Модуль «Кіріспе. Табысты кəсіпкердің бизнес-ойлауын жəне дағдыларын дамыту» КƏсіпкердің бизнес-ойлау негіздері «Сіз өзіңізді салыстыру керек жалғыз адам -өткен өміріңіздегі өзіңіз
жүктеу/скачать 220.21 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сабақ материалдары
| Сипаттамасы
Өндірістік – өткізу тізбегі – бұл «өнім немесе қызмет түпкі тұтынушыны өндіру және жеткізу арқылы пайдаланудан кейін кәдеге жаратуға дейін түпкі ойдың барлық сатысынан өтуі үшін қажетті қызметтің толық циклі» Бұған әзірлеу, өндіру, маркетинг, сату, қосалқы қызметтер сияқты қызмет түрлері кіреді – түпкілікті тұтынуға дейін. Сату тізбегін құрайтын әрекеттерді бір фирма орындай алады немесе бір-біріне жақын және алыс орналасқан әртүрлі фирмалар арасында бөлуге болады. Нарықтық экономика жағдайында өндіріс тізбектері бір-бірімен бәсекелеседі. Мысалы, тігін бұйымдарының жергілікті өндіріс тізбегі бәсекеге қабілетті болуы үшін, сол жерде жасалған киім арзан болуы керек немесе соңғы тұтынушыларды оны сатып алуға итермелейтін ерекше қасиеттерге ие болуы керек. Бұл ретте ол басқа өндірістік-өткізу тізбегінен шыққан импорттық киіммен бәсекелеседі. Жергілікті тігін өндірушілері өздерінің өндірістік-өткізу тізбегі импорттық тігін бұйымдарымен бәсекеге түсе алатын жағдайда ғана нарықтағы орнын сақтайды. Мұндай бәсекелестік көптеген сату тізбегін дамытудың негізгі қозғаушы факторы болып табылады. Мұндай тәсіл жергілікті өндірістік мүмкіндіктерді дамытуды талап етеді. Сабақ материалдары Модуль 3. «Бизнес-идеяны таңдау» ӨТКІЗУ ТІЗБЕГІ ДЕГЕНІМІЗ НЕ? Өндірістік – өткізу тізбегі (ӨӨТ) – бұл «өнім немесе қызмет түпкі тұтынушыны өндіру жəне жеткізу арқылы пайдаланудан кейін кəдеге жаратуға дейін түпкі ойдың барлық сатысынан өтуі үшін қажетті қызметтің толық циклі» Бұған əзірлеу, өндіру, маркетинг, сату, қосалқы қызметтер сияқты қызмет түрлері кіреді – түпкілікті тұтынуға дейін. Сату тізбегін құрайтын əрекеттерді бір фирма орындай алады немесе бір-біріне жақын жəне алыс орналасқан əртүрлі фирмалар арасында бөлуге болады. Нарықтық экономика жағдайында өндіріс тізбектері бір- бірімен бəсекелеседі. Мысалы, тігін бұйымдарының жергілікті өндіріс тізбегі бəсекеге қабілетті болуы үшін, сол жерде жасалған киім арзан болуы керек немесе соңғы тұтынушыларды оны сатып алуға итермелейтін ерекше қасиеттерге ие болуы керек. Бұл ретте ол басқа өндірістік-
өздерінің өндірістік-өткізу тізбегі импорттық тігін бұйымдарымен бəсекеге түсе алатын жағдайда ғана нарықтағы орнын сақтайды. Мұндай бəсекелестік көптеген сату тізбегін дамытудың негізгі қозғаушы факторы болып табылады. Мұндай тəсіл жергілікті өндірістік мүмкіндіктерді дамытуды талап етеді. Демек, ӨӨТ құру міндеттері келесідей: 1. қалыптасқан инфрақұрылымды, демографиялық, географиялық факторларды ескере отырып, өңірдің мамандануын анықтау (өңір қандай қолданыстағы бизнес түрлеріне маманданған); 2. ашуға ұсынылған бизнес түрлерін анықтау (əрбір ауылдық округ бойынша: ауданда сұраныстың болуы, ауданнан тыс жерде сұраныстың болуы, ресурстардың болуы негіздемесімен); 3. ауданның өндірістік-өткізу тізбегін анықтау (өңірдің жұмыс істеп тұрған ӨӨТ, сондай- ақ баламалы ӨӨТ құру мүмкіндігі); 4. бизнесті жабу себептерін анықтау (бизнес түрлері бойынша жеке бизнес ортасының мүмкіндігіне қатысты себептерді көрсету); 5. одан əрі қаржыландыру үшін өңірдің бизнес əлеуетін дамыту бойынша ұсынымдар жасау (дамуға ұсынылған бизнес тауашаларды анықтау). ӨӨТ- бұл тауарды соңғы тұтынушыға дейін жеткізу үшін кəсіпорындар арасындағы коммерциялық байланыс. ӨӨТ схемалық түрде мынадай үлгіде ұсынылған: нарық кəсіпорындарын «нарық ойыншылары» деп атайық. Бұл жағдайда екінші ойыншы бірінші ойыншының шикізатын сатып алады, шикізат бірінші сатуға дайын өнім болып табылады. Бұдан əрі сол екінші ойыншы тауарды үшінші ойыншыға (Зəкір-қайта өңдеу компаниясы) өткізеді, оған ол шикізат немесе қайта өңдеуге арналған тауар болып табылады. Екінші жағдайда, төртінші ойыншы өңдеу компаниясының шикізатын (Зəкірді) тікелей сатады. 2-сурет: ӨӨТ құру схемасы. ӨӨТ желісін сүт саласының мысалында қарастыруға болады: сүт өндіретін Бастау
3-сурет: сүт саласының мысалында өткізу тізбегін құру схемасы. ӨӨТ құрудың мақсаты- Бастау жобасының түлектерін өнімді тұрақты қатты өткізумен,
пайдаланылады) нарықтық драйверлер мен тізбектің əртүрлі субъектілері арасындағы қарым- қатынастарды тұтастай алғанда нығайту тұрғысынан қарастырған жөн. нарықтық схема (бұл кəсіпорындарды, іскерлік байланыстарды, қаржылық желілерді, қолдау функцияларын, ережелерді, бизнес ортасын қамтиды) экономикалық өсу мен даму азаматтардың аз қамтылған санаттарына неғұрлым көп пайда əкелетіндей етіп əзірленуі тиіс. Маркетингтік сату саясаты əр түрлі тауарларды жеткізудің мүмкін нұсқаларын талдауды қарастырады жəне өнімді сату арнасының барлық учаскелерінде максималды экономикалық нəтижелер алу нəтижесінде қалаулардың қанағаттандырылуын қамтамасыз ететіндерді əзірлейді. Маркетингтегі сату арнасы дегеніміз-тауар өндірушілерден соңғы тұтынушыға дейін аяқтау, тасымалдау, сақтау, бөлу жəне т.б. үшін қажетті функцияларды жүзеге асыратын байланыстардың өзара байланысты жиынтығы. Өндіруші мен тұтынушыдан басқа барлық сатушылар аралық байланыстарды құрайды. Шығындарды стратегиялық талдаудың маңызды құралы өнімді немесе қызметті дамыту, өндіру, жылжыту, жеткізу жəне қолдау бойынша қызметті, функциялар мен процестерді анықтайтын сату тізбегі болып табылады. Кəсіпорындар тізбегі тұтынушы үшін құндылықты құрайтын негізгі қызмет түрлерін жəне қосалқы қызмет түрлерін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл компания ішінде жəне одан тыс жерлерде жүзеге асырылатын іс-шаралар арасындағы байланысты стратегиялық бағалау құралы, бұл стратегияны əзірлеу үшін, сондай-ақ қол жетімді артықшылықтарды қалай дамытуға болатындығын анықтау үшін маңызды. Құнды құрайтын қызмет түрлерінің тізбегі шикізатпен қамтамасыз етуден басталады жəне бөлшектер мен компоненттерді өндіру, өнімді жинау жəне шығару, өнімді немесе қызметті түпкілікті тұтынушыларға көтерме жəне бөлшек сату процесінде жалғасады. Модуль 3. «Бизнес-идеяны таңдау» ӨТКІЗУ ТІЗБЕГІНІҢ ҚАТЫСУШЫСЫ БОЛУ ҮШІН НЕ ІСТЕУ КЕРЕК? Өңірде тиімді өндірістік өткізу тізбегінің қалыптастыру тек зəкірлік компаниялардың
1. Кəсіпорын қызметінің бағыты. 2. Кəсіпорынның атауы. 3. Кəсіпорынның деректемелері. 4. Елді мекені. 5. Шикізатты қайдан жəне қандай бағамен сатып алады? 6. Шикізатты қандай көлемде сатып алады? 7. Қандай өнім өндіреді жəне қандай көлемде? 8. Өнімді қайда сатады жəне қандай бағамен? ШҚО Катонқарағай ауданының сүт транзиті бойынша өткізу тізбегі картасының үлгісі: ШҚО Катонқарағай ауданы бойынша өңірдің өткізу тізбектері картасының деректері негізінде
Негізгі тұжырымдар Ұсынылады - Аймақ ет, сүт жəне Бал бойынша донор. - Ауданда 899 ЖҚШ (барлық үй шаруашылықтарының 13%) ауыл шаруашылығы кооперативтерінің (бұдан əрі-АШК) құрамына кіреді. Осылайша, əлеуеті АШК құрамының артуы шамамен 6000 бірлікті құрайды. - - АШК-да жеке қосалқы шаруашылықтардың (бұдан əрі-ЖҚШ) үлесін 50% - ға дейін (қазір-
арттыру немесе сату көлемін 450 млн. теңгеге дейін арттыру есебінен АШК қуатын қайта жүктеу, бұл 2200 ЖҚШ жұмыспен қамту мен табысын арттырады. - 11 кооператив ет, сүт жəне бал сияқты 3 бағыт бойынша «қатты» өткізілуде. - - "Бастау" Бизнес-тренерлері АШК жəне орта бизнеспен ағымдағы жəне келешектегі желілік байланыстарды ескеруі қажет. Орта бизнес тағы 2 бағыт бойынша перспективаны көріп отыр: марал шаруашылығы (панталы өнім) - 5 жəне медициналық туризм - 2 кəсіпорын. «Бастаудың» 28 түлегі 6 бағыт бойынша жұмыс істейді, оның 3 бағыты кооперативтермен жəне бизнеспен синергия есебінен «тұрақты» өткізілуде. ШҚ (АШК, ШОК «Əлихан 17» АШК мысалында) көшбасшыларының агроқұзыреттерін арттыру жəне мүдделі тараптарды өзекті маркетингтік зерттеулермен жабдықтау. Қаржы операторлары АШК, ЖҚШ жəне Бастау түлектерін көбірек қамту жəне тарту үшін ЖАО-мен бірлесіп қолдауды жүзеге асыруы тиіс. Қаржы операторына ЖАО-мен де қаржылық қолдау көрсетіледі. Демек, əрбір аудан үшін ӨКП күшімен, осы ауданда оқыту мен сүйемелдеу жүргізетін бизнес жаттықтырушының көмегімен өз ӨӨТ əзірленеді. ӨӨТ келесі алгоритм бойынша қалыптасады: Қадам 1. Кəсіпкерлер палатасының аудандық филиалы директорының қатысуымен əр түрлі көздерден елді мекен кəсіпкерлерінің өзекті базасы қалыптасуда. Дереккөздер: салық органы, Статистика комитеті, əділет органдары, ауыл шаруашылығы басқармасы жəне аудан əкімдіктерінің кəсіпкерлік бөлімі, сондай-ақ ауылдық округтердің əкімдіктері. Тізім келесі көрсеткіштерді қамтуы керек: Ауда н атау ы Елді мекенн ің атауы Ұйым нысан ы Кəсіпкерлер дің атауы Сал а Кəсіпорынн ың БСН / ЖСН Кəсіпорынн ың мекен-
(көше, үй нөмірі) Басшын
ың аты- жөні Байлан
(телефо н) Қадам 2. Өткізу тізбектері бойынша ақпарат жинау. Кəсіпкерлердің қалыптастырылған тізімін пайдалана отырып, шикізатты сатып алу жəне тауарды сату бойынша телефон арқылы қоңырау шалу немесе тікелей сұрау əдісімен ақпарат жиналады. База əрбір жұмыс істеп тұрған кəсіпкер бойынша мынадай көрсеткіштерді қамтуға тиіс: Шикізат сатып алу No Не сатып аласыз Қайдан
аласыз Қандай
Қандай
Өнім беруші кім? Өнім
байланыстары Өнімді сату No Не сатасыз Қайда сатасыз Қандай
Қандай
Сатып
Клиенттің
Қадам 3. Жиналған ақпарат негізінде ауданның таралу тізбектерінің суретін көруге жəне кімнің қай тізбекке ене алатынын түсінуге болады. Ақпаратты жинау бизнес-тренердің бақылауымен студенттердің көмегімен жүзеге асырылады. Əрбір жаңа ағынмен дерекқор жаңартылады немесе қосымша ақпаратпен қосылады. Зəкірлік кəсіпорын мен шикізатты жеткізуші арасында ниет шарты жасалады. (1-қосымшаны қараңыз - Ниет туралы үлгілік келісім) Екі тарап қол қойған құжатта шикізатты жеткізу көлемдері мен мерзімі көрсетілуі керек. Ниет шарты деп аталатын шартты қаржылық институттар алдында жобаны қорғау кезінде де қолдануға болады, өйткені компания бастапқы кезеңде сатуға кепілдік берді. Кепілдендірілген сату шикізаттың технологиялық сапасын талап етеді. Тыңдаушыға жоғары сапалы шикізат келісім-шарттың тұрақтылығын қамтамасыз ететінін жеткізу маңызды. Ең алдымен, сапа туралы есте сақтау керек жəне əлеуметтік жауапкершілікті көтеру керек, өйткені түпкілікті тұтынушы – адамдар, оның ішінде қоршаған орта. Контрагенттің сенімділігі шарт жасасудың негізгі көрсеткіші болып табылады, біздің жағдайда ол келесі сенімділік шкалаларымен өлшенеді: § Жоғары сапалы тауарлар; жүктеу/скачать 220.21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|