Әбілқайыр хандығы – 1428-1468ж.
XVғ. 20-шы жылдары Қазақстанның далалық аймағында Шайбан әулеті Әбілқайыр хандық құрды. Ол 1428-1468ж. аралығында 40 жыл билік құрды. Әбілқайырдың құрған мемлекеті – Көшпелі Өзбектер мемлекеті деп аталды. Кейін бұл жер – Орта жүздің құрамына енді (Найман, Арғын, Қыпшақ).
1430ж. Әбілқайыр Хорезмді басып алды. 1446ж. Сығанақ, Созақ, Ар-Кек, Үргеніш т. б. қалаларды басып алды.
Әбілқайырдың алғашқы астанасы Тарра, Орда Базар еді, кейін астанасы Сығанаққа ауыстырылды.
1457ж. Әбілқайыр Сығанақ түбінде Ойраттардан оңбай жеңілді. Осы жеңілісті пайдаланып Керей мен Жәнібек Әбілқайырдан бөлініп шығып, Моғолыстан ханы Есен-Бұғаға барды. Есен-Бұға оларға жер берді. Қазіргі Шу өзені мен Қозыбасы өңірінде қазақтың туы тігіліп, алғаш рет қазақ хандығы құрылды. (XVғ.).
Ноғай ордасы – XIV-XVIғ.
Алтын Орда ыдыраған соң пайда болған мемлекеттердің бірі – Ноғай Ордасы.
Територияясы – Батыс қазақстан.
Ноғай Ордасындағы ең үлкен тайпа – Маңғыттар.
Ноғайлар 2-ге бөлінді:
1. Еділдің шығыс бөлігі – Үлкен Ноғайлы ел.
2. Ал Батысты – Кіші Ноғайлы елі деп атады.
Ноғай адам аты, ол Бату ханның қол басшысы болған. Ноғай Ордасының негізін Едіге қалаған. Едіге Алтын Орданы 15 ж.
билеген. (1396-1411ж.). Едіге 1419 жылы қайтыс болған. Ноғай ордасы Едігенің ұлы – Нұраддин тұсында күшейді, жері Сібірге дейін жеткен (қазіргі Түмен). Ол Ноғай даласы деп аталды. Ордадағы әкімшілік дипломатиялық билікті князь шешті. Ноғай ордасында ұлыстық билеу сақталды. Ұлыс билеушісі – Мырза болды. Ноғай ордасында 300 мыңдай әскер шығаратын мүмкіндік болды. Кейін олар Кіші жүздің құрамына енді.
Қазақ хандары.
Керей (1459-1473 ж.ж.) мен Жәнібек (1473-1480 ж.ж.).
Бұрындық – 1480-1511 ж.ж.
Қасым хан – 1511-1518 ж.ж.
Хақназар хан – 1538-1580 ж.ж.
Шығай хан - 1580-1582 ж.ж.
Тәуекел хан – 1582-1598 ж.ж.
Есім хан – 1598-1628 ж.ж.
Жәңгір хан – 1628-1652 ж.ж.
Тәуке хан – 1680-1715 ж.ж.
Әбілхайыр хан -1715-1748 ж.ж.
Абылай хан – 1771-1781 ж.ж.
Достарыңызбен бөлісу: |
