Хабаршы «Арнайы педагогика» сериясы

61 

Естімейтін  балалардың алғашқы  мектебі  Алматыдағы арнайы  мектеп  интернат  болып  табылады. 

Ол  1931  жылы  Қазақ  СССР  Министрлігінің  бұйрығымен  ашылды.  Естімейтін  балалардың  алғашқы 

жылдары,  дамуында  күрделі  және  қиын  жолдарды  басынан  ӛткізді.  Ал  қазіргі  кезде  естімейтін 

балалардың  мектеп-  интернаты  мықты  материалдық  базасы  бар,  ӛздерінің  оқу  корпустары, 

жатақханалары, жаңа заманға сай құралдары, есту аппаратары және басқа да құралдармен қамтама-

сыздандырылған.  Арнайы  мектепте  жүргізетін  тәрбие  жұмыстары  балалардың  жеке  ерекшеліктерін 

танып  білуден  басталады.  Естімейтін  және  нашар  еститін  балалардың  конденсаторлық  мүмкін-

діктеріне  байланысты.  Арнайы  мектеп  педагогикалық  ұжымдар,  балалардан  қоғамға  деген  қа-

жеттілігін  тәрбиелеуге  бағытталған.  Естімейтін  және  нашар  еститін  балаларды  еңбекке  тәрбиелеу 

басты  мақсат  болып  табылады.  Бастауыш  сыныптарынан  бастап,  балалар  ӛздерінше  қызмет  етеді: 

дене  шынықтыру,  тӛсектерін  жинайды,  сыныпта  кезекшілік  атқарады.  Кейіннен  ӛзіне  қызмет  ету 

қиындатылады: еден жуады, асханада кезекшілік атқарады, ыдыс жуады, мектеп ауласын тазартады. 

Жоғарғы  сыныптың  балалары  ӛзіне  қызмет  кӛрсетуді  үйреніп  қана  қоймай,  сонымен  қатар 

бастауыш сынып оқушыларына ӛздерінің тәжірибелерін үйретуге тырысады.  

Естімейтін  және  нашар  еститін  рухани  байлықтарды  әртүрлі  қабылдайды.  Осының  салдарынан 

психикалық  даму  ерекшеліктері  байқалады.  Қоғамдағы  қарым-қатынасты  игеру  балалардың  жан-

ұядағы  қарым-қатынасына,  жанұядағы  мәдениетіне,  педагогикалық  жұмыс  жүйесіне  байланысты. 

Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы естімейтін балалардың негізгі іс-әрекеті – ойын.  

Д.Б. Элькониннің айтуы бойынша «Ойын арқылы іс-әрекет пайда болып, адамгершілік артады». 

Ойын  әрекеті  балалардың  психикасын,  тұлғасын  дамыту  үшін  маңызды.  Естімейтін  және  нашар 

еститін  балалар  ойын  әрекеттерінде  қоғамдық  ӛміріндегі  формаларымен  және  қоршаған  ортамен 

танысады.  

Ӛмірдің  әртүрлі  жағдайларын  ойнай  отырып  затар,  құбылыстар  және  адам  турлы  мағлұматтар 

алып, оларда ұжымдық, қоршаған ортамен және бір-бірімен қарым-қатынасы қалыптасады. 

Естімейтін балалар және нашар еститін балаларды тәрбиелеуде, мұғалімдер мен тәрбиелеушілер, 

олардың  даму  ерекшеліктеріне  қарап,  методтар  мен  тәрбиенің  салаларына  байланысты  нақты 

формаларды  ӛңдеп,  қарастырған  жӛн.  Осы  мәселелерді  арнайы  мектептерде  қарастыру  үшін  ең 

алдымен тәрбиені тәжірибелер арқылы зерттеп, жалпылап алу керек. 

Естімейтін  және  нашар  еститін  балаларға  арналған  мектептерде  балаларды,  қоғам-еңбек  іс-

әрекетіне  дайындап,  оларға  білім  мен  дағдыны  ғана  қалыптастыру  емес,  сонымен  қатар, 

адамгершілікке,  әлеуметтік  ортадағы,  ортадағы  адамдардың  жақсы  қасиеттерін,  яғни  еңбек  сүй-

гіштікке,  коллективте  және  коллективпен  жұмыс  істеуге,  тәртіптілікке,  қоғамдық  мүліктерді 

қастерлеуге  кӛзқарастарын  қалыптастыруға,  үлкенді  сыйлап,  кішіге  қамқор  болуға,  табиғатты 

қорғауға,  тапсырылған  жұмысқа  жауапкершілікпен  қарауға,  жан-жануарлармен  ӛсімдіктерді  қас-

терлеуге үйрету – мұғалімдер мен тәрбиелеушілердің міндеттері. 

Арнайы  мектептегі  тәрбиелеу  мен  оқытудың  объектісі  ол  қалыпты  жағдайдан  және  психикалық 

дамуы бұзылған балалар,яғни естімейтін және нашар еститін балалар. 

Естімейтін  және  нашар  еститін  балаларға  арналған  мектептің  жалпы  және  негізгі  мақсаты- 

естімейтін және нашар еститін оқушыларды жан-жақты дамытып, ӛз бетімен ӛмір сүруін және еңбек 

етуіне даярлық жасау. Бұл міндеттерді шешу үшін жүйелі түрде коррекциялық шаралар жасау, есту 

кемістігі бар балалардың кемістігін жақсарту, жеке тұлғаның жан-жақты қалыптасуы мен әлеуметтік 

бейімделуін жоспарлап жүргізу керек.  

Естімейтін және нашар еститін балаларға арналған мектептің мұғалімдері мен тәрбиелеушілердің 

негізгі міндеті, яғни тәрбиеленушілердің қоршаған ортаға деген кӛз-қарасын, іс-әрекетіне баға беруге 

қалыптастыру. 

Тәрбие  процесінің  барлық  түрінде  естімейтін  және  нашар  еститін  балаларды  коллективтік  іс-

әрекетке  ұйымдастыру  болып  табылады.  Мұндағы  негізгі  жағдай,  ұстаздар  мен  тәрбиелеушілердің 

оқушылармен қарым-қатынасы жылы жүзді болуы керек. 

Тәрбиенің  басты  міндеттері  –  проблеманың  ойлау  жүйесінің  меңгеруі,  оның  саяси-идеялық, 

интернационалдық,  патриоттық  ой-ӛріс  аясын  кеңейтіп,  естімейтін  және  нашар  еститін  балалардың 

сӛйлеу қабілетін дамыту. 

Естімейтін  және  нашар  еститін  оқушыларды  тәрбиелеудің  жауапкершілік  принциптерін  арт-

тыруда, оны еліміздің қазіргі кезеңдегі әлеуметтік-экономикалық дамуымен байланыстыру міндетті. 

Естімейтін  және  нашар  еститін  тәрбиеленушілердің  ӛмірін  жаңарту,  әлеуметтік,  әдептілік  үшін 

жүктеу/скачать 2.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: