АХМЕД ИҮГІНЕКИДІҢ ТӘРБИЕЛІК ШЫҒАРМАЛАРЫ «Ақиқат сыйы» кітабы – тарихи
тағылымдық, тәрбиелік шығарма.
Түпнұсқасы сақталмаған. XIV-XV
ғасырларда жасалған 3 түрлі кө-
шірмесі бар. Оның ішінде ең ескісі –
1444 жылы Самарқанда Арсылан Қо-
жа тархан Әмірдің жазу шебері Зәй-
нүл Әбідін бин Сұлтан Бақыт Жур-
жани Құсайынның көшіріп жазған
нұсқасы.
Хатқа түскен нұсқасының жалпы
көлемі – 508 жол. Бұл мұра қа-
зір Стамбұлдағы «Айя-София» кі-
тапханасы қорында сақтаулы. Екін-
ші нұсқасы Стамбұлда 1480 жы-
лы «Шайх зада Абд ар-Раззақ-
тың» ұйғыр және араб жазуымен
кө шір ген, 506 жолдан тұратын үлгісі.
Парсыша, тәжікше түсініктемеле-
рі бар, Стамбұлдағы «Айя-София»
кітап ханасында сақтаулы бұл жә-
дігерлікті Н. Әсім 1915 жылы, ал
Қ. Махмудов 1972 жылы жариялаған.
«Ақиқат сыйының» үшінші араб-
ша нұсқасы XIV ғасырдың аяғында
немесе XV ғасырдың басында 524
жол өлең көлемінде көшірілген. Ол
Стамбұлдағы «Топ-Қапы» сарайын-
да сақтаулы. Сол сияқты «Ұзын
көпірдегі Сейіт Әлі» кітапханасынан
табылып, Анкара кітапханасына та-
быс етіліп, кейіннен мүлдем жоғалып
кеткен Ахмет Иүгінеки мұралары ту-
ралы да дерек бар.
Анкарадағы Маариф кітапхана-
сынан табылған (қол. 4-бет), Берлин-
дегі Ғылым академиясында сақтаулы
тұрған (1 бет) өзге нұсқалары кең
көлемде таралғанын дәлелдейді.
XV ғасырдағы түпнұсқасын да-
ғы фотокөшірмесі, транскрипциясы,
қа зақ тіліндегі қара сөзбен жол-
ма-жол және өлең түріндегі аудар-
масы 1985 жылы жарық көрді. Бел-
гілі филологтар «Ақиқат сыйының»
Ә. Құ рышжанов, Б. Сағындықов қа-
зақша тәржімасын жасаған.
(Отырар. Энциклопедия. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2005. –
139
2-тарау. Ғұлама ойшылдардың тәрбие туралы тағылымдық мұралары
