Қорлар есебінің мəліметтері
Материал
|
Саны
|
Бірліктің өзін- дік құны, тенге
|
Жалпы шы- ғындар, тенге
|
5 наурызда сатып алу
|
50
|
350
|
17 500
|
17 наурызда сатып алу
|
100
|
390
|
39 000
|
29 наурызда сатып алу
|
60
|
410
|
24 600
|
Барлық қорлардың
болуы
|
210
|
|
81 100
|
Мысалдағы мəліметтерді пайдалана отырып, орташа құн нə- тижелері анықталады.
Дəл нəтиже орташа өзіндік құн материалдардың əр жаңа партиясы түскеннен кейін есептелетін жағдайда болады. Сол өзіндік құнымен материал шығындары нақты бір күнге келесі түсімге дейін бағаланады. Əдістің артықшылығы – операция жасалған сəттегі жіберілген қорлардың құнын жəне запастардың қалдығын есептеудің уақыттылығы.
ФИФО əдісімен бағалау («бірінші түсті – бірінші кетті») қорлар сатып алынған кезегі бойынша қолданылады деп қарас- тырады. Кезең соңындағы запастардың өзіндік құнын соңғы са- тып алынғандар көрсетеді, ал жіберілген материалдар одан ерте сатып алғандармен сəйкестендіріледі. Алдындағы мысалдың мə- ліметтерін қолдана отырып ФИФО əдісімен нəтижелерді анық- таймыз (7.2-кесте).
ФИФО əдісі бойынша қаржылық есеп беруде қорлардың қалдығы соңғы құны бойынша, ал өнімді сатудан түскен түсімде бірінші сатып алынғандардың бағасы көрсетіледі. Осыдан жоға- ры инфляцияда жəне бағалардың едəуір өсуі қарқынында ФИФО əдісін қолдану пайда мен шығыстар есебінде пайданың өсуіне алып келу мүмкін.
7.2-кесте
ФИФО əдісі бойынша нəтижелерді есептеу
Материалдарды сатып алу мерзімі
|
Саны
|
Бірлік шығыны
|
Жалпы шығындар
|
Наурыз айында барлық запастардың
болуы
|
210
|
|
81 100
|
алынады:
Соңындағы бағаланған запастар (ФИФО):
|
|
|
|
29 наурыз
|
60
|
410
|
24600
|
17 наурыз
|
40
|
390
|
15600
|
Соңындағы барлық запастар
|
100
|
|
40200
|
Жөнелтілген материалдардың өзіндік
құны
|
110
|
|
40900
|
МӨҚ бағалау əдісін таңдау маңызды экономикалық мəнге ие, өйткені кəсіпорын төлейтін салықтардың көлеміне əсер ете- ді. ФИФО əдісі бойынша операциялық қызметте бірінші, мүмкін едəуір арзан қорларды қолданудан болған «жалған» пайда көр- сетілгеніне қарамастан, операциялық қызметтен алынған едəуір жоғары пайдаға салық салынады. Сондықтан кəсіпорын үшін запастарды бағалау əдістерін таңдау критерийлердің бірі салық- тық төлемдердің айырмашылығы болып табылады.
МӨҚ бағалау əдісін таңдау кəсіпорынның есептік саясатын- да көрсетілуі тиіс. Тəжірибеде көптеген кəсіпорындар орташа өзіндік құн əдісін артық көреді жəне кейде болжанған бағалар динамикасы мен басқарудың стратегиялық міндеттеріне сəйкес заңмен рұқсат етілген əдістер комбинациясын да таңдайды. Мы- салы, кəсіпорындар жаңа өнімді өндіру кезінде жəне төмен баға- мен, бірақ нақты өзіндік құннан төмен емес, өткізу нарығын жаулау кезінде ФИФО бағалау əдісін таңдайды.
Достарыңызбен бөлісу: |