«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 41. «Тепеңкөк»
| 40. «Тепеңкөк»
(ІV нұсқа) Ертеде бір кедейдің мал дегенде жалғыз көк аты болыпты. өзі бәйгеге қосқанда алдына қара салмайтын жүйрік екен. Бірақ бір қасиеті—тері шықпаса, мүлдем шаба алмайды, ал жақсылап тері шықса, қандай жарыс болса да алдын бермейді. Аттың сыры иесіне мәлім демекші, сол елде үлкен ас болып, асқа жан-жақтан небір сәйгүліктер келулі. Аста ат шабыс, жамбы ату, балуан күрестері белгіленіп, озғандарына жүлде тағайындалады. Бұл асқа әлгі кедей де келеді. Көк тұлпарын жарысқа қосу үшін иесі бәйге басталмас бұрын қанжығасына екі дорба құмды өңгеріп, әрлі-берлі желдіртіп, терін шығарып тепеңдетіп келе жатқанда, елдегі бір домбырашы көріп, аттың сұлулығына, жүрісіне көңілі толып «шу, жануар, тепең көк» деп күй тартыпты. Содан бұл күй ел арасында «Тепеңкөк» ата- нып кеткен. 54 55 халық күйлерінің аңыздары 41. «Тепеңкөк» (V нұсқа) Ертеде бір ханның қойшысы бар екен. Сол қойшы ханның жалғыз баласымен бір жаққа барып келе жатса, өзеннің жағасында жылқының басы жатыр екен. Сонда қойшы: «Мені Толыбай сыншының баласы деп кім айтады, сені көкорақ тұлпар деп кім айтады?»—деп жылқының басын құшақтап жылайды. осы уақиға жайын ханның баласы әкесіне айтып келеді. Мұны естіген хан қойшыны шақырып алып: «Сен сыншы болсаң, менің бес жүз жылқымның ішінен шаба- тын тұлпар бар ма, айқындап бер»,—дейді. Қойшы ханның жылқыларын аралап, ешбір жылқыға көңілі толмай, ханға: «Сіздің жылқыларыңыздың ішінде шабатын тұлпар жоқ»,— дейді. Хан қойшыға қаражатын, керек-жарағын беріп, тұлпар тауып келуін сұрайды. Қойшы шаһардан-шаһар кезіп, базар- ларды түгел аралап, ешбір тұлпар таба алмай, бір қойшыдан жауыр, жүні түскен қотыр тайды сатып алып ханға келеді. Хан қойшыға: «Бір айдан кейін болатын бір бәйге бар, соған осы тай- ды қосасың»,—деп бұйырады. Қойшы «мақұл» деп, тайды бір табын жылқыға қосып жібереді. Асқа он күн қалғанда ханның баласы үйірге барып қараса, әлі сол қалпында, жауыр арық тайды қойшы мініп жүр екен. Қойшыдан: «Ханның бәйгеге қоса тын тұлпарын мініп жүргенің қалай?»—десе, ол: «Ханның бес жүз жылқысының ішінде осыдан басқа ұшығына шыға- тын жыл қы көрмедім»,—дейді. Содан бәйге болып, тепеңкөк бәйгені алып келеді. Сонда қойшы Тепеңкөкті: Кекіліңе болайын күлтеленген жібектей, Сауырыңа болайын, түбі түскен шелектей,—деп еркелеткен екен. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|