Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі жоғары оқу орындарының студенттеріне ұсынады
жүктеу/скачать 2.39 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3. Отбасында тәрбие жұмысын
ұйымдастырудың теориялық не- гiздерi. Отбасы тәрбиесi туралы алғашқы педагогикалық түсiнiктер мен идеялар халық педагогикасында пайда болған. Педагогика ғылымның дамуы барысында отбасы тәрбиесiнiң мәселелерi нақты ғылыми-теория- лық және әдістемелiк мазмұнға ие бола бастады. Қазақ халқының ғұла- ма-ойшылдары Қожа Ахмет Йасауи, Жүсіп Баласағұн, Ыбырай Алтын- сарин және т.б. ойшылдар балалар тәрбиесiн ұйымдастыруда олардың даралық ерекшелiктерiн, бейiмдiлiк- терiн және психологиялық даму дең- гейiн ескеру керектiгiне көңiл бөлген. КСРО педагогтары А.С. Мака- ренко, В.А. Сухомлинский бала тәр- биесiнің теориясын атап көрсеткен. Қазiргi зерттеушiлердiң еңбектерiнде баланың отбасындағы қарым-қатына- сы, қызмет-әрекетiн ұйымдастыру, салауатты өмiр салтын құру, мектеп пен отбасы арақатынасы, т.б. мәселе- лерi қамтылған. Отбасының тәрбие өмір салты, оның барлық құрылым- дық элементтерi бiр-бiрiмен тығыз байланысты, өйткенi олардың мақ- сат-мiндеттерi ортақ іс-әрекеттерiнiң жалпы тәсiлдерi, әдiстерi және бағыт- тылығы бар. Отбасындағы тәрбиенің субъектiлерi – ата-ана мен бала, әлеу- меттiк мақсат, мiндет, педагогикалық тәсiлдер, әдiстер. Тәрбие осы эле- менттердi бiрiктiретiн негiзгі іс-әре- кет болып табылады. Ұйымдастырылған мақсатты жү- зеге асыруда іс-әрекет болмаса, тәр- бие де болмайды. Отбасындағы тәр- биенің маңыздылығы балалар ата-а- 62 1-тарау. Тәрбиенің қалыптасу генезисі және оның қоғамдық мәні наның басшылығымен, бақылауымен әр түрлi іс-әрекетке (оқу, еңбек, ойын, эстетикалық, т.б.) үнемі қа- тыстырылады. Баланың отбасындағы орындай- тын тапсырмалары, оның деңгейi – педагогикалық процестiң бiрлiгi. Бұл деңгей арқылы ата-ананың ұйым- дастыру және бағыттаушы ролiн, ата-ана мен бала арасындағы өзара қатынастың сипатын, бала тәрбиесi- не әсер ететiн отбасының мақсатты адамгершілік бағыттарын, баланың отбасындағы араласатын іс-әрекеті- нің алуан түрлiлiгiн және ата-ананың тәрбие құралдарын, әдiстерiн, тәсiл- дерiн пайдалана алу қабiлеттерiн, баланың белсендiлiгiнiң дәрежесiн көруге болады. Ата-ананың тәрбие жұмысының сапасын оқушының күн тәртiбiн ұйымдастыруынан көруге болады, онда отбасы тәрбиесiнiң маңызды ерекшелiктерi көрiнiс табады, от- басының әдет-ғұрыптарының бiр бөлiгi болып табылады. Күн тәртiбi баланың уақыт аралығындағы іс-әре- кетiнен тұрады: дене және еңбек қызметi, ой белсендiлiгi, бос уақыт, дер кезiнде тамақтану, гигиена, ұйқы. Олардың арақатынасы баланың жасына, оның жеке тұлғасының психикалық ерекшелiктерiне және тiлек-қалауларына байланысты өз- герiп отырады. Баланың бос уақыты оның күн тәртiбiнiң құрамды бөлiгi болып табылады. Оқушының бос уақытын пайдалануы, оның іс-әре- кетiнiң түрлерi отбасының тәрбие мүмкiндiктерiнiң айқын көрсеткiшi. Отбасының бос уақыттағы бiр- лескен іс-әрекетiнiң оқушы үшiн маңызы өте зор. Отбасы мүшелерінің өзара әрекеттестiгi ретiнде, түсiнiсу, сезiм әсерлерi негiзiндегi бiр-бiрiне ықпал етедi. Қарым-қатынас кезiнде іс-әрекетпен, тәжiрибе мен сезiм әсер- лерi қатар жүреді. Ата-ана мен ба- ланың арақатынасы отбасы өмiрiнiң айқын көрiнiсi, оның микроклиматын қалыптастырып, отбасының даму мүмкiндiктерiмен сипатталады. Пе- дагогикалық процестiң қызметiн- дегi іс-әрекеттiң маңыздылығын, жеке тұлғалық өмiрлiк болашағын анықтаудағы мақсаттылық сипатын көрсете отырып, оның нәтижелiлiгi оқушының белсендiлiк дәрежесiмен айқындалады. Ата-ана мен бала арасындағы, балалардың арасындағы өзара қа- тынас педагогикалық процестiң тәрбиелiк механизмдерi болып та- былады. Олар жеке тұлғалыққа мән берiп, көзқарастардың дамуына, ба- лалардың мiнез-құлқына, олардың адамдарға деген қатысына әсер етедi. Отбасындағы өзара қатынас сипа- ты әдет-ғұрыптармен, ата-ананың өзiнiң бұрынғы отбасынан алған тәрбие-нұсқауларымен, темперамент ерекшелiктерiмен, ерлi-зайыптылар- дың эмоциялық деңгейiмен, олардың адамгершілік және педагогикалық 63 1-тарау. Тәрбиенің қалыптасу генезисі және оның қоғамдық мәні мәдениетiмен анықталады. Осының бәрi ата-ананың балаға деген қатына- сында орын алады. жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|