Н а л ьч и к – 2010 Малкъар жазыучуланы суратлау-адабият, жамауат-санат журналлары
тургъанлай, аракъы бла сау этген эдиле аны. Хайда, саулугъунгду!
жүктеу/скачать 1.04 Mb.
|
| тургъанлай, аракъы бла сау этген эдиле аны. Хайда, саулугъунгду!
(Ичеди.) Ш о х а й. Къалай сау этгендиле дейсе? Т о х а й. Халит къарындашыны тоюнда яра иче киргенди. Экинчи кюн а бир палах къалтырауукъ тийип, ол пакъыр ёлеменнге жетгенди. Оллахий, аракъы ичирип къыстагъан эдиле заранын. Ал, хайда, биз да къыстайыкъ. Салам алейкум. (Ичеди.) Ш о х а й. Халит энди уа ичемиди? Т о х а й. Не сейир, не аламат, ол кюнден сора къоюп къойду. Ш о х а й (кеси кесине). Анга да келгендиле сора. (Тохайгъа.) Сен Мамучиланы Кемал 211 тюш зат кёрюучюмюсе? Т о х а й. Тюш кёрмеген адам боламыды? Ш о х а й. Не кёресе? Т о х а й. Озгъан кече къум аулакъда суусап болуп, суу излеп айлан- нганем. Ш о х а й. Сора уа? Т о х а й. Сора уа, турдум да, суу ичдим да жатдым. Ш о х а й. Эсирип жатсанг, сени былай бир къужур жаныуарла къу- угъанча неда бирле бир жары алып кетерикча тюшле кёрюучюмюсе? Т о х а й. Юч кюн болады кече сайын тюшюмде тенгиз жагъасы дикий пляжда бир ариу къыз бла жубаннганымлы. Нек сораса? Ш о х а й. Бош-бош. (Бир жанына.) Алыкъа Тохайгъа келмегендиле сора. Кезиу манга жетип турады. (Терек чайкъалгъанындан элгенип, Тохайгъа.) Кет былайдан, кёрюп турадыла, кет! Т о х а й. Кимле кёрюп турадыла? Ш о х а й (шыбырдап). Ала. Т о х а й (сейирге къалып, шыбырдап). Кимле?! Ш о х а й (терекге сескекли къарай, Тохайны кёргюзтюп). Мен ич- мейме, Тохай иче турады! Т о х а й (армау болуп, терек таба къарай). Сен ким бла селешесе? Тейри, къарайма да, сени заранынг тереннге кетип барады, мычымай тартып чыгъараргъа керекди, ансы кеч болур да къалыр. (Стаканны узата.) Ма, къампайт! Ш о х а й. Шешангы да ал да, къуруп кет былайдан, эшигими жабаса! Т о х а й (ёпкелеп). Шохай, къыстагъанмы этесе? Ш о х а й. Къуру, думп бол кёзюмден! Асыры къоркъгъандан, юйге чабып киреди. Т о х а й. Мен да мен тюйюлме энди аягъым бу арбазгъа басса. (Къо- луна стаканны алып.) Хайда, Тохай, энтта бир жюз грамм бас да, эр кишича юйюнге бар. Антлы тенгинг арбазындан къыстады. (Жиляй- ды.) П а т и й (кире келип). Тохай, кимге алгъыш эте тураса? (Жууугъу- ракъ келип.) Оу кюнюм, жиляй тураса да. Не болгъанды? Аракъыдан кёлюнг затмы чыкъгъанды? Т о х а й. Кеси кесиме жаным ауруп жиляйма. Кимге керекме мен? Жан тенгим Шохай окъуна арбазындан итни къыстагъанча къыста- ды. Андан эсе ёлген игиди. Хау, бусагъат барып кесими асхан этеме! Энг къуруса да, мени хайырамдан эл бир жылы лёкъумла ашар. П а т и й. Къаллайла сёлешесе? Айып тюйюлмюдю! Киши айтырын, къайтырын билип сёлешеди. Сен а, сен?! Санга бир жукъ болгъандан Аллах сакъласын. Атангы, анангы сагъышын этсенг а. Жан ала жатха эди сизге аракъы сатхан. Жаш тёлю къалай бузулуп барады: кими ичгичи, кими анашист, кими уручу. Озгъан кече Солтанны къоюн Туманда ажашханла 14 * 212 урлап кетгендиле. Т о х а й (сагъайып). Ким урлагъанын а билемидиле? П а т и й. Угъай. Тохай, тели сагъышланы къоюп, атангы бир жуму- шуна жарасанг а. Т о х а й. Тюз айтаса, оллахий. Барып, бир затха жарайым. Т о х а й кетеди. Шохай терезеден къарап, жырлап башлайды. Патий Шохайгъа тюн- гюлюп къарайды. П а т и й. Солугъан да эт, Шохай. Ш о х а й (бармагъы бла кёкге кергюзте). Анда солурма, заманым кёп боллукъду. П а т и й. Осман эфендиге барып келеме. «Намаз этип башласын: ол дуниясына, санына-чархына да жарар. Дууаны уа кесим келтирир- ме», – дегенди. Ш о х а й. Кечди. Анда эте турурма. (Юйден чыгъа келип, тепсеп башлайды). Орсса! Орсса! Эй, анасына уа! (Патий, харс ура кетип, кеси да тепсеп башлайды). Тейри, Цыгыр къызы, мени бу тепсегеним бла Жаннет эшигине къалауур этерик эселе, сени тепсегенинги кёр- селе, Жаннетде секретарша окъуна этерле. П а т и й. Кет, ассы болма да, намаз этип башла. Осман эфенди бир зат билмей айтмайды. Ш о х а й. Хо, кёрюрбюз. (Жырлап да бир башлап.) Тохта, олдамы биледи келгинчилени? П а т и й. Айтханма да, биледи. Алай ала жинлелле дейди ансы. Тоба, болмаз деме. Шохай жан-жанына сагъайып къарайды. Къачан келлигин а айтханмыд ол генезир? Ш о х а й. Бу эки кюнде дегенд. Бюгече келлик эсе да билмейме. П а т и й. Мен бюгече сени къатынгдан таярыкъ тюйюлме. Ш о х а й. Нек сора? П а т и й. Мен да сени бла барлыкъма, сени кесинглей къалай ийип къоярем. Ш о х а й. Мен кесим тюйюлме, ол багъылгъан иригибизни да ала барлыкъма. П а т и й (жилямсырап). Сенсиз мен не этерикме мында? Ёлсек, къалсакъ да бирге болайыкъ. Ш о х а й. Малгъа уа ким къарарыкъды? П а т и й. Сенсиз манга зат да керекмейди. П а т и й юйге киреди. Сахна къарангы болуп жарыйды. Мамучиланы Кемал 213 Ш о х а й. Не этсин, къалай болсун?! «Асса! Асса!» деп тепсеп башлайды. Т о х а й киреди. Сейир да бир этеди сора къарс уруп башлайды. Т о х а й. Ай аман кесинг а! Асса! Асса! Тейри амманы урчугъунлай чанчыласа, Шохай. Тойгъа затмы къураласа? Ш о х а й. Хау, тепсеп бир къауумлагъа бир мат салайым. Т о х а й. Тейри, кёлюнг бла хазырланаса. Жарауунг аман ачылгъан- ды. Ш о х а й. Хау. Хватит плохо жить! Анасына уа! Орсса-а! П а т и й (юйден чыгъып). Алан, солугъан да эт. Ичинг кюйюп, ёлюп къаласа. Т о х а й. Не эте турасыз, Патий? Тынч болугъуз. П а т и й. Къой-къой, тынчлыгъыбыз къуругъанды, Тохай. Т о х а й. Ол дегенинг? (Шохай жырлап башлайды. Тохай сейирге къалып къарайды). Не болгъанды Шохайгъа? Мени да бош къыста- магъан эди арбаздан. П а т и й. Къой, сорма, айтып ангылаталлыкъ тюйюлме. Т о х а й. Кимлары чакъыргъандыла тойгъа уа? Ш о х а й. Уллубашлары. Т о х а й. Уллубашларымы дейсе? Элде аллай хапар жокъду да. Ш о х а й (бармагъын кёкге тутуп). Мен мындагъы Уллубашлары демейме, андагъы Уллубашлары дейме. Т о х а й (ангыламай). Къайда дейсе? Ш о х а й. Сен ангыларыкъ тюйюлсе. Аллай тойлагъа менича даража- лары жюрюгенлени чакъырадыла. Т о х а й. Да ангылатсанг, нек ангыламайма? Ш о х а й. Энди кёп къалмагъанды. Т о х а й. Неге кёп къалмагъанды? Ш о х а й. Кетерге. Т о х а й. Шохай, тынгылы ангылатчы, къыйнап турмай. Ш о х а й. Заманым жокъду, хазырланыргъа керекме. (Тепсеп баш- лайды). Т о х а й. Патий, къарайма да, тюз боюнлу тюйюлдю бу. П а т и й (жиляп). Къой-къой, кесим да хайран болуп турама. Тохай, бир зат да ангыламай, тепсей тургъан Шохайны тохтатып, кёзюне тюрслеп къа- райды. Сора, дохтур этиучюча, эки бармагъын таууш этдире, кёз аллында ары-бери элтеди. Т о х а й. Санга не болгъанды, Шохай? Къайры тебирегенсе? Айт да, биргенге барайым. Ш о х а й. Биргеме келип этеригинг жокъду, ингирде саламлашыргъа келирсе. Туманда ажашханла 214 Т о х а й. Нек келмейме, келирме. Ингирдеми кетериксе? Ш о х а й. Хау, кече. Т о х а й. Кимни мешинасы бла? Ш о х а й. Аны уа кесим да билмейме. Эшекге миндирип элтирик эселе да, хапарым жокъду. (Шохай биягъы тепсеп башлайды). Т о х а й (бир жиляй тургъан Патийге, бир а тепсей тургъан Шо- хайгъа ачыулу къарап). Боллукъду, тыныгъыз бир! Биринг жиляп, биринг тепсеп, не къара шайтан киргенди арагъызгъа? П а т и й. Тохай, жанынга ёлейим, мынга не болгъан эсе да билмей- ме. Кече менсиз тышына чыкъмайды, келгинчи кёргенме деп. Бу эки кюнде ол мени элтирге келликди дейди. Т о х а й (жукъ ангыламай). Неле, неле дейсе, Патий?! П а т и й. Кесине сор. Мен да сенден кёп билмейме. Т о х а й. Кимни кёргенсе, Шохай, манга бир айтчы? Ш о х а й. Уллу тёгерекбаш инопланетянин келгенди манга. Т о х а й. Ма санга къаугъа! Сора нек? Ш о х а й. Сора уа мени алып кетерикди ары, (бармагъын чюелтип.) кесине. Анда къалауур болуп ишлерикме. Т о х а й. Уллу къуллугъ а бермейдиле, тейри. Не заманда келликди? Ш о х а й. Кече. Т о х а й. Алан, кертими айтаса огъесе мени сандыратамы тураса? П а т и й. Тохай, бюгече сен да бизни бла тур: не болады, не къала- ды. Т о х а й. Аны не айтыуу барды, Патий. Ким эсе да, сакълайыкъ ючюбюз да. Не айтырыгъын эшитейик да, анга кёре бир зат этербиз. Шохай, экиатарынг турамыды? Къолунгда ушкок болса, не десенг да, жюрегинг ырахатыракъ болады. Ш о х а й. Хау, турады. Т о х а й. Энди былай этейик: кече мен ушкок бла ташада турурма, сен а, Патий, терезеден къарай-къарай тур. Шохай а - ма былайда. Ол келгинчи кёрюннгенлей, экибиз да чабарбаз. П а т и й. Ёзге амалыбызмы барды, Тохай? Сен айтханлай этейик. Сахна къарангы болады. Кече Шохай, акъ кийимле кийип, къоркъа-къоркъа, юйден чыгъады. Бир къолунда бидону, бир къолунда - чемоданы. Ш о х а й. Я Аллах, сен болуш. Санга аманатма. Бисмилляхий, бисмилляхий. К е л г и н ч и киреди. К е л г и н ч и. Мен келдим, хазырмыса? Ш о х а й (элгенип). Ары хазыр болуп ким барады? Досум, къоярменг мени? К е л г и н ч и. Къалай къояйым? Мен анда айтып келеме. Тебире! Мамучиланы Кемал 215 Таматам да сакълап турады. Иригинг а къайда? Ш о х а й. Баудады. К е л г и н ч и (телефону бла сёлеше). Унтя фыр лям ра пранта урия уа-уа. Ш о х а й. Не дейсе? К е л г и н ч и. Учагъыбыз келип турады, бол хайда! Ш о х а й (амалсызгъа къалып). Ирикни юсюне, багъылгьан бугъам барды, аны да къошайым, къоя эсенг. К е л г и н ч и. Биягъы башладынгмы сытылып?! Ш о х а й. Ай юйюнге, къалай ангыламайса: къоркъгъан этеме. Ол кезиуде юй артдан Т о х а й, экиатар ушкокну да алгъа тутуп, чыгъып келеди. П а т и й да, сенек бла юйден чыгъады. Аны кёрген келгинчи, къолларын ёрге кётюрюп, сын къатып къалады. Сора жууукълаша келген Тохай аны ушкок бла уруп къоймасын деп, тобукъланып къычырыкъ этеди. К е л г и н ч и. Тохай, маржа, уруп къояса, Аллахны къулу эсенг, уш- когунгу ары бур! Т о х а й (келгинчи аны атын айтып сёлешгенине сейир этип, Шо- хайгъа). Бу мени атымы къайдан биледи? Ш о х а й. Да билмей а, кёкден къарап, небизни да билип турадыла. Атыбызны угъай, дукъумубузну да биле болурла. К е л г и н ч и. Билеме, билеме... Т о х а й. Биле эсенг, айтчы да. К е л г и н ч и. Сыбызгъыев Тохай, Аныуарны жашы. Т о х а й (сейрге къалып). Оллахий, биледи! П а т и й. Ким эсенг да, сен мени баш иеми жеринде нек къоймайса? Ш о х а й (къоркъуп, Патий бла Тохайгъа). Эслеп сёлешигиз экинг да, бу кеси жангыз болмаз. Эшигибизни ахырда жапдырып къояса, Тохай, ушкокну ары кетер. П а т и й (Сенек бла тебинип). Эшитемисе, Келгинчи, мен баш иеми бир жары да иерик тюйюлме, элтмей болмай эсенг а, мени да ала бар. К е л г и н ч и (тёгерек бёркюн теше). Мен Таусома. Ючюсю да бир зат да айталмай, ауузлары ачылып, бир ауукъ турадыла. Ш о х а й (ачыуланып башлай). Сенмисе, Таусо?! П а т и й. Оу эшигим, Таусо, бу этгенинг неди?! Т о х а й. Ма къаугъа! Т а у с о. Мен Таусома, хоншугъуз. Таныдыгъызмы? Ш о х а й (ачыуланып). Начас! Неди сени бу этгенинг?! Т а у с о. Сени аракъыдан айыра эдим, Шохай. П а т и й. Таусо, жарлы, Шохайны аракъыдан айырама деп, эшигибиз- ни жабып къоя эдинг да. Алай этерге жараймыды? Туманда ажашханла 216 Т а у с о. Кечигиз, ойнап этгенме. Ш о х а й (Тохайны къолундан ушкокну сермеп алып). Ойнагъан этген- се сора! (Ушкокну юсюне буруп.) Мен да бир кесек ойнайым! Таусо юй артына къачады, Шохай а ызындан къууады. Бир кесекден Таусо къолларын кётюрюп, Шохай а аны ызындан киредиле. Т а у с о. Аллах бла тилейме, Шохай, жан аурут. Ш о х а й. Сен а аурутханменг? Тепсе! Тепсе дейме да бусагъат! Итнича уруп къояма, тепсе! Т о х а й. Сабыр бол, Шохай, сабыр бол. П а т и й. Оу кюнюм! Э киши, уруп къояса, ушкокну кетер! Ш о х а й (ушкокну юслерине буруп). Артха туругъуз экинг да! (Патий бла Тохай, къоркъуп, артха турадыла, Таусогъа). Тепсе дейме мен санга! Тепсе, жаханим бутагъы! Таусо, къоркъуп, тепсеп башлайды... Иги кесек тепсегенден сора арып жыгъылады. Ш о х а й. Не сойланнганса?! Ёрге тур да тепсе! Таусо тепсей келеди да, жыгъылып, туралмай къалады. Шохай анга жууукъ барады. Сени эки аягъынг да артха къаладыла, кетерип, орунларына тюе аякъла тигейим бусагъат. (Патийге.) Келтирчи ол мал союучу бича- гъымы! Халысы бла чирги ийне да чыгъар! Т о х а й (къолундан ушкокну ала). Къой энди, Шохай. Халек этдинг харипни. (Таусогъа къол узата.) Тур, Таусо, тур. Ш о х а й. Туу анассына! Кёрмейсиз бу гырайтны манга этгенин! П а т и й. Аллаха минг шукур, бу халабалыкъ тап бошалды эсе. Ш о х а й (Патийге). Мен шашаргъа аздан къалгъанма, сора тап къалай бошалады, ы-ы?! Т о х а й (кюле). Оллахий, Шохай, аздан къалдынг ансы, ары (бар- магъын чюелтип) жулдуз къызчыкълагъа кетип къала эдинг, мени да къоюп. Ш о х а й (ачыууланып). Не тишлеринги ышартаса сен а?! Т о х а й (кюле). Жилягъанмы этейим да? П а т и й. Таусо жарлы, ахыбызны алып къойдунг да. (Шохайгъа, кюлюп) Не десенг да, э киши, Таусону хайырындан аякъ алыргъа уа тюзелдинг. Ш о х а й. Тюзелген а сюйюпмю этерсе, жаналгъыч юсюнге сюелип турса. (Таусогъа керилип.) У-у, мынафыкъ! Т о х а й. Таусо, ийманынг хакъына, Шохайгъа келгинчи сыфатлы болуп нек келген эдинг? Т а у с о (юсюн къагъа). Ичгини къоймасанг, санга андан да аман этерикме. Мамучиланы Кемал 217 Т о х а й. Мен санга не сорама да, сен манга не айтаса? Т а у с о. Шохай, эсирип: «Къоркъурукъ тюйюлме инопланетянин келсе да, мен кесим да инопланетянинме!» дерге къалды да, мен да мен тюйюлме, кефинги бир аяздырмасам деп, кесими келгинчиге ушатып келдим, Шохай а ойсурады да къалды. Ш о х а й. Таусо, оза тураса! Т о х а й. Алан, айтма къойчу муну! Ш о х а й. Этгени азды да, элге жайсын энди! П а т и й. Э киши, не ары-бери десенг да, къоркъгъан а этгененг, менсиз кече тышына чыкъмайса шёндю да. Ш о х а й. Кет, жаншама сен да! Т а у с о (кюлюмсюреп). Къоркъгъан угъай, жилягъан окъуна этге- ненг. Тохай да Патий да харх этип кюлюп башладыла. Ш о х а й (Тохай къабыргъагъа таяндыргъан ушкокну сермеп алып). Жырла! Жырла дейме мен санга, ансы жаханимге бек къысха жолну ашырама! Т а у с о (ахы къуруп). Анангы жаны ючюн, кеч, Шохай. Сабийлени ёксюз этесе. Т о х а й (абызырап). Шохай, маржа, къой, тели болма! П а т и й (жалынып). Шохай харип, ойнап этген эди. Тутчу бери уш- кокну. Ш о х а й (ушкокну юслерине буруп). Артха туругъуз! Биринге да бет этерик тюйюлме! (Таусогъа.) Сен а жырла! Жырла дейме мен санга! Таусо, ахы къуруп, башха-башха жырладан эсине тюшген жерчиклерин жырлайды. Тирелип тохтаса, Тохай болушады. Т а у с о (ёню къарыгъып). Тамагъым къургъакъсыгъанды. Айран ур- тлатыгъыз, маржа. Ш о х а й. Айранмы?! Харам жилик, сен манга суу да ичирмегенсе. Бусагъатдан жырлап башла. Жырла дейме да! Ушкок атылады. Таусону эси ауады. П а т и й. Оу эшигим, ёлтюрюп къойдунг да! Ш о х а й (ушкокну бияры быргъап). Таусо! Эшитемисе, Таусо! Т о х а й. Эси аугъан болур, жарасы жокъду. Суу чапдырчы, Патий. П а т и й. Бусагъат, бусагъат… Ой Аллах а… Ш о х а й. Таусо, досум, ёлюп къалма ансы, къоюнгу да къайтарыр- ма. Т о х а й. Хау, бир жарагъан ирик берир, ёлеме деп ойнама ансы. Туманда ажашханла 218 Патий суу алып чыгъады. П а т и й. (Таусону бетине суу сылай). Таусо, аяз, маржа! Т а у с о (эс жыя). Не болгъанды манга? Мен къайдама? П а т и й. Бир зат да болмагъанды, Таусо. Бош, эсинг аугъан эди, тур, жаным, тур. (Таусо тура келип, Шохайны кёреди да, ол элгеннгени бла, биягъы жырлап башлайды). Таусо, бек иги жырлайса, алай бол- лукъду энди. Элни уятаса. Т о х а й (Таусону шинтикге олтурта). Олтурчу былай, бир эс тап. П а т и й. Э киши, сен а не сирелесе, бодуркъу кибик? Ш о х а й (абызырагъаны кетмей). Таусо жырлайды деп мен тепсе- генми этейим да? П а т и й. Бир жукъ айт дейме. Ш о х а й. Салам алейкум, Таусо. Т а у с о. (ауазы къалтырай, Патийни къолундан стаканны алып). Уа- ликум салам. (Суу ичеди.) Тейри, Оскъанлары, бу жол а аракъыгъызны къызгъандыгъыз. Бары да жарыкъ кюледиле. П а т и й. О, Уллу Аллах, минг шукъур санга, къаллай къыйынлыкъ- дан къутултдунг бизни. Т о х а й (Таусону къагъып). Тейри, Таусо, къоркъгъан а сен да этдинг. П а т и й. Башламачы, Тохай! Ш о х а й (кеси аллына кюле). Сейир-тамаша! П а т и й. Неге сейирсинесе? Ш о х а й. Таусо айыу уугъа барады дегенлери ётюрюк кёреме. Къо- янжюрекди Таусо! Т а у с о. Батырма деп махтаныр жеринг сени да жокъду, Шохай. Къа- тынча сытылгъанынгы унутханмы этгенсе? жүктеу/скачать 1.04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|