С
интаксист
ік
дең
ге
й
Тіркестер
төрт булуң (1)
шар-шар, өкүн топрақ, үгме топрақ
(3)
гуруһ-гуруһ, йети табиқа, он секиз
мың ’алам, улуғ көза, фариқ-фариқ,
фуж-фуж, улу черув, жүмла шахлар,
тар ағз, парә-парә, харвар харвар (11)
алаң, алан, алаң жұрт, тал мойын, қыл
майқан, қарғадай қазтуған, тебінгіге
жетер-жетпес су, сом жүрек, жімле ғалам,
барша әлем, күрек тісі, кебеже қарын, кең
құрсақ, тұрымтайдай ұл, жардай атан,
аударылмас қара кемедей, саптыаяқтай
ерінді, сарымсақтай азулы, дөмпеш
таудай (17)
үп-үлкен, дәп-дәу, іп-ірі; кіп-кішкене, кіп-кішкентай,
ып-ықшам, шап-шағын, ұп-ұсақ, мап-майда, тіп-титтей; үлкен-
үлкен, ірі-ірі, дәу-дәу; ұсақ-ұсақ, шағын-шағын, титтей-титтей,
биттей-биттей, кішкентай-кішкентай, кішкене-кішкене; ірілі-
ұсақты, үлкенді-кішілі; уақ-түйек, ұсақ-түйек, майда-шүйде,
кішігірім; таудай талап, бармақтай бақ; ақылы телегей-теңіз,
көңілі кең дала; қазан бас, шартық қарын т.б. (30)
62
Модельдер
бір үлүгі, екі үлүгі
(2)
ның+сі (гәвһәріңнің парәсі) (1)
құрсағы құшақ, құрсағы жуан, бір аяқ ас, -
ы+дай (жоны бір жалпақ жотадай, мойны
бір жалпақ бұқадай, -і+дай (желіні бар
қазандай, екі өркеші баладай, азу тісі
қаладай), басы үлкен (9)
-дай+бөлігі, -дай+бөлігін, -дай+жер, -дай +жері, -дай +жерін, -
дай +жерді (6)
18
Құрылымдар
(конструкция)
бір сүрүк қой, бір иүк бұғдай, бір
тікү ет, бір пішіп қағұн, бір тілім ет,
бір сағым сүт, бір өпүм мүн, бір
тілге ет, бір орым от, бір егім жер,
бір ақым сув, бір үгүм иармақ, бір
иартым бодзұн (13)
бир жами’а фаришталар, бир қатра
суни, бир қабза, бир чингал алтун,
бир улуғ су, бир чингал тофрақ,
жар’а (бір жұтым) нушидур, отуз
сахифа, үч дана буғдай, бир қатра су,
бір авуч тобрақ, бір лоқма йегү, бір
пара қағад, бір журʻа сүсүн (14)
бір үймек құм, бір мая шөп, бір бау шөп, бір түйір дән, бір
жапырақ нан, бір кесек ет, бір куб ағаш, жүз текшеметр су т.б.
(8)
35
20
85
81
63
185
434
212
Достарыңызбен бөлісу: |