. Ғұндар онан жасқанып, шекара бекіністеріне шапқыншылық жасай алмады. Кейінірек науқастануы себепті міндетінен босатылды. Соңынан тағы да Шяңжоуға төбенай болып тағайындалды. Сонан араға екі жыл салып Лəнжоуға төбенай болып ауысты. Хулардың шапқыншылығынан сақтану үшін, Гаузу Ляңжоудағы төбенай Гуло, Юанжоудағы төбенай Юан Бау, Лиңжоудағы төбенай Хыро Иларды аттандырғанда, бұларды да Жаңрудың қолбасшылығына тапсырды. Жаңру қосын бастап Келентаудың солтүстігіне, батыста Барыскөлге дейін шарлап, луларды кезіктіре алмай кері қайтты. Жаңру кейінірек Шиңжоуға төбенай болып ауысып, 36 дуанға қолағалық істеді. Гаузу оған: «Жяңлиң – аса маңызды жер, мемлекеттің оңтүстік қақпасы. Бүгін оны өзіңе тапсырып отырмын, енді алаңсызбын», – деді. Арада бір жылдай уақыт өткенде ол дүниеден қайтты. Марқұм болғаннан кейінгі аты «Уей» (айбаткер) болып бекітілді. Оның ұлы Даши Хау да-йе жылдарында (605–616) көлік кіші уəзірі деген мəртебе-мансаптар алды. жүктеу/скачать 2.89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|