«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 160. «Желмая»
- 161. «Желмая»
| 159. «Аққу»
(III нұсқа) Ажалдан қашқан Қорқыт дүниенің төрт бұрышын шарла- ғанда жанынан сауғаны өзінің кіндік жұрты Сырдың суынан тапқан ғой. Желмаясының жабуын су үстіне төсеп, оған жай- ғаса отырып алып, қара қобызын бебеулеткенде аңдыған ажал маңайына жолай алмаған. Қорқыт қобызды тынымсыз тартқан. ол қобыз тартқанда су ағысын тоқтатып, жел тынып, жан-жануар анталап келіп ұйып тыңдайды екен. Бірде Қорқыт әдеттегідей күй сазын сарнатып отырса, көкте ұшып бара жатқан бір топ аққу естіп, айнала ұшып, ақыры қанат бүгіпті дейді. Аққулар мұңлы күйдің дауысына елтіп, қара қобызға үн қоса бірге сұңқылдасып, Қорқытпен бірге мұңайған екен. Көңіліндегісін күй етіп шалатын Қорқыт құстың төресі аққудың мейірімді қасиетін қобызына салады. ұрпақ есінде «Аққу» күйі болып сақталған күй сол еді дейді. 160. «Желмая» (І нұсқа) Қорқыт есейіп, бәсіре байланар жасқа келгенде Қыпшақ еліндегі нағашыларына барыпты. Нағашылары Қорқытқа «таутайлақтың» тұқымынан өркені түскен бота сыйлайды. Қор- қыт ботаны нәрестедей мәпелеп, тіл-көзден қорғаштап, сылап- сипап өсіреді. Тірсегі бекіп, табаны қата келе бота Қор қыттың соңынан қалмай ілесіп, бір сәт көз жазса боздап мазасы кетеді екен. Тайлақ болып, танауы тесілген соң да не келеге қосылмай, не бөтен адамды маңайына жолатпай, тек қана Қорқытқа ба- уыр басып өседі. Тайлақтан кейін құнанша, одан әрі буыршын 146 147 күй және күйшілер туралы аңыздар болған шағында жүрісіне тұяқ біткен шыдамайтын, табаны мұздан таймайтын, жеті күн, жеті түн от оттап, су ішпесе, мыңқ етпейтін, тықыр бұйра Желмая болып шыға келеді. Қорқыттың «Желмая» күйі осынау қанатты көлігіне, сенім- ді серігіне арналған екен. 161. «Желмая» (ІІ нұсқа) Халықтың айтуына қарағанда, Қорқыт деген аттың қойы- луы кездейсоқ емес көрінеді. Қорқыт туған кезде жиналған жұрт бала орнына пішінсіз «құбыжықты» көріп, қорқып қаша- ды. Анасы бала туғанын сезіп, пішінсіз «құбыжықтың» қабы- ғын жарып жібергенде, жылаған баланың даусы естіледі, әлгі қорқып қашқандар қайта келіп, бұл баланың атын «Қорқыт» қою керек деседі. Бір заманда біреулер түсінде Қорқытқа: «Қырық-ақ жыл жасайсың!»—деп аян беріп кетіпті, содан кейін Қорқыт желден жүйрік Желмаяны жазылап мініп, мәңгілік өмір іздеп шыға ды. Әлемнің бүкіл елдерін аралап, бәрінде де өлім бар екенін көр ген соң, Сырдарияға қайтады. Желмаясын құрбандыққа шалып, өзі судың үстіне кілем төсеп отырып, Қорқыт қобызымен өмір әнін шығарыпты. осы ән айтылып тұрған кезде өлім Қорқытқа жақындай алмайтын болыпты. Қалжыраған Қорқыт бір ме- зет қалғып кеткенде, ажал оны жылан болып шағып, өлтірген екен. Бірақ Қорқыт күйі ажалмен айқасын тоқтатқан емес. Күй тартылған жерге ажал бара алмайды-мыс. Сол заманнан бастап Қорқыт бейнесі өмір үшін өлімге қарсы күреспен байланысты. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|