Модуль «Кіріспе. Табысты кəсіпкердің бизнес-ойлауын жəне дағдыларын дамыту» КƏсіпкердің бизнес-ойлау негіздері «Сіз өзіңізді салыстыру керек жалғыз адам -өткен өміріңіздегі өзіңіз
жүктеу/скачать 220.21 Kb.
|
ЖОБА БАСТАМАШЫСЫ
БИЗНЕС-ЖОБАНЫҢ МАҚСАТЫ
ЖОБА ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША АҚПАРАТ
БИЗНЕС-ЖОБАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ҮШІН ҚАЖЕТТІ ТАУАРЛАРДЫҢ/ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ТІЗБЕСІ
* бизнес-жобаны іске асыру кезінде сатып алуды жоспарлаған тауарлар/қызметтер тізімін көрсетіңіз КӨРСЕТІЛЕТІН ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ / ӨТКІЗІЛЕТІН ӨНІМНІҢ БАҒАСЫ
* өндіруді/ұсынуды жоспарлап отырған тауарлардың/қызметтердің тізімін көрсетіңіз ЖОҒАРЫДА КӨРСЕТІЛГЕН БАҒАЛАРДЫ ЕСКЕРЕ ОТЫРЫП, АЙЫНА КІРІС
* ұсынылатын қызметтердің/сатылған өнімдердің бағаларын ескере отырып, күтілетін табысыңызды есептеңіз ПАЙДА БОЛЖАМЫ
* пайда «Жалпы кіріс – Жалпы шығыс = Пайда» формуласы бойынша есептеледі ШЫҒЫСТАР МЕН КІРІСТЕРГЕ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР:
* болған жағдайда, шығыстар мен кірістер статьяларына түсініктемелерді сипаттаңыз НАРЫҚТАҒЫ ЖАҒДАЙ ЖӘНЕ БӘСЕКЕЛЕСТЕР
ӘЛЕУЕТТІ ТҰТЫНУШЫЛАРДЫ ТАЛДАУ
ӘЛЕУЕТТІ КЛИЕНТТЕРМЕН ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСУ АРНАЛАРЫ
БИЗНЕС-ЖОБА ТУРАЛЫ ҚОСЫМША АҚПАРАТ
Модуль 2. «ҚР-дағы стартаптарды, ШОБ-ты қолдау шаралары» ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАРЖЫ ИНСТИТУТТАРЫ Қолжетімді және тиімді қаржыландыру тетіктері болмаса, бизнес-ортаны дамыту мүмкін емес. Қазақстанның несиелік нарығындағы шағын және орта бизнес үшін сегмент өте кең, бастаушы кәсіпкерге көптеген бағдарламалардың ішінен ең тиімдісін өз бетінше таңдау қиын болуы мүмкін. Сондықтан бүгін Қазақстандағы қаржы институттары мен мемлекеттік несиелеу бағдарламаларының операторларын және олардың ісін жаңа бастаған кәсіпкер үшін не ұсынатынын қарастырамыз. Саясатты іске асыратын және жеке кәсіпкерлікті дамытуға жауапты жоғары мемлекеттік орган — Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі. Министрлік орталық атқарушы органдар қатарына жатады және Үкімет пен Президентке есеп беруге міндетті. Министрліктің ұйымдық құрылымына кәсіпкерлікті дамыту және қолдау саласында мемлекеттік саясатты қалыптастыру және нормативтік-құқықтық реттеу жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын кәсіпкерлікті дамыту департаменті кіреді. Облыстар мен Алматы, Шымкент және Астана қалалары әкімдерінің аппараттары атынан жергілікті атқарушы органдар кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік құрылымының келесі деңгейі болып табылады. Кәсіпкерлікті дамыту және қолдау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру үшін әкімдіктер жанынан кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының департаменттері құрылды, олардың құрамына кәсіпкерлік бөлімдері кіреді. Мемлекет сонымен қатар кәсіпкерлерге түрлі мемлекеттік бағдарламалар мен мемлекеттік капиталдың қатысуымен арнайы құрылған ұйымдардың көмегімен қаржылық, ақпараттық-талдамалық және материалдық-техникалық қолдау көрсетеді. Қаржылық қолдауды микронесие түрінде алуға болады. Микронесиелер немесе шағын несиелер – бұл микроқаржы компанияларының несиелік өнімі, яғни кәдімгі несие, тек шектеулі мөлшерде беріледі. Бұл ең қолжетімді несиелердің бірі, оны алу оңай, сомасы мен мерзімі аз, бірақ екінші жағынан, мұндай несиелер ұйым үшін қайтарылмау қаупін тудырады. Қазақстанда шағын және орта бизнесті қаржыландырудың қандай көздері бар екенін қарастырайық: ● "Агрокредиттік корпорация" АҚ несие беру бағдарламасы ● "ҚазАгроҚаржы" АҚ лизинг бағдарламасы ● "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" АҚ қарыздарға кепілдік беру бағдарламасы ● Әйелдер кәсіпкерлігін қолдау ● Еуропа қайта құру және даму банкінің қолдау құралдары ● Сондай-ақ Мемлекеттік гранттар «Бәйтерек» холдингінде шағын, орта, ірі кәсіпкерлік субъектілері, экспортқа бағдарланған кәсіпорындар пайдалана алатын мемлекеттік қолдау құралдарының кең спектрі бар. Холдингтің құрамында келесі еншілес ұйымдар жұмыс істейді: Ірі кәсіпорындарды қолдай отырып, "Қазақстанның Даму Банкі", "KazakhExport" экспорттық сақтандыру компаниясы" АҚ және "Қазына Капитал Менеджмент" АҚ борыштық және үлестік қаржыландыру, экспорттық операцияларды сақтандыру, лизингтік қаржыландыру сияқты қолдау құралдарын ұсынады және жалпы шикізаттық емес экспорттаушыларға қолдау көрсетеді. Шағын және орта бизнес үшін - "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" АҚ кәсіпорындарға сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау, несиелерге кепілдік беру және банктер арқылы жеңілдетілген қаржыландыру сияқты үш қолдау құралдарын ұсынады. "Отбасы банк" тұрғын үй құрылыс жинақ банкі" және "Қазақстандық тұрғын үй компаниясы" қаржыландыруды, ипотекалық несиелеуді, субсидияларды және тұрғын үйді жалға алуды дамыта отырып, тұрғын үйдің қаржылық қолжетімділігін арттыруға бағытталған. "Аграрлық несие корпорациясы" ауылдағы ірі, орта және шағын кәсіпкерлікті қаржылай қолдау арқылы елдің агроөнеркәсіптік кешенін тұрақты дамытуға жәрдемдеседі. Еліміздің агроөнеркәсіптік кешенін техникалық жарақтандыруға "ҚазАгроҚаржы" жәрдемдеседі, олар сапалы және бәсекеге қабілетті лизингтік қызметтер ұсынады. Холдингтің қолдау құралдары: ● Шағын және орта бизнесті қолдау және дамыту ● Ірі бизнесті қолдау ● Экспорттаушыларды қолдау ● Агроөнеркәсіптік кешенді қаржыландыру "Бәйтерек" холдингі мынадай негізгі мемлекеттік бағдарламалардың операторы болып табылады: - "Нұрлы жол" - "Нұрлы жер" - "Индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламасы" - "Бизнестің жол картасы – 2025". Холдингтің еншілес ұйымы – "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" шағын және орта бизнесті дамыту бағдарламаларының негізгі операторы болып табылады. "Даму" – бұл кешенді және тиімді қолдау құралдарын іске асыру арқылы Қазақстанда микро, шағын және орта кәсіпкерліктің тұрақты дамуында белсенді рөл атқаратын қаржы институты. Қордың негізгі міндеттері: 1. Микробизнеске несие беруді кеңейту, микроқаржы ұйымдары (МҚҰ) мен несиелік серіктестіктерді қолдау құралдарын әзірлеу және іске асыру. 2. Жұмыс істеп тұрған микро, шағын және орта кәсіпкерлікті Қордың қаржы бағдарламаларымен қамту үлесін ұлғайту. 3. Қолдау көрсетілетін кәсіпорындардың экономикалық тиімділігін арттыру 4. Қосымша қаржыландыру көздерін тарту. 5. Қызметтің қаржылық нәтижелерінің жоспарланған деңгейіне қол жеткізу. 6. Бизнес-процестерді автоматтандыру. 7. Корпоративтік басқару деңгейін арттыру. Жаңадан бастаған кәсіпкерлер мен стартаптар үшін "Даму" Қоры екінші деңгейдегі банктер, лизингтік компаниялар және микроқаржы ұйымдары арқылы іске асырылатын мынадай несиелік бағдарламаларды ұсынады. "Даму – Микро" бағдарламасы бойынша кәсіпкер 7 (жеті) жылға дейінгі мерзімге сегіз мың АЕК мөлшерінде несие ала алады. Пайыздық мөлшерлемені қаржыландыру өтетін микроқаржы ұйымдары белгілейді. "Даму" Қорында 17 (он жеті) өңірлік бағдарлама бар. Олардың әрқайсысының өз шарттары, серіктестері, пайыздық мөлшерлемелері мен мерзімдері бар. Шарттармен ұйымның сайтында танысуға болады. Кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба – Астана, Алматы, Ақтау, Атырау, Шымкент қалаларында қарыздың максималды сомасы – 8000 (сегіз мың) АЕК, басқа қалаларда – 6500 (алты мың бес жүз) АЕК. Несие мерзімі – 5 (бес) жылға дейін. Несиелеу мөлшерлемесі – жылдық 6%-ға (алты) дейін. Салалық шектеулер мен басым бағыттар жоқ. Кепілмен қамтамасыз ету жетіспеген кезде ісін жаңа бастаған кәсіпкер "Даму" Қорының кепілдіктерін - несие сомасының 85%-на (сексен бес) дейін пайдалана алады. "Даму кәсіпкерлікті дамыту қоры" АҚ қарыздарға кепілдік беру бағдарламасы - Жаңартылатын энергия көздеріне инвестициялау тәуекелдерін азайту Көлемі: сыйақы мөлшерлемесінің 10% (он) дейін Мерзімі: 5 (бес) жылға дейін - Төмен көміртекті даму үшін тұрақты қалалар Көлемі: сыйақы мөлшерлемесінің 10% (он) дейін Мерзімі: 6 (алты) жылға дейін - Купондық сыйақы мөлшерлемесінің бір бөлігін субсидиялау Көлемі: сыйақы мөлшерлемесінен 7% Мерзімі: 5 (бес) жылға дейін - Қарапайым заттар экономикасы Көлемі: несие сомасының 50%-нан (елу) аспайды Мерзімі: несие мерзімінен аспайды - Даму оптима Көлемі: несие сомасының 50%-нан (елу) аспайды Мерзімі: несие мерзімінен аспайды Қазақстан Республикасында әйелдер кәсіпкерлігін қолдауға қатысты. - "Атамекен" ҚР Ұлттық Кәсіпкерлер палатасы жанынан Іскер әйелдер кеңесі құрылды. Өңірлік кәсіпкерлер палаталарының алаңдарында Іскер әйелдердің өңірлік кеңестері, сондай-ақ аудандық деңгейде ұқсас кеңестер құрылды. Іскерлік ортада өңір әйелдерінің белсенділігін күшейту Кеңес құрудың негізгі идеясы болып табылады. Кеңестің міндеттері: - кәсіпкер әйелдердің экономикалық белсенділігін ынталандыру; - әйелдердің жеке кәсіпкерлікке қатысуын қолдау, олардың экономикалық бастамаларын қолдау және экономикалық мүмкіндіктерін кеңейту. Кеңес өз қызметін келесі бағыттар бойынша жүзеге асырады: ● Республикадағы шағын және орта бизнесті қаржыландыру жүйесі туралы ақпараттық-ағарту қызметін ұйымдастыру; ● ісін жаңа бастаған әйел кәсіпкерлерге ұйымдастырушылық, әдістемелік, консультациялық және ақпараттық көмек көрсету; ● перспективалы бизнес-идеяларды, жобаларды қолдау; ● іскер әйелдердің экономикалық құзыреттілігін арттыру және олардың арасындағы іскерлік байланыстарды жақсарту; ● өңірлерді, қалаларды және кәсіпорындарды экономикалық дамытудың неғұрлым тиімді тәсілдері бойынша кәсіби әйел кәсіпкерлердің тәжірибе алмасуы; ● қазақстандық және шетелдік кәсіпкер әйелдер арасында, соның ішінде қазақстандық және шетелдік кәсіпкер әйелдер арасында экономикалық және мәдени алмасу бойынша сындарлы диалог орнату; Сондай-ақ әр өңірде әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталықтары құрылды Олардығ негізгі міндеттері: - Кәсіпкерлікке оқыту бағдарламаларын ұйымдастыруды және тәлімгерлікті қоса алғанда, әйел кәсіпкерлердің жобаларын қолдау. - нарықтық тартымдылығы бар бірегей өнімдерді әзірлеу арқылы қауымдастықтарды жандандыру; - тұрақты жергілікті даму және кедейлік ауқымын қысқарту үшін жергілікті өзін-өзі ұйымдастыру әлеуетін дамыту және нығайту; - Басым бағыттар бойынша, соның ішінде менторларды тарта отырып, кооперация бойынша тренингтер мен оқыту кәсіптік курстарын ұйымдастыру; Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталықтары келесі қызметтерді ұсынады: - Орталықтарға жүгінетін әйелдердің проблемалары мен қажеттіліктерін анықтау, консультациялау. - Даму әлеуетін анықтау үшін Орталықтарға жүгінетін әйелдер бизнесінің ағымдағы ахуалына сыртқы бағалауды ұйымдастыру, әлеуетті және сұранысты ескере отырып, бизнесті дамыту стратегиясын әзірлеуге жәрдемдесу. - Анықталған бағыттар бойынша (қажеттілік бойынша), кооперация, әлеуметтік кәсіпкерлік бойынша оқытуды ұйымдастыру). - Бизнестің тұрақтылығы, бизнесті кеңейту, тәуекел-менеджмент және өнімді өткізу нарықтарын кеңейту, өнім ассортиментін кеңейту, бизнес-процестерді жетілдіру мәселелерінде менторлықпен қамтамасыз ету. - Қаржыландыруды тартуға оқыту (краудфандинг, инвестициялар, гранттар, лизинг). - Әйелдер кәсіпкерлігі өкілдерінің халықаралық жобаларға қатысуына жәрдемдесу, соның ішінде әйел кәсіпкерлерді ақпараттандыру. - Өндірушілермен шағын және орта бизнеске, сондай-ақ өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға арналған жабдықтарды таңдау бойынша консультациялар ұйымдастыру. Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталықтарын қаржыландыруды Азия Даму Банкі және Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасының қаражаты есебінен жүзеге асырылады Еуропалық қайта құру және даму банкінің қолдау құралдарының бірі - "Бизнестегі әйелдер" бағдарламасы Бұл бағдарлама әйелдер басқаратын Қазақстанның жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарына қолдау көрсету үшін әзірленген. Қолдау мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады: - Консалтинг Банк консалтингтік қызметтерге жұмсалған жалпы соманың 60% (алпыс) қайтарады, атап айтқанда: ●стратегияны әзірлеу; ●маркетинг және цифрлық технологиялар; ●ұйымдық құрылым; ●операциялық қызметті құру; ●автоматтандыру; ●сапаны басқару; ●қаржыны басқару; ●сертификаттауға дайындық; ●қызметтердің басқа түрлері - Бизнес-коучинг: Банк бизнес-коучинг жобалары бойынша шығыстардың бір бөлігін өтейді, онда бизнесті одан әрі пысықтау үшін дамыту жөніндегі ең маңызды үш бағыт айқындалады. - Менторлық Жетекші әйелдер бизнес-жаттықтырушылардан тәлімгерлік сабақтар мен кеңестер алып, "отбасы-жұмыс" оңтайлы теңгерімін қалыптастыра алады. - Тренингтер: Банк көшбасшылық, ұйымдық даму, интернет-маркетинг, қаржылық басқару мен ақпараттық және компьютерлік технологияларды пайдалану сияқты негізгі дағдыларды дамытуға бағытталған тренингтерді ұсынады. - Несиелеу Яғни, сіз "Бизнестегі әйелдер" бағдарламасы бойынша несие ала аласыз. Ал, егер сіздің ісіңіз экономиканың басым секторына қатысты болса, онда сіз "Даму" қорынан субсидия алуға үміткер бола аласыз. - Шетелдік сарапшылар Егер сіздің бизнесіңіз аяққа тұрып, табысты болса және жылдық табысы 1 (бір) млн еуродан асатын болса, онда банк одан әрі даму стратегиясын әзірлеу үшін халықаралық сарапшыларды шақыруға дайын. ЕҚҚДБ мұндай жобалар құнының 80% (сексен) дейінгі соманы өтейді. - "Шағын бизнеске арналған консультациялар" бағдарламасы Бағдарлама экономиканың басым секторларында жұмыс істейтін Қазақстанның жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарына қолдау көрсету үшін әзірленген. Жоғарыда аталған даму институттарынан басқа қазіргі уақытта Қазақстанда технопарктер, бизнес-инкубаторлар мен өнеркәсіптік аймақтарды құру және дамыту бойынша қозғалыс кеңінен таралды. Технопарктер– бұл негізінен жоғары оқу орындарының базасында немесе ғылыми- зерттеу институттарының базасында осы жоғары оқу орындарының ғылыми әлеуетін пайдалану және технопарк аумағында орналасқан шағын инновациялық кәсіпорындарды құру және дамыту арқылы әзірленген технологияларды коммерцияландыру мақсатында құрылатын құрылымдар. Бизнес-инкубаторлар – бұл кәсіпкерлерге қажетті консультациялар мен қолдау көрсететін бизнеске көмек көрсетудің бағдарламалары. Өнеркәсіптік аймақ– бұл көптеген шағын, оқшауланған кәсіпорындар орналасқан және бірыңғай өндірістік аумақта жұмыс істейтін объект. Сіз өзіңіз үшін пайдалы ақпарат алдыңыз деп үміттенемін. Сау болыңыз Модуль 2. «ҚР-дағы стартаптарды, ШОБ-ты қолдау шаралары» «АГРАРЛЫҚ НЕСИЕ КОРПОРАЦИЯСЫ» АҚ НЕСИЕЛЕУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫ. «ҚАЗАГРОҚАРЖЫ» АҚ ЛИЗИНГТІК ЖОБАЛАРЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ «Даму» қорынан басқа, 2021-2025 жылдарға арналған кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ (бұдан əрі – «АКК» АҚ) жəне «Атамекен «микро қаржы ұйымы» ЖШС (бұдан əрі – «Атамекен «МҚҰ» ЖШС) арқылы жүзеге асырылады. Кəсіпкерлер ауыл шаруашылығы жануарларын сатып алуға, техника сатып алуға, көктемгі егіс жəне егін жинау жұмыстарын жүргізуге, ауыл шаруашылығына жатпайтын бизнеске жəне басқа да мақсаттарға қаржы ала алады. Кез келген фермер «АКК» АҚ еншілес ұйымдарының жергілікті филиалына жүгініп, толық кеңес ала алады. Олар барлық аймақтарда ұсынылған. Несиелеу шарттары фермердің қандай жобамен айналысқысы келетініне байланысты болады. Бұл өсімдік шаруашылығы немесе мал шаруашылығы болсын-жағдай өзгереді. Бұл жағдайлар жобаға бейімделеді. Нəтижесінде фермер төлейтін сыйақы ставкалары өте икемді жəне жеңіл. Бұл шығу кезінде шамамен 6-7%, бұл жобаны қайтаруға мүмкіндік береді. Бұрын қаржыландырылған жобалардың барлық есептері мен тəжірибесіне сəйкес. Бұрын қаржыландырылған жобалардың барлық есептері мен тəжірибесіне сəйкес. Несиелеудің ең ұзақ мерзімі 12 жылға дейін. Бұл капиталды қажет ететін жобалар, олар төлеуге уақытты қажет етеді. Шағын фермерге арналған несие орташа есеппен 7- 8 жылға есептелген. Ірі жобаларды «АКК» АҚ қаржыландырады, онда олар мұқият қаралады жəне ұзақ мерзімге қаржыландырылады. Ал шағын жобалар «Атамекен» МҚҰ» ЖШС бағдарламалар желісі бойынша қаржыландыру ала алады. «АКК» АҚ агробизнесті кредиттеуді барлық бағыттар бойынша жүзеге асырады. Корпорация тікелей қарыздарды да, кредиттік серіктестіктер, микроқаржы ұйымдары жəне екінші деңгейдегі банктер сияқты басқа да қаржы ұйымдары арқылы да береді. Кəсіпкерлер қаржыландыруды келесі азық-түлік желісі бойынша ала алады: 1) «Агробизнес» бағдарламасы — ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге айналым қаражатын толықтыруға, негізгі құралдарды сатып алуға жəне несие берешегін қайта қаржыландыруға кредит беру. 2) «Кең дала» бағдарламасы — ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді жəне АӨК субъектілерін көктемгі егіс жəне егін жинау жұмыстарын жүргізуге Кредиттеу. 3) «Іскер» бағдарламасы — ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге жəне қайта өңдеуге; ауыл шаруашылығы кооперативтеріне ет, сүт жəне жеміс-көкөніс өнімдері бойынша сервистік- дайындау қызметтерін ұйымдастыруға, ауылдық жерлерде ауыл шаруашылығына жатпайтын бизнесті дамытуға кредит беру. «АКК» АҚ өнімдерімен толығырақ сілтеме бойынша танысуға болады: https://agrocredit.kz/ Ауылдық елді мекендерде жəне шағын қалаларда Бағдарламаға қатысушыларға кредит беру жəне микрокредит беру. Соңғы қарыз алушыларға кредит беру «Аграрлық кредит корпорациясы» АҚ қорландыруды жүргізетін МҚҰ (микроқаржы ұйымдары) жəне КС (Кредиттік серіктестіктер) арқылы жүзеге асырылады. «Микроқаржы ұйымдары туралы» Қазақстан Республикасының Заңы (МҚҰ) – микрокредиттер беру жөніндегі қызметті жүзеге асыруға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді, микроқаржы ұйымдарының құқықтық жағдайының, құрылуының, қызметінің ерекшеліктерін белгілейді, сондай-ақ микроқаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеудің, олардың қызметін бақылаудың жəне қадағалаудың ерекшеліктерін айқындайды. Кредиттік серіктестік (КС) – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясынсыз банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын коммерциялық ұйым. Нысаны-ЖШС құрылтай шарты негізінде жəне өз Жарғысына сəйкес. Кредиттік серіктестікке кіру үшін қатысушы міндетті салымның ең аз мөлшерін енгізеді. Кредиттік серіктестіктің ұлттық валютадағы ақшамен қалыптастырылатын жəне төленетін бастапқы жарғылық капиталы қатысушылардың міндетті салымдарының сомасына тең жəне уəкілетті орган белгілеген сомадан кем болмауға тиіс. Əрбір қатысушының міндетті салымының кредиттік серіктестіктің жарғылық капиталының жалпы сомасына қатынасы қатысушының кредиттік серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлесі болып табылады. Сіздің ауданыңыз бойынша несие алатын МҚҰ жəне КС мекен-жайлары мен байланыстарын сіздің бизнес жаттықтырушыңыздан, аудандық «Атамекен» ӨКП-нен анықтауға болады. Толығырақ https://www.agrocredit.kz/how-to-get-a-loan/. «АКК» АҚ байланыс орталығы 5115. «ҚазАгроҚаржы» АҚ лизингтік жобаларын қаржыландыру. «Бəйтерек» холдингінің еншілес ұйымы – «Қазагроқаржы» ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарының лизингін жүзеге асырады. Компания фермерлерге 20-дан астам икемді жəне ыңғайлы бағдарламаларды ұсынады. Олар бойынша көктемгі егіс жəне егін жинау жұмыстарына арналған техниканы, жемшөп дайындау жəне өзге де техника мен жабдықты лизингке алуға болады. Бағдарламалармен толығырақ компанияның сайтында танысуға болады. «ҚазАгроҚаржы» АҚ бағдарламалары 1) ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарының лизингі; 2) АӨК субъектілеріне кредит беру. Қазақстанның барлық өңірлерінде компанияның 16 филиалы бар. Компанияның еншілес кəсіпорындары жоқ. 3) субсидиялау. Лизинг-бұл лизинг алушының мүлікті сатып алу құқығымен белгілі бір мерзімге жəне шартта белгіленген белгілі бір шарттарда жеке жəне заңды тұлғаларға лизинг шарты негізінде мүлікті сатып алу жəне беру бойынша инвестициялық қызмет түрі. Кредиттеу бизнестің айналым қаражатын толықтыруға жүргізіледі. Лизингтік жобаларды қаржыландыру Шарттары Ауылшаруашылық техника
Мелиоративтік жəне А/ш жұмыстарына арналған арнайы техника Ұшқышсыз ұшу аппараттары Мөлшерлемесі 17% (субсидияларды есепке алғанда 7%) 17% (субсидияларды есепке алғанда 7%) 17%
Мерзімі 10 жылға дейін 7 жылға дейін 5 жылға дейін Жеңілдікті кезең 1 жылға дейін 1 жылға дейін - Аванс кемінде 15% 20-дан кем емес% 30-дан кем емес% Тиімді сыйақы мөлшерлемесі жылдық 17% бастап жылдық 17% бастап жылдық 17% бастап Шарттары Көлік құралдары Құрал-жабдықтар Айналым капиталын
Мөлшерлемесі 17% (субсидияларды есепке алғанда 7%) 17% (субсидияларды есепке алғанда 7%) 17% Мерзімі 7 жылға дейін 10 жылға дейін 3 жылға дейін Жеңілдікті кезең 1 жылға дейін 2 жылға дейін жоқ Аванс кемінде 15% кемінде 15% талап етілмейді Тиімді сыйақы мөлшерлемесі жылдық 17% бастап жылдық 17% бастап жылдық 17% бастап Қаржыландырудың басым шарттары техниканы кепілсіз, коммиссияларды төлемей,
Тәжірибе көрсеткендей, екінші деңгейдегі банктер ауылдағы өзін-өзі жұмыспен қамтығандар мен жұмыссыздардың бизнесін несиелеуге құлықсыз. Жаңа бастаған ауыл кәсіпкері үшін қиындық тудыратын кепілге қойылатын талаптың жоғарылығынан басқа, несиелер физикалық тұрғыдан қолжетімсіз. Коммерциялық банктер өз менеджерлерін өңірлердің барлық бағытына, әсіресе шалғай ауылдарға жібергісі жоқ. Ауыл кәсіпкерлеріне бизнес-идеяларды қаржыландыру үшін қайда жүгіну керек? Осы орайда бүгін біз ауылдағы қаржы институттары туралы айтатын боламыз. Ауылдағы қаржы институттары Кредиттік серіктестіктер Бүгінгі күні қаржы институттары республиканың барлық аудандарында ұсынылған және ауылдың әрбір тұрғыны үшін қолжетімді. Несиелік серіктестік дегеніміз не? Жомарт Дәулетияров – Несие серіктестіктері жөніндегі маман Несиелік серіктестіктер - бұл қарапайым қаржы қызметін көрсету және қаржы ресурстармен қамтамасыз ету мақсатында шағын қаржы мекемесін ұйымдастырған қатысушылары ауылдағы фермерлер мен кәсіпкерлер болып табылатын дербес заңды тұлға. Қарапайым сөзбен айтар болсақ, бұл банктердегідей капиталды біріктірмей, адамдарды біріктіретін қаржы кооперативі. Банктің қызметін қолданылатын клиенттер ауқымына еш шектеу қойылмайды. Банктен өзгешелігі - несие серіктестіктерінің қызметін тек өз қатысушылары ғана пайдалана алады. Несие серіктестігінен несиені қандай мақсатқа алуға болады? Несие серіктестерінің жүйесі арқылы тек өсімдік және мал шаруашылығы ғана қаржыландырылып қоймайды, сонымен қатар ауылдағы ауыл шаруашылығына жатпайтын бизнес ауыл өнімін өңдеу де қаржыландырылады. Несие серіктестерінің байланыс телефонын, мекен-жайын және басқа да байланыс мәліметтер тізімін «Аграрлық несие корпорациясы» сайтынан табуға болады. Сонымен қатар байланыс ақпараттары, «Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінің несиелік серіктестіктер қауымдастығы» сайтында бар. Осыған қоса осы ресурста сіз несиелік кооперация тақырыбын жан-жақты зерттеуге көмектесетін көптеген материалдармен таныса аласыз. Несие серіктестігі жүйесі арқылы несиелер бойынша талаптар қаңдай? «Іскер» несиелеу бағдарламасының мысалында қарастырайық. Якорлы кооперацияға қатысушылар үшін несие беру сомасы 8 мың АЕК – ке дейін, қалғандары үшін-2,5 мың АЕК- ке дейін құрайды. Якорлы кооперация - бұл ұсақ және орта шаруа қожалықтарының қайта өңдеу кәсіпорындарымен және жүйе құраушы кәсіпорындармен серіктестігі. Несиелік серіктестікке қатысушы үшін сыйақы мөлшерлемесі жылдық 6% - дан аспайды, ал несие мерзімі-7 жылға дейін. Кепіл саясатының адалдығы ауыл кәсіпкер үшін де артықшылық болмақ. Сонымен қатар, кәсіпкерлер кепілзат болмаған жағдайда «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ-нан несие сомасының 85% - не дейін кепілдік алу мүмкіндігіне ие. Микроқаржылық ұйымдар Микроқаржылық ұйымдар - бұл жеке компаниялар, олардың мақсаты халыққа пайыздық мөлшерлеме бойынша аз мөлшерде қарызға ақша беру болып табылады. Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, 2018 жылы МҚҰ несиелерінің 66% – ы ауылдық жерлерге, ал 34% - ы қалада берілген. МҚҰ, несиелік серіктестіктер сияқты кәсіпкерлікті дамытудың ұлттық жобасына қатысады және оларды «Аграрлық кредиттік корпорация» қаржыландырады. Бағдарламаға қатысатын МҚҰ тізімін тізімін, сіздің аймағыңыздағы орналасқан корпорацияның филиалынан немесе 5115 телефоны арқылы алуға болады. Филиалдардың мекен-жайлары мен телефон нөмірлерін корпорация сайтынан білуге болады. МҚҰ-ға несиелендіру шарты МҚҰ-дар несие тек ұлттық валютада беріледі және оның мөлшері 8 мың АЕК-тен аспайды. Еңбек бағдарламасы бойынша несиелендіру шарттары несие серіктестіктердегідей 6% мөлшерлемемен 7 жылға дейінгі мерзімге беріледі. МҚҰ-рын кей несиелері банктерге қарағанда жоғары, бірақ МҚҰ-ың өз артықшылықтары бар. МҚҰ-да кредит берудің артықшылықтары Бірінші артықшылық - қарыз алушыға ыңғайлы талаптар. Жас санаты - 18-ден 75 жасқа дейін, төлқұжаттың, тіркелімнің болуы. Екінші артықшылық - құжат пакетінің аздығы. Банктер сияқты түрлі анықтамалар мен басқа да құжаттарды ұсыну қажеттілігі жоқ. Үшінші артықшылық - несиеге өтінім беру және ай сайынғы төлемдерді онлайн режимінде енгізу мүмкіндігі. Бұл қарыз алушыға уақытты ысырап етпеуге және несиені мақұлдауды күтуге мүмкіндік береді. Ауыл шаруашылығы бизнесін дамытуға несие беру үшін несие ұйымының кеңсесіне бармай-ақ бірнеше минут ішінде несие алуға болады. Бұл үшін компанияға тек электронды-сандық қолтаңба қажет. МҚҰ – ның төртінші артықшылығы – өтінімді қараудың айтарлықтай жылдамдығы. Сонымен, бүгін сіз қаңдай қаржы институттарында өз елді мекенінен тыс жерге шықпай-ақ бизнес ашу үшін несие алуға болатынын білдініз. НС және МҚҰ-дың екінші деңгейдегі банктер алдында көптеген артықшылықтар бар, бұл олардың несиелерін кәсіпкерлерге барынша қолжетімді етеді. Келесі сабақтарда кездескенше. Модуль 2. «ҚР-дағы стартаптарды, ШОБ-ты қолдау шаралары» КРЕДИТТІ КЕПІЛДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ Қаржы институтынан несие алған кезде, кепілдік мүліктің болуы міндетті талап болып
Ауылдық жерлерде кепіл ретінде фермердің бизнесіне қатысатын тұрғын үйлер, Үй- жайлар бола алады. Мал шаруашылығында бұл қошарлар, мал базалары, бордақылау алаңдары, жабдықтар, жабдықтар болуы мүмкін. Өсімдік шаруашылығында-бұл жылыжайлар, машина- трактор шеберханалары, машина есіктері, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер. Тізім өте кең. Сонымен қатар, бұл сіз несие алатын бағдарламаға байланысты. Кепіл беруші кім? Несие бойынша кепіл беруші көбінесе қарыз алушының өзі болып табылады, бірақ кепіл затына меншік құқығы бар кез келген басқа тұлға бола алады. Яғни, сіздің туысыңыз немесе досыңыз сізге өз мүлкімен кепілдік бере алады. Мұндай жағдайда қарыз алушы, кепіл беруші жəне қаржы институты арасында үшжақты келісімге қол қойылады. Мүлікті кепілге қою үшін қандай құжаттар қажет? Төменде сізге үйді немесе жер учаскесін кепілге қою үшін құжаттардың негізгі тізімі беріледі. Бұл негізгі құжаттардың шамамен тізімі, бірақ əр қаржы институтында ол əр түрлі болуы мүмкін, сондықтан несие алатын жеріңізді тексеріңіз. Егер сіз өзіңіздің үйіңізді кепілге қойғыңыз келсе, онда Сізге келесі құжаттар қажет: 1. Нотариалды түрде рəсімделген сату-сатып алу шарты 2. Пайдалануға беру актісі (егер қарыз алушы үйді өзі салса) 3. Құрылысты заңдастыру туралы шешім 4. Жер учаскесіне арналған мемлекеттік акт 5. ЖАО-ның жер беру туралы өкімі 6. Үйдің техникалық паспорты. Егер сіз жер учаскесін кепілге қоюды шешсеңіз, онда келесі құжаттарды дайындаңыз: 1. Учаскені сатып алу-сату шарты 2. Егер жер жалға берілсе, онда жерді жалға алу шарты 3. Кадастрлық құнды анықтау актісі 4. Жер учаскесіне арналған мемлекеттік акт 5. Ауыртпалықтың жоқтығы туралы 2-нысандағы анықтама 2-нысанын сайттан алуға болады egov.kz азаматтарға/жылжымайтын мүлік/Жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) жəне оның техникалық сипаттамалары туралы сатып алу, сату, жалға беру/алу бөлімінде. Егер құжаттардың бірі ескірген болса, оны жаңарту үшін Халыққа қызмет көрсету орталығына жүгіну қажет. Кепілдік мүлікті бағалау не үшін қажет? Кепіл мүлкі бағалануға тиіс. Ол үшін тəуелсіз бағалау компаниясына хабарласыңыз. Кепілді Бағалау жөніндегі шығындарды қарыз алушы көтереді. Кепіл құны несие сомасын жəне ол бойынша есептелген пайыздарды жабуы тиіс. Сондықтан өтімділік коэффициенті туралы түсінік бар. Өтімділік коэффициенті: • 0,8 дейінгі ірі қалалар • Аудан орталықтары 0,7 дейін • Ауылдық елді мекендер 0,5-0,6 дейін • Нұр-сұлтан, Алматы, Шымкент 0,9 дейін Өтімділік коэффициентіне көптеген факторлар əсер етеді – олардың бірі-ірі қалалардан қашықтығы. Қарыз алушы қаржы институтына құжаттармен келеді делік. Жаңа үй пайдалануға берілді. Бұл үйді 70 млн теңгеге бағалаған тəуелсіз бағалау компаниясының бағалау есебі бар. Ол ол жерге 70-80 млн теңгеге жуық қаржыны толығымен жұмсады. Бірақ оның үйі 1000 адамға дейін халқы бар шалғай елді мекенде орналасқан. Ол қаржы институтының ішкі бағалауымен келіспейді. Олар 20 млн теңгеге бағалады. Тиісінше, қарыз алушыда неге аз деген сұрақ туындайды? Бірақ қарыз алушы оның үйінің өтімсіз екенін, оны мұндай құны үшін сатып алмайтынын қамтамасыз етпейді. Үй алыс жерде болғандықтан. Мысалды қарастырайық: Сіздің аудан орталығында нарықтық құны 5 млн теңге болатын үйіңіз бар. Егер сізге 0,7 өтімділік коэффициенті берілсе, онда сіз есептей алатын несиенің максималды сомасы үй құнының 70% - ын құрайды, яғни 3,5 млн теңге. Егер Сіздің бизнесіңіз үшін үлкен сома қажет болса, онда қосымша кепілзат іздеу немесе қосалқы кепілгерлерді тарту қажет. Кепіл шарты қайда тіркеледі? Мүлік кепілі шартына қол қойылғаннан кейін Əділет департаментінде кепіл ретінде тіркеледі. Мұны сайтта жасауға болады egov.kz Кепілге қойылған мүлікпен не болады? Сіздің мүлкіңіз кепіл объектісіне айналған кезде оны сатуға, айырбастауға немесе қайта кепілге салуға болмайды. Бірақ оны жалға беруге немесе жеке мақсатта пайдалануға болады. Əр түрлі қаржы институттарының кепілдік саясаты əр түрлі ме? Əрбір қаржы институтының өз кепілдік саясаты бар. Несиелік серіктестіктерде жəне МҚҰ-да, мысалы, ол Екінші деңгейдегі банктерге қарағанда адал. Жер телімдерін, ауыл шаруашылығы техникасын, көлікті кепілге қоюға болады. Банктер кепілге аса талапшыл, көп құжаттар сұратады жəне іс жүзінде кепіл ретінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді алмайды. Модуль 2. «ҚР-дағы стартаптарды, ШОБ-ты қолдау шаралары» ҚАРЫЗ АЛУШЫҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР Ұлттық статистика бюросының мəліметінше, Қазақстанда 2021 жылдың 1 сəуіріне 464 мың заңды тұлға жəне 1 млн 073 мың жеке кəсіпкер тіркелген (2022 жылдың 1 мамырына 487 мың заңды тұлға жəне 1 млн 250 мың жеке кəсіпкер тіркелген). 2050 жылға қарай Үкімет Қазақстанның ЖІӨ-нің 50% - ын шағын жəне орта бизнес құрайтынын жоспарлап отыр. Бұл міндетті жүзеге асыру үшін жеңілдетілген несие бағдарламалары жасалды. Осы бағдарламаларға қатысуға өтінім берер алдында кəсіпкер құжаттар топтамасын жинап, белгілі бір талаптарға жауап беруі қажет. Қандай нақты құжаттарды жинау керектігін білу үшін, əрине, қаржы институтына бару немесе қоңырау шалу керек. Несие маманы көмектеседі түсіну қыр-сырын беру өтінімдерді, подскажет неғұрлым қолайлы жəне тиімді кредиттік өнім. Əрбір қаржы институтының өз талаптары бар, бірақ құжаттардың ең аз пакеті барлығында бірдей. Қажет құжаттар: 1. Кредит алуға өтініш (қаржы институтының нысанына сəйкес) • Компания туралы мəлімет • Компания өкілінің деректері • Несие туралы жалпы ақпарат 2. Бірінші кредиттік бюродан есептер алуға келісім • Компанияның толық атауы • Орналасқан жері • Тіркеу нөмірі / мемлекеттік тіркеу туралы куəлік • Бизнес-сəйкестендіру нөмірі немесе ЖСН 3. Құрылтай құжаттарының пакеті • Мемлекеттік тіркеу туралы куəлік • Жеке куəлік • Лицензия жəне патент (қажет болған жағдайда) • Жарғы, құрылтай шарты (егер ЖШС болса) • Бірінші басшыны тағайындау туралы бұйрық 4. Соңғы 3 кезеңдегі қаржылық деректер (жұмыс істеп тұрған кəсіпкер болған жағдайда ғана қажет) 5. Бизнес-жоспар 6. Кепіл мүлкіне құжаттар Осы мəліметтер негізінде несие маманы сараптамалық қорытынды жасайды. Бұдан əрі өтінімдерді несие комитеті қарайды. Егер сіз ұқыпты жəне адал адам болсаңыз, онда сізде барлық құжаттар бар, содан кейін несие мамандарының айтуынша, оларды тез жинау оңай, қате немесе мерзімі өткен құжаттарды өзгертуге көп уақыт кетеді. Сондықтан олардың өзектілігі мен адалдығын қадағалаңыз. Мысалы, егер бұл үй немесе сайт болса, онда төлқұжат жаңа үлгі болуы керек. Жеке куəлік мерзімі өткен жəне т.б. болмауы керек. Əрбір қаржы институты өтінімді өз мерзімінде қарайды. Бірақ барлық құжаттар бастапқыда тəртіппен екенін ескере отырып, ең ұзақ мерзім-30 күн. Кредитке өтінім берген кезде қандай деректер тексеріледі? Қаржы институтының мамандары сіздің деректеріңіздің дұрыстығын, соттылығын, айыппұлдарын, қарыздарын, туыстарын жəне тіпті кейде əлеуметтік желілерді тексереді. Сізге несие беруден бас тартылуы мүмкін, егер Сіз дұрыс емес мəліметтерді ұсынсаңыз, сізде тым көп қарыз жүктемесі бар немесе сіз қылмыс жасаған болсаңыз. Несие алу кезіндегі маңызды критерийлердің бірі несие тарихы болып табылады. Несие тарихы дегеніміз не? - сіз қандай банктерге немесе басқа қаржы ұйымдарына несие алу үшін жүгінгеніңізді көрсететін құжат. Құжатта күндер, несие сомалары, сондай-ақ төлемдер бойынша кешіктірулер болған-болмағаны көрсетіледі. Кредиттік тарихты EGOV сайтынан, Бірінші кредиттік бюроның сайтынан жəне Мемлекеттік кредиттік бюроның сайтынан алуға болады. Несие тарихын қалай жақсартуға болады? Барлық түседі кредиттік тарихы жоқ шығарылуы мүмкін. Егер сіз телефонды қарызға алсаңыз жəне ол үшін 2 ай төлемесеңіз, мұның бəрі тарихта пайда болады. Несие тарихын жақсартудың жалғыз жолы – адал төлеушілерге айналу жəне қарыздарды уақытында өтеу. Сонда қаржы институты несие бойынша оң шешім қабылдауы мүмкін. Қорытындылай келе, несие алу алдында барлық құжаттарыңызды ретке келтіріңіз-бұл өтінімді қарау процесін тездетеді. Құжаттардың бірі-егер сіз оның қатысушысы болсаңыз, сіз «Бастау Бизнес» жобасы бойынша оқыту барысында бизнес-жоспар құрасыз. Несие тəртібін сақтаңыз-несие бойынша төлемдерді əрдайым уақытында төлеңіз, мерзімін өткізіп алмаңыз, əйтпесе бұл сіздің несие тарихыңызда мəңгі қалады. Модуль 2. «ҚР-дағы стартаптарды, ШОБ-ты қолдау шаралары» НЕСИЕ ЖҮЙЕСІНІҢ ПРИНЦИПТЕРІ Несиелеудің келесі принциптері бар: қайтару, жеделдік, төлем, кепілдік жəне несиені мақсатты пайдалану. Осы ұғымдардың əрқайсысы нені білдіретінін жəне оны білу неге маңызды екенін түсінейік. Бірінші қағидат – кредитті қайтару. Қайтару-бұл несиені ақшалай қатынастардың басқа түрлерінен ерекшелейтін нəрсе. Мысалы, сіз өзіңіздің стартапыңызға грант алған кезде оны қайтарудың қажеті жоқ. Несиемен - бəрі басқаша. Қарыз ақшаны пайдаланғаннан кейін сіз оларды тек ақшалай түрде қайтаруға міндеттісіз. Мысалы, егер Сіз банктен 1 млн теңге алсаңыз, онда банкке өз автокөлігіңізді, малыңызды немесе жылжымайтын мүлігіңізді беріп, несиені қайтаруға болмайды. Кредит кредит беруші ұйымның шотына ақша аудару арқылы ғана өтеледі. Осы қағидатқа сүйене отырып, қаржы институты оны қайтара алатын қарыз алушыларға ғана ақша бере алады. Сондықтан банктер сіздің төлем қабілеттілігіңізді, несие тарихыңызды, беделіңізді жəне басқа көрсеткіштерді тексереді. Егер сіз ақшаны қайтармайтындығыңызды алдын-ала білсеңіз немесе несиелік тəуекел жоғары болған кезде Банк несие бермейді. Барлық несие жүйесі қайтару принципіне негізделген. Қаржы институттары əрқашан өз қаражатын пайдаланбайды. Олар оларды халықаралық капитал нарығында тарта алады, депозиттерден ақшаны пайдалана алады немесе мемлекеттік институттардан несие ала алады. Сондықтан, қарыз алушылар несие қаражатын қайтара ма, жоқ па, банк өз кредиторлары алдындағы міндеттемелерін орындауға байланысты. Барлығы бір-бірімен байланысты. Несиелеудің екінші қағидасы – несиенің жеделдігі. Шұғылдық қағидаты кредит кəсіпкерге оның бизнес-жобасын іске асыру үшін қажетті мерзімге берілетіндігін білдіреді. Бұл қарыз қаражатын ұтымды пайдалануға ықпал етеді. Несиелер бір күннен бірнеше жылға дейін берілуі мүмкін. Мысалы, мемлекеттік бағдарлама бойынша қарыз 5 жылға дейінгі мерзімге беріледі. Сіз несиені өзіңізге ыңғайлы кез келген уақытта емес, Шартта көрсетілген қатаң белгіленген мерзімде қайтаруыңыз керек. Кейде несие шартында несиені мерзімінен бұрын өтеу қарастырылған. Бұл қарыз алушы үшін тиімді, өйткені ол барлық сыйақы сомасын төлемей, несиені алдын-ала өтей алады. Бірақ қаржы институты үшін бұл тиімді емес, өйткені ол несие беру арқылы күткен кірісті толық ала алмайды. Мерзімі өткен кезде қаржы институты сізге айыппұл немесе айыппұл салады. Сондықтан несие тəртібін сақтау жəне төлемдерді уақтылы төлеу маңызды. Мерзімдерді ұзақ уақыт бұзған жағдайда банк уақытында төленбеген қарызды сот тəртібімен өндіріп алу туралы ресми талаптар қоя алады. Шағын жəне орта бизнесті несиелендірудің көптеген бағдарламаларында жеңілдікті кезең қарастырылған. Бұл несие бойынша төлем жасамауға болатын кейінге қалдыру. Кейде жеңілдікті кезең сыйақыға ғана емес, негізгі қарызға да қолданылады. Жеңілдікті кезең сіздің бизнесіңіздің "аяққа тұруы" үшін жəне сіз пайда табуды бастау үшін қажет. Бұл кəсіпкердің жүктемесін азайтады. Бұл əсіресе ауыл шаруашылығына қатысты. Отырғызылған ағаштар, бұзаулар немесе тауықтар фермерге пайда əкелмес бұрын өсуі керек. Осыған байланысты, мысалы, "Сыбаға" бағдарламасы бойынша жеңілдік кезеңі 30 айға дейін созылады. Несиелеудің үшінші қағидасы – несиенің ақылы болуы. Бұл принцип сіз қаржы институтына алынған қарыз ақшасын қайтарып қана қоймай, оларды пайдалану құқығын да төлеуіңіз керек дегенді білдіреді. Төлем мөлшері пайыздық мөлшерлемемен белгіленеді. Мысалы, "Сыбаға" бағдарламасы бойынша қарыз жылдық 14% - бен беріледі. Несие бойынша пайыздық мөлшерлеме қаржы институтының 100% пайдасын білдірмейді. Біріншіден, сол банк əр түрлі көздерден қаражат тартады жəне ол олар үшін де төлеуі керек. Мысалы, егер банкте сақталатын депозиттер бойынша мөлшерлеме 12% – ды құраса, ал банк беретін кредиттер бойынша мөлшерлеме 15% - ды құраса, онда банк маржасы- 3% - ды құрайды. Сонымен қатар, сыйақы мөлшерлемесіне Банктің шығындары, мысалы, қызметкерлердің жалақысы кіреді. Сондай-ақ сыйақы мөлшерлемесі Банктің тəуекелдерін жабуға тиіс. Кредиттердің барлығы бірдей қайтарылмайды, қаржы институттарында əрқашан проблемалы қарыздар болады. Қарапайым сөзбен айтқанда, сыйақы мөлшерлемесі Банктің жалпы капиталы төмендемеуі үшін қайтарылмайтын несиелерді жабады. Пайыздық мөлшерлемелер қандай қаржы институтына жəне сіз қандай бағдарлама бойынша несие алатындығыңызға байланысты. Əдетте, несие пайызы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым қаржы институты несие төлемеу қаупінен қорғайды. Мысалы, микроқаржы ұйымдарында кредит беру мөлшерлемелері орташа жылдық 20% - ды құрайды. Банктерде мөлшерлемелер төмен, бірақ қарыз алушыға қойылатын талаптардан жоғары. "Еңбек" мемлекеттік бағдарламасы бойынша бизнеспен айналысқысы келетіндердің барлығының кредиттік қаражатқа тең қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында Қарыз барлық қаржы институттарында жылдық 6% - бен беріледі. Мемлекеттік қолдаудың тағы бір түрі бар – бұл пайыздық мөлшерлемені субсидиялау. Мысалы, жоғарыда айтып өткеніміздей, "Сыбаға" бағдарламасы бойынша мөлшерлеме жылдық 14% - ды құрайды, бірақ 10% - ды мемлекет субсидиялайды, яғни қарыз алушыға қайтарылады. Қарыз алушы үшін түпкілікті мөлшерлеме жылдық 4% - ды құрайды. Несиелеудің төртінші қағидаты-несиені қамтамасыз ету. Қаржы институты несие берер алдында сізден кепілзат сұраса, бұл қауіпсіздік принципі жұмыс істейді. Егер қарыз алушы ұзақ мерзімге кешіктірілсе жəне несие төлей алмаса, банк оны сату үшін оның кепілін – мысалы, үй, автомобиль немесе жерді алады. Есіңізде болсын, Біз қайтару принципі туралы сөйлескен кезде, берілген ақшаны ақшамен қайтару керек деп айтылды ма? Сонымен, банкке кепілдік мүліктің өзі қажет емес. Банк сіздің үйіңізді кепілге алған кезде, ол оның өтімділігін қарастырады, яғни оны шығындарын өтеу үшін несие ретінде берілген сомаға сата ала ма. Сондықтан өтімділік коэффициенті туралы түсінік бар. Бұл күрделі механизм, бірақ оның мəні қарапайым – кепілді сату мүмкіндігі неғұрлым жоғары болса, өтімділік коэффициенті соғұрлым жоғары болады. Мысалы, банктер Байбұлақ кентіндегі үйге қарағанда Алматы қаласындағы үйді кепілге алуға дайын. Екі үйдің де құны бірдей, мысалы, 5 млн теңге, бірақ 0,8 коэффициенті бар Алматы үйінің кепілімен банк 4 млн теңге, ал 0,5 коэффициенті бар ауыл үйіне 2,5 млн теңге ғана береді. Мұның бəрі үлкен қаладағы үйді сату оңай болғандықтан. Кейде кепілдік деп аталатындар несиені қамтамасыз ету ретінде əрекет ете алады. Мысалы, сіз ісін жаңа бастаған кəсіпкерсіз жəне несие серіктестігінен немесе микроқаржы ұйымынан "Еңбек" бағдарламасы бойынша несие аласыз. Несие сомасы-4 млн теңге. Сізде несие сомасының 85% мөлшерінде "Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қорының" кепілдігін алу мүмкіндігі бар. Яғни сізге 4 млн теңгенің 15% – ын немесе 600 мың теңгені жабатын кепілзаттарды табу жеткілікті. Бұл кепіл мүлкі жетіспеген жағдайда пайдалануға болатын ыңғайлы қолдау құралы. Несиелеудің бесінші қағидаты – несиені мақсатты пайдалану. Шағын қысқа мерзімді несиелерден басқа кез-келген несиенің мақсаты болуы керек. Қаржы институты сізге ақша берген кезде, сіз оны не үшін жұмсайтындығыңызды нақты түсінуіңіз керек. Кредиттің мақсаты Қарыз шартының тиісті бөлімінде көрсетіледі. Айтпақшы, гранттардың да мақсатты қолданылуы бар. Несие қаражаты не үшін бағытталатыны туралы ақпарат қаржы институтына қарызды қайтармау тəуекелдерін бағалауға көмектеседі. Мысалы, сізге шалғай ауылда премиум-класс бизнес-орталығын салу идеясы келді. Банк Сізге бұл бизнеске несие бермеуі мүмкін, өйткені сізде клиенттер болмауы мүмкін. Сонымен қатар, қаржы институты сізге қажет мөлшерден көп бермеу үшін жобаға қанша ақша қажет екенін бағалайды. Артық несие қарыз алушы үшін қауіпті. Мысалы, егер сіз 100 млн теңге несие алып, шағын азық-түлік дүкенін ашсаңыз, оны төлей алмайсыз. Сіз бизнесті, мүлікті жоғалтасыз, ал банк өз ақшасын жоғалтады. Несие беру кезінде қаражат ұтымды пайдаланылуы үшін жобаның нақты құны ескерілуі керек. Ақша-бұл құрал жəне оны мүмкіндігінше тиімді пайдалану керек. Қаржы институттары несиенің мақсатты пайдаланылуын тексереді. Мақсатты пайдалану негіздемелік келісімде көрсетілген мерзімге байланысты тексеріледі. Əдетте қарыз алушы бізге келеді. Не қоңырау шаламыз, жобаның қалай іске асатынын, қанша мал немесе тауар сатып алғанын, тауар қашан келетінін жəне т.б. мониторинг жүргіземіз. Егер бəрі орындалса, қарыз алушы бізге келіп, құжаттарды əкеледі. Біз мақсатты пайдалануды жабамыз жəне жобаға шығамыз. Егер қарыз алушы негізгі қаражатты алса, біз қараймыз. Егер бұл құрылыс болса, біз кезең – кезеңмен жүре аламыз – іргетас, қабырғалар, əрлеу-біз оны бақылай аламыз. Осылайша, сіз, мысалы, мал сатып алуға несие алып, жаңа Land Cruiser сатып ала алмайсыз немесе қызыңыздың қыз ұзатуын ұйымдастыра алмайсыз. Бұл факт міндетті түрде анықталады, содан кейін сіз заңға сəйкес жауап беруіңіз керек. Əдетте мұндай жағдайларда қаржы институты айыппұл салады жəне несиені мерзімінен бұрын жабуды талап етеді. Банктік қарыз шарттарында əдетте несиенің мақсаты ретінде көрсетіледі, мысалы, белгілі бір модельдегі тракторды сатып алу жəне Шығарылған жылы. Бірақ қарыз алушылар келіп, мұндай модель жоқ деп айтқан жағдайлар болды, бірақ бірдей бағамен ұқсас сипаттамалары бар басқа модель бар. Қаржы ұйымы мұндай өтінімдерді қарайды, уəкілетті органға шығарады жəне осы Трактордың осындай функцияларды орындайтынын негіздейді. Немесе қарыз алушы өзінің ақшасын қосып, тракторды сəл қымбатырақ сатып алғанын айтады. Мұны мақсатты пайдалану үшін де қарастырыңыз. Қорытындысын шығарамыз. Сіз алған кез-келген несие бүгінгі сабақта біз айтқан 5 қағидаға негізделген. Несие алу-үлкен жауапкершілік. Себебі оны қажетті мақсаттарға бағыттау жəне қаражатты уақытында пайызбен қайтару маңызды. Екінші жағынан, несие – бұл бизнесті ашу үшін жылдар бойы ақша жинамай, өз ісін қазірден бастау мүмкіндігі. Оның үстіне, мемлекет жеңілдетілген кредит беру бағдарламаларын жəне ісін жаңа бастаған кəсіпкерлерді қолдаудың басқа да көптеген құралдарын жасап жатыр. Осы құралдарды қолданып, өміріңіздің шебері болыңыз. Модуль 2. «ҚР-дағы стартаптарды, ШОБ-ты қолдау шаралары» ЭКСПОРТТЫ ҚОЛДАУ ҚҰРАЛДАРЫ Біз жаһандану дəуірінде өмір сүріп жатырмыз, басқа елдермен ынтымақтастық күн
«QazIndustry» бұл шығындарды шағын кəсіпорындар үшін – 60%, орташа кəсіпорындар үшін- шығындар сомасының 50% мөлшерінде өтейді. Өтеудің ең жоғары мөлшері 13 000 АЕК-тен аспайды. 2019 жылы бұл шамамен 33 млн теңге. Барлық шығындар негізделуі жəне құжатпен расталуы тиіс. Мысалы, сіз шұжық шығарасыз жəне Мəскеуде өтетін көрмеге қатысуға шешім қабылдадыңыз. Көрмеге қатысу үшін сізге шартты түрде 1 млн теңге қажет болды. Сіз «QazIndustry» - ге өтінім бергеннен кейін, сіз барлық қажетті құжаттарды қоса берген жағдайда, Сізге 600 мың теңге өтелуі мүмкін. Экспорт үшін басымдыққа ие тауарлардың тізбесі бекітілді. Бүгінгі таңда олардың 4000 мыңнан астамы ұннан бастап машина жасау, металлургия жəне т.б. тауарларға дейін. Ол төрт белгідегі ТНВ коды бойынша анықталады. Ол жалпы қолжетімділікте, кез келген кəсіпорын біздің сайтқа өтіп, тауарлар тізімін көре алады. Сонымен қатар, «QazIndustry» тауарларды жеткізу шығындарының бір бөлігін өтейді. Мысалы, көліктің барлық түрлерімен тасымалдау шығындарын өтейді. Бұл теміржол, автомобиль, су жəне əуе көлігі. Барлық кəсіпорындар үшін өтемақы мөлшері 50% құрайды. Автомобиль көлігі ерекше жағдай болып табылады, онда 0,12 АЕК немесе 1 км үшін 300 теңге өтеледі. постфактум шығындарын өтейміз. Ол бұл шығындарды алдымен көтереді, растайтын құжаттарды ұсынады, біз оларды өтейміз. Ағымдағы жылғы соңғы өзгерістер – бұл тауарларды өндіруші кəсіпорындардан басқа, біз сондай-ақ өтініш беруші ретінде тасымалдауды жүзеге асыратын, тауарды экспорттаумен айналысатын жəне өндірушілердің еншілес ұйымдары болып табылатын көлік компанияларын қарастырамыз. Кəсіпкерлер мұны өздері түсінуі өте маңызды. Біздің ынталандыру шараларымыз өндірушілерге бағытталған. Өндірушілерден сатып алатын жəне сататын трейдерлер, дилерлер емес. Бұл өте маңызды, өйткені біз өндірушілерді ынталандырғымыз келеді. «QazTrade» сауда саясатын дамыту орталығы бұрын аналитикалық зерттеулермен айналысқан. 2019 жылдан бастап ұйым Қазақстанның экспорттаушылары үшін бірыңғай терезеге айналды жəне кəсіпкерлер мен мемлекеттік органдар арасында агент функцияларын орындайды. «QazTrade» Қазақстанның шетелдегі сауда өкілдіктеріне қатысатын болады. «Атамекен» сыртқы сауда палатасы қазақстандық экспортты ілгерілетуге ықпал етеді. Компания шетелдік жəрмеңкелерді, көрмелер мен басқа да іс-шараларды ұйымдастырады жəне өткізеді, сыртқы экономикалық қызмет мəселелері бойынша ақпараттық, бағалау, брокерлік, маркетингтік, жарнамалық, аударма жəне консалтингтік қызметтер көрсетеді. «Даму» кəсіпкерлікті дамыту қоры 2014-2018 жылдар аралығында экспортқа бағытталған 267 жобаны қаржыландырды. 2019 жылы Қор қоржынында тамақ өнімдерін өндіру, Электр жабдықтары, химия жəне фармацевтика, құрылыс материалдары, жеңіл өнеркəсіп салаларында 77 жоба бар. Қордың бастаушы кəсіпкерлер мен стартаптарға кредит беру бағдарламалары бар. «Аграрлық несие корпорациясы «Агроэкспорт» арнайы бағдарламасы бойынша экспорттық кəсіпорындарды қаржыландырады. Сыйақы мөлшерлемесі-жылдық 4% бастап. 3 жылға дейін жеңілдікті кезең қарастырылған. Несие мерзімі-10 жылға дейін. Сыртқы экономикалық қызмет мамандарын даярлау жəне олардың біліктілігін арттыру орталығы импорт пен экспорт мəселелері бойынша консультациялар өткізеді, оқыту семинарлары мен тренингтерін ұйымдастырады жəне сыртқы экономикалық қызмет мəселелері бойынша мамандандырылған əдебиеттер шығарады. Экспорт туралы барлығын Қазақстанның экспорттық порталынан білуге болады. Ресурста экспорт мəселелері бойынша барлық қажетті материалдар, экспорттаушыларды қолдау шаралары, ұйымдардың байланыстары мен соңғы жаңалықтар жинақталған. Мұнда «QazIndustry» жəне «KazakhExport» компанияларының қызметтеріне онлайн режимде өтінім беруге болады. Қазақстанның ЕАЭО елдері арасындағы негізгі сауда серіктесі Ресей болып табылады, оның 2018 жылғы үлес салмағы 18,5 млрд АҚШ долларын немесе 92% - ды құрады. Сондықтан қазір бонус ретінде біз сіздерге Ресейге экспортталатын үздік 10 қазақстандық тауарды ұсынамыз. 1 орын – какао жоқ тəттілер 2 орын - шоколад 3 орын – тұз жəне дəмдеуіштер 4 орын – сүт жəне кілегей 5 орын – ет жəне құс 6 орын – макарон 7 орын - май 8 орын – ірімшік жəне сүзбе 9 орын-балық жəне уылдырық 10 орын – шай. Қазіргі əлем соншалықты жаһанданған, сондықтан кəсіпкерге тек жергілікті нарыққа назар аударудың қажеті жоқ. Бүгінгі сабақта біз қарастырған осындай қолдау құралдарының болуын ескере отырып, экспорттау əркім өз өнімдерін тиімді пайдалана алады. Ең бастысы-өз тауашаңызды жəне шетелде сұранысқа ие болатын өнімді табу. Ол үшін көрмелерге, жəрмеңкелер мен форумдарға қатысыңыз, адамдармен танысыңыз, байланыс орнатыңыз жəне пайдалы ақпаратты оқыңыз. Келесі сабақтарда кездесуге дейін. 3МОДУЛ
жүктеу/скачать 220.21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||