10-кесте. Шаршаудың сыртқы белгілері
Сыртқы
белгілері
|
Шаршау дәрежесі
|
жеңіл
|
орташа
|
үлкен
|
Бет әлпетінің,
денесінің
қызаруы
|
Аздаған қызару
білінеді
|
Қызару белгілері
біршама
|
Тез қызару, бет әлпеті
ағару, ернінің
көгере бастауы
|
Терлеуі
|
Бетінің аз ғана
терлеуі
|
Басының, дененің
терлеуі
|
Өте көп терлеу, тұз пайда
бола бастауы
|
Тыныс алуы
|
Бірқалыпты дем алу
|
Жиі дем алу, кейде
ауыз арқылы
|
Өте жиі дем алу, ентігу
|
Қозғалуы
|
Қозғалысы дұрыс
|
Қозғалысы сенімсіз
|
Шайқалу, қимыл
үйлесімділігінің бұзылуы, аяқтың дірілі
|
Ықыласы
|
Қатесіз орындайды
|
Бұйрықты нақты орындай
алмауы
|
Тапсырмаларды ақырын,
екі-үш айтқанда орындау
|
Көңіл-күйі
|
Шағыну жоқ
|
Жүректің жиі соғуына,
ентігуіне шағынуы
|
Қатты шаршағанына,
аяғы ауырғанына,
басы айналуына, ентігуіне,
құлағы шулауына,
жүрегі айнуына шағынуы
|
Сабақтарды жүйелеу
Жаттығушылардың әр түрлілігі, бағдарламалардың көптігі, сабақ өткізу жағдайлары және басқа себептер көптеген сабақ түрлерін туғызады. Оларды дұрыс орын-орнымен қолдану, бағыттарын анық аңғару үшін дене тәрбиесі мен спорт тәжірибесінде сабақтар көптеген төмендегідей топтарға бөлінеді.
Сабақтарды дене тәрбиесі бағыты бойынша топтау
Бұл бағытта барлық сабақтар бес топқа бөлінеді:
Жалпы дене дайындығы сабақтары. Бұл сабақтардың мақсаты – жалпы дене қуатын дамыту, негізгі қимыл-әрекетке үйрету, білім беру, тәрбиелеу (әсіресе, бала жасынан). Осылардың бәрінің негізгі деңгейін құрастыру. Сабақтар жүргізілгенде әр түрлі жалпы дене тәрбиесі амалдары мен әдістері қолданылады.
Спорттық жаттықтыру сабақтары. Бұл сабақтар балалар мен жасөспірімдер спорт мектептеріндегі, мектептегі спорттық секциялардағы спортшыларды спорт түрлерінен жоғары жетістікке жеткізудің арнайы түрі болып табылады.
Қолданбалы дене тәрбиесі сабақтары. Мектептің жоғары сынып оқушыларының, кәсіптік-техникалық училище оқушыларының, колледждердің, жоғары оқу орнындағы студенттердің болашақ кәсіптік қызметі дайындығына негізделген. Әскери-қолданбалы дене дайындығы әр түрлі әскер бөлімдеріндегі іс-әрекет сипатына байланысты дене жаттығуларын, амалдары мен әдістерін қолдануға бағытталған (әскери-теңіз, әуе флоты, жаяу әскер, десанттар т.с.с. жауынгерлерге).
Сауықтыру дене тәрбиесі сабақтары. Бұл сабақтарда ауырған немесе жарақат алған адам ағзасы мүшелерінің қызметтерін дене тәрбиесі жаттығулары көмегімен қалпына келтіреді. Мысалы, арнайы медициналық топтардағы сабақтар. Сауықтыру дене тәрбиесі сабақтары дәрігердің бақылауымен тығыз байланыста орындалуы қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |
