Молдакулова а. Д., Балтабасова б. Ж., Кембаев а. Р., Галиева а. Е

1. 
   Тік ағынды клапандардың негізгі элементтер;
   
2. 
   Компрессорды пайдалану кезінде клапандардың жұмыс істемеу себебі;
   
3. 
   Екі бет арасындағы қашықтықты өлшеуге арналған құрал;
   
4. 
   Күрделі жөндеу кезінде цилиндрлер мен корпустарды толық гидравликалық сынау мерзімі;
   

Ең үлкен тозуға поршень сақиналары жатады. Поршеньді машиналарды жөндеу кезінде поршеньдер мен поршеньді сақиналардың жай-күйін тексереді. Тексеру кезінде поршеннің, оның көтергіш бетінің жай-күйін, штокқа бекітілуін, жыралардың өндірілуін, поршень сақиналарының жай-күйі мен тозу дәрежесін тексереді (сурет 6.13-6.16). Жыл сайын 5,0МПа астам қысым кезінде, ал күрделі жөндеу кезінде - 5,0МПа дейін жұмыс істейтін поршеньдерді бақылайды. Поршеньдерді жарамсыз ету белгілері құйма бетінің 10%-дан астамын құрайтын алаңда балқытылған немесе тасталған баббиті бар учаскелердің болуы, тұйық контуры бар сызаттар болып табылады.

Құю қабатының радиалды қалыңдығы бастапқы қабаттан 60% дейін төмендемеуі тиіс. Поршенді гайкалардың немесе құма бітеуіштереінің Бұзылуына жол берілмейді тіркеу поршеньді гайкалар немесе бітеуіш құйылған поршень, люфт поршень арналған штоке, саңылаулары беті, дәнекерлеу тігіс, қол үзуге түптің поршень жылғы қаттылық. Жылжымалы поршеньдің көтергіш бетінің баббит құюының тозуын поршень мен цилиндрдің айнасының арасындағы саңылауды щуппен жоғарғы бөлікте өлшеу жолымен анықтайды. Поршень денесінің үстінен шығып тұратын баббит қабатының қалыңдығы 0,2-0,5мм кем болмауы тиіс. Баббит қабатының қалыңдығы оны балқытумен қалпына келтіргеннен және механикалық өңдеуден кейін шамамен 0,0015D құрауы тиіс. Поршень мен цилиндр арасындағы ең жоғары рұқсат етілген саңылаулар 6.6 кестеде келтірілген мәндерден аспауы тиіс. Саңылауларды иінді біліктің бұрылу бұрышының әрбір 90⁰бұрышы арқылы өлшеу керек. Бұл ретте шток крейцкопфпен қосылуы тиіс. Цилиндрді немесе цилиндрлі төлкені кеңейткен кезде поршеньді әдетте ауыстырады.

Крейцкопфсыз машиналарда поршеннің бағыттаушы бөлігі және тесігі тозады немесе оның отырғызылуын әлсіретеді. Бағыттаушы бөлігі тозған кезде поршень ауыстырылады. Жөндеу кезінде поршень саусағының тесігін станокта дайындайды немесе арнайы бұрандамен өрістетеді. Жаңа тесік бойынша поршень саусағын қиыстырады. Поршеньдің бетінде жұмыс істеу барысында шашырау және ысқылау шығаратын металдың тиюі мен іздері пайда болуы мүмкін. Жылжымалы поршеньдерде тірек бетінің тозуы орын алады. Жөндеу кезінде тірек бетін балқытады және оны цилиндрдің ішкі бетіне қиыстырады.

Сақиналарды шешу және поршеньге кигізуді жеңілдету үшін әдетте жұқа табақты болаттан жасалған бағыттаушы пластинкалар қолданылады.

Поршеньге сақиналарды олардың құлыптары бір түзуде болмайтындай етіп орнату қажет. Поршеньді цилиндрмен құрастыру кезінде поршеньді сақиналарды қысу үшін әртүрлі құрылғылар қолданылады: тартпа қамыттар, бағыттаушы сыналы тығындар (сурет 6.17). Цилиндрді поршень тобын құрастыру кезінде поршень шеткі мен цилиндрдің қақпақтары арасындағы желілік өлі кеңістікті тексереді және реттейді. Цилиндрдің артқы қуысындағы сызықтық өлі кеңістік алдыңғы қуысына қарағанда 0,5-1мм артық болуы тиіс. Желілік өлі кеңістіктің шамасын шток құйрығының астына крейцкопфтың шөгісіне орнатылатын дистанциялық шайба қалыңдығының өзгеруімен немесе штоктың крейцкопфпен бұрандалы жалғауы кезінде поршеньмен бірге бұрандалы төлкелердегі штоктың айналуымен реттейді. Бұл ретте цилиндр қуысы бойынша Өлі кеңістік қайта бөлінеді. Баспалдақтың өлі кеңістігін реттеу үшін тұтас алғанда цилиндр мен қақпақтың арасындағы төсемнің қалыңдығын өзгерту немесе қақпақтың фланецінің шетін жону қажет.

Пайдалану процесінде шток бетінің жай-күйін бақылау қажет. Штоктың үстіңгі бетінде, бұрандасында немесе галтелінде жарықшақтар; бұранданың деформациялануына, үзілуіне немесе майыстырылуына жол берілмейді. Шаршау жарықтары пайда болуы мүмкін ең ықтимал орындар - галкалық өту, ойма, тегіс сальник бөлігі, берік бұрғы. Жарықтар, әдетте, сыртқы бетінен дами бастайды.

Штоктардың үстіңгі қабатының қалыңдығы шағын болғандықтан және штоктарды ағызу кезінде жойылуы мүмкін болғандықтан жөндеу кезінде штоктарды нығайту қажет. Бұл операцияны қажетті тереңдік пен беттің тазалығына сальникті элементтердің тозуын компенсациялайтын тілік сақиналардың радиалды саңылаулары (0,02 – 0,03)D құрауы тиіс. Сальникті сақиналарды жарықтар немесе сынулар анықталған кезде, оның номиналды радиалды қалыңдығының 30% асатын тығыздағыш элемент тозған кезде ауыстыру қажет, төзімді беткі қабатын алуға мүмкіндік беретін роликтермен механикалық тәсілмен орындауға болады. Роликтермен қаптауды қолдану штоктарды тегістеу қажеттілігін болдырмайды[3].