Мүәллиф: Руһуллаһ Мусәви Хумејни Нәшр едән: чап нөвбәсчи: Биринҹи Чап тарихи: 2008 Тираж: 3000

Иман

Демәли, инсанын ағыл дәлили илә Јарадан Аллаһы, Онун јеҝанәлијини, мәады вә башга әгидә мәсәләләрини исбат етмәси мүмкүндүр, амма, бу әгидәләрә иман демирләр вә белә шәхси мө’мин һесаб етмирләр. Белә инсан кафир ја мүнафиг ја да мүшрикләрин ҹәрҝәсиндәдир. Амма инди сизин үрәк ҝөзүнүз бағлыдыр вә мәләкути бәсирәтиниз јохдур. Бу дүнјәви ҝөзүнүз дәрк еләмир. Батинләр ашкар олан вә Илаһинин һәгиги сәлтәнәти ашкара чыхан, тәбиәт мәһв олуб, һәгигәт онун јерини тутаркән, хәбәриниз олаҹаг ки, Аллаһа иман ҝәтирмәмишсиниз. Ағлынызын һөкмү имана бағлы олмајыб. Ла илаһә илләллаһ, ағыл гәләми илә үрәјин саф вә пак лөвһәсинә јазылмајынҹа, инсан Аллаһын ваһидлијинә иман ҝәтирмиш дејил. Бу пак илаһи кәлмә үрәјә дахил оларкән, үрәк сәлтәнәти Һәгг Тәаланын өзү илә олар. Инсан даһа башгасыны Һәгг мәмләкәтиндә тәсирли билмир вә башгасындан ҹаһ-ҹәлал ҝөзләмир, шөһрәти башгасынын јанында ахтармыр.¹

Инсан ҝәрәк иман газанмаг үчүн чалышсын ки, бу дәјишҝәнлик еви олан вә һәр бир адәт, сифәт вә үрәк һалыны дәјишмәк мүмкүн олан бу дүнјадан ҝедәркән вә әлимиз дә имандан касад оларкән фөвгүл’адә зијанлар бизә дәјәҹәк вә сонсуз пешиманчылыглар бизә нәсиб олаҹаг. О дүнјада нәфсин һалларынын һеч бирини дәјишмәк мүмкүн дејил ја әҝәр бурада иман газанылмаса орада да газанмаг мүмкүн дејил.

Бәс, инсан ҝәрәк дүнјада бу нечә ҝүнү гәнимәт сајсын вә иманы һансы гијмәтә олурса олсун, һасил етсин вә үрәјини онунла таныш етсин. Бу инсанын нәфси пакламаг үчүн илк сејриндә о вахт баш тутар ки, инсан әввәл нијјәтини һәгиги иман вә танымаг јолунда халис етсин. Үрәјини, тез-тез јада салмаг вә тәкрарламаг јолу илә ихлас вә ирадә илә таныш етсин, белә ки, ихлас үрәкдә јер тутсун.

Чүнки әҝәр ихлас олмаса шејтанын сапындырыҹы әли ишә кечәҹәк вә шејтанын бу сапындырмасы илә худхаһ вә худбин нәфс һеч бир мәрифәт һасил едә билмәјәҹәк. Бәлкә, ихлассыз олараг төвһиди билмәк, инсаны төвһидин һәгигәт вә мәрифәтиндән бир аз да узаглашдырыр вә Аллаһа јахынлашмаға гојмур.

Иблисин һалына диггәт ет. Худхаһлыг, худбинлик вә өзүнү бәјәнмәк онда олдуғу үчүн, елми она һеч бир фајда вермәди вә сәадәт јолуну она ҝөстәрмәди.

Бундан сонра ҝүнаһ вә мүхалифәтчиликдән халис төвбә етмәк лазымдыр. Һәрәси дә өз шәртләринә ујғун олараг. Үрәјини алудәчиликдән тәмизләјәндән сонра Аллаһы зикр етмәјә вә Аллаһ китабыны охумаға һазырлашсын.

Үрәји Аллаһ зикринә вә Гүр’ани Кәрим үчүн һазырлашдырандан сонра төвһид вә тәнзиһ ајәләрини, төвһид зикрләрини һүзури гәлб илә вә тәһарәтли һалда үрәјинә тәлгин етсин. Өз үрәјини дил билмәјән вә она данышмағы өјрәмәк истәдији бир ушаг кими фәрз етсин. Неҹә ки, бир кәлмәни дејир вә ону ушағын ағзына атыр ки, өјрәнсин, һәмән ҹүр дә төвһид кәлмәләрини арамлыгла вә һүзури гәлб илә үрәјинә тәлгин етсин вә үрәјинә охусун ки, та үрәк дили ачылсын. Әҝәр ҝеҹәнин ахырларыны ја сәһәр ачыландан ҝүн чыхана гәдәр олан вахтларын бирини бу иш үчүн ајырса даһа јахшыдыр. Бу вахт тәһарәтли һалда Гүр’ан ајәләрини вә зикри үрәјинә јөнәлтсин. Тәзәккүрә вә төвһидә шамил олан илаһи ајәләри үрәјинә охусун вә тәлгин етсин.

Әҝәр тәзәккүр, нәфси мүһасибә вә төвһид мәртәбәләринә, Аллаһын ад вә сифәтләринә аид олан «Һәшр» сурәсинин он сәккизинҹи ајәсиндән¹ та сурәнин ахырына гәдәр, нәфси вә дүнјәви ишләрдән ајрылан бир вахтда, мәсәлән, ҝеҹәнин ахырларында, ја ики түлунун арасында² һүзури гәлб илә охуја вә о ајәләр үзәриндә фикирләшә, јахшы нәтиҹә алаҹағына үмид вардыр.

Еј әзиз! Бу ишләрә башларкән, нәфсин бу мә’наларла үнс бағламасынын чәтин олмасы мүмкүндүр. Шејтан вә нәфси вәсвәсәләр дә бу чәтинлији бир аз да артырырлар вә инсаны бу һалы һасил етмәкдән мә’јус етмәк истәјирләр. Онлар инсана вәсвәсә едиб, дејирләр: Бу һаллар бөјүк шәхсијјәтләр үчүндүр, бизә һеч бир аидијјаты јохдур. Һәтта, бәзән әҝәр едә билсәләр, истәјирләр ки, инсаны бу ишә нифрәт етдирсинләр, һәр бәһанә илә олурса-олсун ондан чәкиндирсинләр.

Амма һәгг далынҹа олан инсан, ҝәрәк нәфсин вә шејтанын вәсвәсәләринә е’тина етмәсин, о хәбисләрин тәкидләриндән һәгигәтә сығынсын, һәгг јолуну вә ону газанмағын чәтин олмасыны ҝүман етмәсин.

Инди дедијимиз бу кичик ҝөстәришләрин һеч бир чәтинлији јохдур, һеч бир ишлә дә мүхалиф дејил вә һеч бир зәрәри јохдур. Һәгг ахтаран инсан бу ҝөстәришләрә бир нечә дәфә әмәл етсә јахшыдыр. Әҝәр үрәјинин сәфасында вә онун паклығында бир дәјишиклик ҝөрсә вә өз батини нуранијјәтини тапса, вердијимиз бу ҝөстәришләрә бир аз да чох әмәл етсин.

Бу ишләри тәдриҹлә вә узун мүддәт јеринә јетирмәк лазым олдуғу мә’лумдур. (јәни, бир нечә ҝүн вә бир нечә дәфә јеринә јетирмәклә нәтиҹә һасил олмаз). Бунун әһәмијјәти фөвгүл’адә олдуғу үчүн, инсан ҝәрәк бу әһәмијјәтлә чох гаршылашсын. Бу, дүнја зәрәрләри кими дејил ки, инсан дејә: әҝәр бу ҝүн олмады, сәһәр әвәзини чыхарам. Әҝәр сәһәр дә едә билмәсә, дејә: о гәдәр дә мүһүм дејил. Бу әбәди сәадәт вә ја бәдбәхтликдир. О бәдбәхтлик ки, сону јохдур.

Бичарә гафил инсан! Дүнјанын тез өтүб кечән ишләрини өзү билир. Һәр ҝүн ҝөрүр ки, дүнја әһли, дүнјада јашајыр вә ҝедирләр. Нә гәдәр һәсрәтләр апарырлар. Бунунла белә дүнјаја бу гәдәр әһәмијјәт верир, бүтүн с’әји илә ону әлә ҝәтирмәјә чалышыр вә һәр бир зилләт, зәһмәт, мөһнәт вә чәтинликлә үз-үзә дајаныр, һеч бир ар вә данлагдан чәкинмир. Амма өзүнүн әбәди сәадәтини өһдәсинә ҝөтүрән иманы, газанмаг үчүн о гәдәр сүстдүр ки, бүтүн бу пејғәмбәр вә өвлијаларын нәсиһәти вә асимани китабларла белә јенә дә өз сүстлүјүндән әл чәкмәјиб, өзүнүн мүсибәт, зилләт вә чәтин ҝүнләри барәсиндә фикирләшмәјиб, гаја дашларыны јумшалдан, дүнјанын дашларыны хаше едән Гүр’ан нәсиһәтләри вә онун вәдәләри, бу инсанын бәркимиш үрәјинә тәсир еләмир!

Бәли, Аллаһ Тәала бујурур: «Әҝәр биз бу Гүр’аны даға назил етсәјдик, мүтләг онун Аллаһ горхусундан зәлил олуб, кичилдијини вә парчаландығыны ҝөрәрдин. Вә бу мисаллары инсанлар үчүн чәкирик ки, бәлкә фикирләшәләр»¹

Еј үрәји бәрк инсан! Фикирләш, ҝөр сәнин үрәјинин хәстәлији нәдир ки, ону гаја дашларындан мөһкәм едиб вә сәнә әзаблар вә зүлмәтләрдән ниҹат вермәк үчүн олан Аллаһ Гүр’аныны гәбул етмир?!

Бәли, шејтан тәләләри, дүнја вә онун гызыл-ҝүмүшү сурәтиндә сәнин нәзәриндә ҹилвәләниб, гулаг вә ҝөз јолларыны бағлајыб, үрәјини дәјишдирибдир.

Инди бу шәриф ајә барәсиндә фикирләш ки, бујурур: «Доғрудан да, Биз инсан вә ҹинләрин чохуну (санки) ҹәһәннәм үчүн јаратмышыг. Чүнки, онларын үрәкри вар, амма онунла (һәгигәтләри) дәрк еләмирләр, ҝөзләр вар лакин, онунла (ибрәт үчүн) бахмырлар, гулаглары вар, амма онунла (һәгг маарифи) ешитмирләр. Онлар, дөрдајаглылар кими, бәлкә онлардан да азғындырлар. Онлар гафилләрдирләр».² Ҝөр ҹәһәннәм үчүн јарананларын әламәти вә ҹәһәннәм әһлинин нишанәси сәндә нәдир?

Тәдбир вә дүшүнҹә вә дүнјанын заһирини онун батининә чевирмәк нурундан мәһрум олан үрәјин, бир тикә әт парчасы олан һејван үрәјиндән фәрги јохдур. Бу дүнјанын сурәтиндән башга бир шеј ҝөрмәјән, ибрәт вә һикмәт бахышындан кор олан ҝөзүн, бу дүнјанын сәсиндән башга сәс ешитмәјән вә илаһи нәсиһәтләрдән кар олан һикмәт вә нәсиһәти гәбул етмәјән гулағын, һејванларын ҝөз вә гулағындан үстүнлүјү јохдур.

Бу үч бөјүк инсани хүсусијјәтләри олмајан кәсләр, инсан шәклинә дүшмүш һејван вә дөрдајаглылардырлар. Бәлкә онлар һејванлардан да азғындырлар. Чүнки, инсан Аллаһын гүдрәт әли илә јоғрулмуш илаһи фитрәт нуру илә вә онун үчүн ҝөндәрилән Гүр’ан вә башга сәмави китаблар вә пејғәмбәрләрин һидајәти илә белә һејванијјәт мәртәбәсиндән һеч бир һәрәкәт етмәјиб вә орада да галыб.

Һејванын сејр вә јолунун сону елә һәмин һејванлыг мәнзилидир. Амма бичарә инсан мәнзилләр арасында јол итириб вә инсанлыг сејринә чатмајыбдыр. Сәадәт сәрмајәсини әлдән вериб вә өз өмрүнү зијан вә зәрәрлә сүрүб, инсанијјәт јолундан азыб. Бәс белә инсан һејвандан да азғындыр.

Инсан әҝәр рәһмани вә әглани рәһбәрлик алтындан чыхыб, ҹәһлани вә шејтани рәһбәрлик алтына дахил олса, һејванлыг сифәтиндә бүтүн һејванлардан јухары олаҹаг. Инсани гәзәб вә шәһвәт дүнјаја од вураҹаг, ҹаһаны хараб едәҹәк, мөвҹудат силсиләсини фәнаја верәҹәк, дин вә мәдәнијјәти мәһв едәҹәк. Бә’зән олар ки, бир нәфәр өз гәзәби әсәриндә ја рәјасәтә мәһәббәтинә ҝөрә јүз минләрлә аиләни мәһв едиб, бир ҹәмијјәтин көкүнү кәсәр. Һејванларын һеч биринин гәзәб оду бу гәдәр јандырыҹы вә шәһвәт тәндирләри бу гәдәр исти дејил. Бу инсандыр ки, гәзәб вә шәһвәт оду һеч вахт сөнмүр, һәрислик вә тамаһынын сону јохдур. Бу инсандыр ки, јалан, шејтанлыг, һијлә вә мәкр илә јурдлары гәбиристанлыға чевирир вә аиләләри һәлакәт күләјинә верир.

Дүнја јер вә ҝөјлә бирликдә бу ҹанлынын ихтијарында олса белә, онун һәрислик вә тамаһ оду сөнмәз. Дүнја өлкәләри онун һөкмүранлығы алтында ола, јенә, нәфси истәкләри азалмаз. Башга һејванлар өз истәкләринә чатдыгдан сонра, шәһвәт одлары сөнүр. Әҝәр онларда надир һалларда мал топламаг һәрислији јаранса да бу чох мәһдуд вә зәиф һәрисликдир. Јаз вә јајда рузи топламаға мәшғул олан гарышгаларын, гышда рузи топламаг јоллары бағлыдыр вә бу дөвүрдә өз топладыгларындан истифадә едирләр. Әҝәр гышда чөлә чыха билсәјдиләр, јазда рузи јығмаға мәшғул олмаздылар.

Тәкҹә инсандыр ки, онун сәрвәт топламасынын һансы сәбәбләр үзүндән олдуғу мә’лум дејил. Әҝәр онун сәрвәт јығмасы хәрҹләмәк үчүн олсајды вә газанҹы јашамаг үчүндүрсә, бәс нә үчүн бунлар тәмин оландан сонра, јенә бир аз да чох онун далынҹа ҝедир. Чох топладыгҹа һәрислији бир аз да артыр? Бәс белә инсан һејвандан да ашағы вә азғындыр. Онларын мәгсәди вар, бу бичарәнин исә мәгсәди дә јохдур. Бәли мәгсәди вар амма ону итириб.

Кә’бә һәггин мәгсәдидир вә инсан һәгг ахтарыҹысыдыр. Фитрәт нуру әсасында олан бу илаһи ахтарыҹылыг, Нәһајәт сонлуға чатмагдан башга бир шеј дејил, амма өзү өз јолуну танымыр. Диванәләр кими батил мәгсәдләр ардынҹа ҝәзир вә ахтарыҹылыг оду сөнмүр :

الا بذکر الله تطمئن القلوب

Аҝаһ ол ки, үрәкләр Аллаһы јада салмагла арам олурлар!^{1 2}