«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 220. «Айда бұлбұл, Айжан-ай»
| 219. «Бұлбұлдың құрғыры»
1860 жылдардың басында қызылқұрт, ноғай руларын Дәулеткерей билейді. Әкесі Шығай болғанымен, Дәулеткерей ел билеу жұмысын жақсы көрмейді. Тек «ата заңы» бойын- ша аз уақыт бұл дәрежеге ие болады. Бірақ Дәулеткерейдің бұл руларды билеуі Құрманғазыға жаман тимейді, өйткені осы жылдарда екі күйші танысады. Бірі—исатайға бүйрегі бұрған, қызылқұрттан шыққан Құрманғазы, бірі—Бөкейдің кіші інісі Шығайдан туған төре Дәулеткерей болып кездесіп, өмір жағдайында көзқарастары алшақ жатқанымен, оларды жақындастыратын үлкен күш пайда болады. ол күш—өнер күші, күй күші болып шығады. Бірінші көріскенде бір-бірі- не қоңыр салқын болғанымен, аз уақытта-ақ бейтаныстық мұз еріп, екі күйші жалпы тілді тез тауып кетеді. олай дей ті- німіз—Құрманғазы отырған, жүрген жерлерінде үнемі исатай- дың, Махамбеттің әңгімелерін көп айтады. Қалай дегенде ондай әңгімелер Дәулеткерейге ұнай бермейді. Бірақ кейін Дәулеткерейдің қитығына тие бермейін деп, Құрманғазы ол отырған жерде «бас жаққа» бара бермейді. Қызылқұрттың жер дауымен бір күні жақсы көретін шәкіртінің бірі Көкбаланы алып, Папастың ауылына келеді, Папас би күйшіні жақсы қарсы алады. Құрманғазының кел- ген жұмысын бітіріп, қызылқұрттың пайдасына мәселені ше- шіп береді. Әуелі Папас бір күй тартады. Күй Құрманғазыға қатты ұнайды. «Мынау не деген күй еді, тым сайрап тұр екен?» дейді Құрманғазы. Папас күйдің атының «Бұлбұл» екенін ай- тады. Құрманғазы сол арада бір күй тартады. Енді күйдің аты- ның не екенін Папас сұрайды. Құрманғазы: «Бұл менің бұлбұ- лым еді» дейді. Сонда Папас тұрып: «Жоқ, аға, мынау бұлбұл емес, бұлбұлдың құрғыры ғой»,—дейді. Содан келіп бұл күй «Бұлбұлдың құрғыры» атанып кетеді. 220. «Айда бұлбұл, Айжан-ай» Дәулеткерей өзінің әкімшілік жұмысын жиып қойып, енді біраз уақыт Құрманғазымен бірге ел аралап, күй тартып жү реді. Бір осындай сапарда екі алып сол өңірге атағы шыққан Ай жан қыздың үйіне барады. ол өзінің көпке жайылған «Айжан қыз» атанып кеткен күйін тартады. Құрманғазы Айжанның тар- 208 күй аңыздар тысына риза болып кетіп, қолына домбырасын алып, бір жаңа күй шертеді. Папас тұрып: «Құреке, мынауыңыз бұрын-соңды естілмеген күй екен, аты не болады екен?» дейді. Құрманғазы: «Бұл мына Айжан бұлбұлға шығарғаным ғой!»—дейді. Сол арада Папас: «онда бұл күйдің аты «Айда бұлбұл, Айжан-ай» болсын»,—деп күйге ат қойса керек. Құрекеңнің күйіне риза болған Айжан сол арада домбыраға түсіріп алады. осы жүрген- де Құрманғазы Папастың «Жігер» күйін әлденеше рет естіп, аса риза болады. Бірақ творчествалық кезеңнің ең бір көңілді тұсына келгеннен бе, Құрманғазы «Жігерге» еліктеп, өзі бір күй шығарады. ырғақтық жағынан Құрманғазының «Жігері де» Папас вариантына ұқсайды. Бірақ күйдің динамикалық құрылымы мүлде басқа болады. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|