АДАМ – ТАБИҒАТ ЖҮЙЕСІ ЗАҢДАРЫ.
Қазіргі таңдағы адам популяциясының өсу жылдамдығы аномальды жағдайда. Мамандардың есептеуі бойынша, халық саны қажет мөлшерден 3 және 10 есе жоғарлаған (өмір сүру жағдайының жақсаруы, сондай – ақ өмір сүру ортасының). Ең алғаш терімшілік және аңшылықпен айналысқан адамдар енді тұрақтай бастады, үй жануарларын қолға үйретіп, мал бағып, жерді жыртып игере бастады, ал соның нәтижесінде адам баласы өзінің, популяциялық өсуінің энергентикалық сызығынан өте білді.
Энергияға деген қажеттіліктің қарқынды өсуі энергетикалық ресурстарды игеру барсындан қоғамдық қарым – қатынастың дамуына, яғни шаруашылық қызметтерінің бөлінуіне және әлеуметтік – мәдиниетің дамуына жол ашты.
Өнімділіктің тарихи өсуі ережесі.
Бумераны заңы, немесе адам – биосфера өзара әсерінің қайтымды байланыс заңы.
Биосфераның қайталанбас заңы.
Адам – биосфера өзара әсерінің қайтымсыз заңы. П. Дансеро.
Табиғи жүйенің қалыптасу шегі заңы.
Қайтарымның болу заңы. А. Тюрго – Т. Мальтус.
Демографиялық жарылыс ережесі (техникалық – әлеуметтік экономикалық).
Тарихи дамудың қысқару ережесі.
ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОЛОГИЯ ЗАҢДАРЫ.
Әлеуметтік – экологиялық тепе – теңдік ережесі.
Дамуды мәдени басқару қағидасы.
Әлеуметтік – экологиялық алмасу ережесі.
Тарихи қайталанбас заңы (әлеуметтік – экологиялық).
В.И. Вернадскийдің ноосфера заңы (1944 г).
Биосфера түбінде ноосфераға айналады, адамның сана сезіміне тәуелді, адам жүйесі дамиды. Қоғамдық даулар өз шегінде биосфера жүйесінде ешбір даусыз шешілуі тиіс, сарқылатын ресурстрады үнемдеп пайдалануы адам баласын құтқарады. Адамзат табиғатты басқармайды, өзін – өзі басқаруы тиіс. Ноосфера заңы осындай мағынада.
Бақылау сұрақтары:
Биосфераға әсер етуші негізгі антропогенді факторларды атаңыз.
Жер планетамыздағы биоалуантүрліліктің азаю себептері неде?
Жер планетасында табиғи орман аумағының қысқару себептері неде?
Антропогенді токсиканттардың тірі организмдерге әсері қандай?
Қоршаған ортаның биологиялық ластанушы формасы ретінде жасанды интродукциялық организмдерге сипттама беріңіз.
Адам әрекетіне эволюциялық фактор ретінде сипаттама беріңіз.
Табиғат қорғау биотехнологиясы қандай?
Достарыңызбен бөлісу: |