Р87 Ғылыми-практикалық конференция материалдарының электрондық жинағы. Алматы: «Өрлеу» баұо ақФ Қр ббжқбари, 2018. 380 б

213 
 
БОЛАШАҚҚА БАҒДАР: РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ АЯСЫНДА  
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
Жуыстаева Рат Төлеуханқызы 
№1 орта мектептің бастауыш сынып мұғалімі 
Алматы облысы, Іле ауданы 
 
   «Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, азаматтық  
намысың болса, қазақтың ұлттық мемлекетін  көркейту  
жолында Жа нтеріңмен еңбек ет.  
                                                                                                     Н.Ә.Назарбаев 
 
     Ұлттық  рухын  биік  ұстаған  Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаев:  «Менде 
Қазақстанның елдігін, елімнің тәуелсіздігін нығайтуынан  басқа арман жоқ» 
– деген сөздерімен әрбір қазақ азаматы елін, жерін сүюге тәрбиелеп отырған 
көшбасшымыздың  даналығына  шексіз  ризамыз!  Сәуір  айында  жарық 
көрген   «Болашаққа  бағдар:  Рухани  жаңғыру»  –  бағдарламаның  мақаласы 
қазақ халқын шаттандырып, санасын сілкінтіп тастады! 
Адамның халқы үшін жасаған жақсылығы – кейінгі ұрпақтар тарапынан 
да қазіргі бірге жасасқан халқы тарапынан да әділ бағасын алмай қоймайды. 
Елбасымыз  елге  не  жолдаса  да  бәрі  болашақтың  қамы,  елдің  ертеңі 
жастарға  арналған,  Қазақстан-  2030  стратегиясының  ең  алғашқы  сөзін: 
«Жастар, бұл сіздерге арналған», - деп бастаған Елбасының үстіміздегі жылы 
халыққа  Жолдаған   “Болашаққа  бағдар:  Рухани  жаңғыруын”-  ел  болашағы 
жастарға арнаған, жастар тәрбиесіне арнаған, олардың білім алуына,  заманға 
сай тұлға болуына, жаһандану көшіне ілесе алуына, көптілділікті меңгерген, 
бәсекеге  қабілетті  салауатты  тұлға  болып  жетілуіне,  өркениетті  отыз  елге 
жетуге  үлес  қосатын  ұрпақты  тәрбиелеп  отырған  ұстаздық  кәсібіммен 
мақтанамын. 
Рухани  жаңғыруды  Елбасымыз  өзіңнің  “қазақ”  деген  атына  сай  бол, 
ұлттық  кодыңды сақта- деген! 
Аралап туған жердің сай саласын, 
Ұрпағың ата жолын- қайталасын 
Ізіңді іштен шыққан ұлың қумай 
Қалайша қазақпын деп айта аласың? - дегендей, өскелең ұрпаққа өз ұлтын 
сүюді, салтын сүюді, елінің тарихын,  табиғатын сүюді насихаттап тәрбиелеу 
біз- ұстаздардың жауапты міндеті. 
Өскелең  ұрпақтың  ұлттың  рухын  бойына  сіңіру  -  тағы  да  біз 
ұстаздардың, ел алдындағы міндет! 
Ұлттық  кодымыз:  ана  тіліңді  сүюге  тәрбиелеу,  өнер  мен  мәдениетіңді 
сақтауға  насихаттау,  салт  дәсүрін,  ұстанған  діні,  ділі-ұлттық  кодтың 
тамырлары.  
Отанға  деген  сүйіспеншілік,  патриотизм  қашанда  ұлттық  сипатқа  ие, 
өйткені, патриоттық сезім мен көзқарастар  қашанда белгілі бір ұлтқа, ұлысқа 

214 
 
жатады.  Қазақ  халқы  ежелден  басқа  халықтардай  Отанын,  ұлтын  сүйген. 
Батырларымыз бастаған қазақ халқы Отанын, жерін, ұлтын жаудан қорғаған. 
Оны  Қазыбек  би  өз  сөзінде  былай  келтіреді:  «Біз   қазақ  деген  мал  баққан 
елміз,  бірақ  ешкімге  соқтықпай,  жай  жатқан  елміз.  Елімізден  құт  береке 
қашпасын  деп,  жеріміздің  шетін  жау  баспасын  деп,  найзаға  үкі  таққан 
елміз;ешбір  дұшпан  басынбаған  елміз,  басымыздан  сөзді  асырмаған  елміз. 
Досымызды  сақтай  білген  елміз,  дәмі-тұзын  ақтай  білген  елміз;  асқақтаған 
хан болса, хан ордасын таптай білген елміз. Атадан ұл туса, құл боламын деп 
тумайды,  анадан  қыз  туса,  күң  боламын  деп  тумайды»  дей  отырып,  қазақ 
халқының  өз  елін,  жерін  қорғаудағы  қажырлығын,  жанын  аямайтын 
патриоттығын,  такаппарлығын  көрсетеді.  Олай  болса, біз  жастарға  осындай 
ұлағатты сөздерді санасына сіңіру арқылы, оның өз ата-тегін, ұлтын, халқын 
сыйлауға,  Отанын  сүюге,  өз  еліне  деген  мақтаныш  сезімін  оятуға  бағыт 
береміз.   Қазақ  халқының  өз  елін  шапқыншылықтан  қорғауда  ерлігі  аңыз 
болып  өлең-жырға  қосылған  Қобыланды,  Алпамыс,  Ер  Тарғын, 
Қабанбай   т.б.  батырлар  жастайынан  халық  тәрбиесінің  бесігінде  тербеліп 
өскен, елін, жерін сүйген батырлар.  Мұндай батырларға арналған батырлар 
жыры  да  қазақтың  елін,  жерін,  Отанын  сүюуінің  негізі  болып  табылады. 
Қазақтың  ұлтжандылығы,  отансүйгіштігі   ертеден   қалыптасқан.  Оған 
қазақтың  мақал-мәтелдері  де  дәлел.  Мәселен,  туған  жер-отан  туралы 
мақалдар-мәтелдерде:  «Туған  жердей  жер  болмас,  Туған  елдей  ел  болмас» 
т.б. болып кете береді. Мұндай мақал-мәтелдердің өзі қазақтың елін, жерін, 
Отанын  сүюуіне  негізделіп,  өз  елін,  туған  жерін  құрметтеуге    табиғатын 
сүюге жастарды тәрбиелеу көне заманнан өзімен бірге дамып келе жатқанын 
есімізде ұстағанымыз жөн. Бүгінгі күндегі патриоттық сана-сезімнің әлсіреуі, 
адамдардың  өз  елі  мен  оның  жетістіктері  үшін  ұлттық  мақтаныш  сезімінің 
өзгеруі  –  бұл  қоғамның  өнегесізденуінің,  халықтың  тұрақсыздануы  мен 
ыдыраушылығының  ажырамас  сипаты.   Қазірде  Қазақстанда  Отанға  деген 
сүйіспеншілік 
қоғамдық 
қатынастарды 
демократияландыру 
және 
гуманизмдендіру негізінде патриотизмге тәрбиелеу қажет.         
Ұлы дала ұландарының кемел болашағы, «Мәңгілік Ел» ертеңі ұрпақтың 
рухани  байлығы  мен  мәдениетіне,  саналы  ойлау,  бәсекелік  қабілеті  мен 
біліміне, іскерлігіне байланысты. Осыған орай еліміздің білім беру жүйесінде 
әлемдік деңгейге жету мақсатындағы әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолданып, терең 
білімді,  ізденімпаз, шығармашылық  қағиданы  ұстанатын  тұлғаны  тәрбиелеу 
ісінде  «жаңа  қазақстандық  патриоттық  тәрбие  беру»  мәселесінің 
маңыздылығы  ерекшелініп  тұр.  «Қазақстандық  патриотизм»  арқылы  Отан, 
мемлекет, атамекен, туған жер, туған ел, туған өлке, халқы туралы түсініктер 
оқу-тәрбие  үрдісінде,  сабақтан  тыс  іс-шараларда  отансүйгіштік  сезімді 
дамыту,  ұлттық  салт-дәстүрді  сақтау,  мемлектік  рәміздерді  құрметтеу,  ана 
тілін 
қадірлеу 
сезімдерін 
қалыптастыру 
жүзеге 
асырылады. 
Елбасымыз,  Н.Ә.  Назарбаевтың  «Болашаққа  бағдар:  рухани  жаңғыру» 
бағдарламасында  ең  басты  қағидалардың  бірі «Ұлттық  бірегейлікті 
сақтау» деп  анықталған:  «Жаңа  тұрпатты  жаңғырудың  ең  басты  шарты  – 

215 
 
ұлттық  кодыңды  сақтай  білу».  Ұлттық  сана-сезім,  ұлтқа  жанашырлық  – 
патриоттық  тәрбие  берудің,  саналы,  парасаты  мол  азаматты  тәрбиелеудің 
негізгі діңгегі, өзегі. 
   Оқу-тәрбие  үрдісінде  өзегі  өзгермейтін  мәселенің  бірегейі  – «Білімнің 
салтанат құруы» бағыты. Бұл орайда өскелең ұрпақтың бойына саналы түрде 
ес  білгеннен  бастап  «білім»  категориясының  адам  өміріндегі  басты 
құндылық екенін сіңірту, дәріптеу ісі дұрыс жолға қойылуы керек. Білімі таяз 
адам саналы түрде патриот болуы екіталай.  
Сондықтан  «Саналы  азамат»  тәрбиелеуде  білім  алудың,  алған  білімі 
арқылы  еліне  қызмет  жасау  қағидалары  негізгі  діңгек  болып  табылады. 
Көкірегі  ояу,  зердесі  ашық,  білімі  кемел,  біліктілігі  жоғары,  санасы  биік 
тұлға 
ғана 
еліне 
еңбегін 
риясыз 
сіңіруге 
дайын 
болады. 
Өз  халқыңның  тарихының  өнегелі  жақтарын  білу,  өз  еліңнің  кешегі  және 
бүгінгі  қаһармандарын  мақтаныш  ету,  олардың  ерлігіне  тағзым  ету,  оларға 
сай болу патриотизмнің басты құрамдас бөлігі болып табылады. Бұл тұрғыда 
алғанда,  республикамыздың  оқу-тәрбие  мекемелерінде  белгілі  деңгейде  әр 
түрлі  шаралар  жүргізілуде.  Қазақстан  тарихы  мектептерде,  орта  арнаулы 
және жоғары білім беру мекемелерінде оқытылуда, тарихтың жарқын беттері 
бұқаралық ақпарат құралдары арқылы насихатталуда, қаһармандарымыздың 
есімдері  ұлықталып,  олардың  аттары  елді  мекендерге,  көшелерге, 
мектептерге,  түрлі  мекемелерге  берілуде.  Алайда  тарихтың  ақтаңдақтарын 
жеткіліксіз  оқып-үйрену,  түрлі  тарихи  және  ғылыми  теориялардың 
арасындағы  келіспеушіліктер  мен  айырмашылықтар,  жастардың  төл 
тарихына  деген  қызығушылығының  айтарлықтай  аз  болуы,  өзге,  әсіресе 
батыстық идеология мен теориялардың басымдық ықпалы бұған көп кедергі 
жасауда.  Көп  ретте  жастардың  бұқаралық,  тіпті  кейде  арзан  мәдениетке 
елтіп,  этномәдени,  дәстүрлі,  ұлттық  бастаулардан  алыстап  кетуі,  өкінішке 
қарай,  қалыпты  және  кеңінен  тараған  үрдіске  айналды.  Біздің  ойымызша, 
одан шығудың басты жолы  — қазіргі білім беру мекемелерінде этномәдени 
білім мен тәрбие беруге ерекше көңіл бөлу. 
 Сонымен бірге, сауат ашу саласына да: Рухани жаңғыру - үлкен серпіліс 
жасады. Жастарды көп тілділікке баулу, қазақ тілін латын әліпбиімен жазуды 
ұсынған  Елбасымыз  -  латын  әрпімен  қаншама  зиялы  қауым  өкілдері, 
Алаштың ардақтылары сауат ашқандығын, латын әрібі - компьютердің кілтті 
табысқа апарар жол екендігін түсіндіре отырып ұсыныс жасаған: 
Жас ұрпақ, түптегі асыл затыңды ізде 
Жалғасқан бабалардан хатыңды үзбе 
Жаhандық ұлы көшке ілесе біл 
Жат  емес,  кеше  көрген  “Латын”  бізге,  -  деп,  латын  әрібіне  өту  арқылы 
Жаһандық  ұлы  көшке  ілесудің  жолы  ашылатынын  түсіндірген  ақын  тілі 
қандай керемет! 
Өзінен көрсең әркім көз алдаса 
Заманның өзгергенін сезе алмаса 
Шаң жұтып, ескі жұртта отырамыз 

216 
 
Санамыз  саф  алтындай  тазармаса,  -  деп  сананың  арылуын,  жаңалыққа 
ұмтылуын  Рухани  жаңғырудың  үнімен  жастар  санасына  жеткізуге 
тырысайық, кеш қалмайық! 
 Елбасымыздың  халықтың  болашағын  ойлап,  жастарға  жол  көрсетіп, 
бағыт бағдар беруінде біз жас ұрпаққа насихаттап, түсіндіре білуіміз шарт! 
Дұшпаны байған елден жалақтамау 
Қасқырдай көзіңді кеп, тамақтамау 
Дәстүрлі денеміздің шырқын бұзды 
Шошайған  теке  сақал,  шолақ балақ,  - деп, қасиетті  Ислам  дінінің  атын 
жамылған,  теріс  бағыттағы  діндердің  ағымына  еріп  кеткен  жастарды  жолға 
салу,  жүрегін  тазарту  –  ұстаздардың  ең  жауапты  міндеттерінің  бірі  екенін 
ұғынуымыз қажет! 
      Ел  тарихын,  ел  үшін  басын  оққа  тіккен  батыр  бабалар  есімдерін 
ұлықтау – тағы да біз, ұстаздардың, ұлағатты парызы! 
Баладан  әке  үйренбесе,  анадан  қыз  ақыл  –өнеге  алмаса,  ұстаздан  білім 
мен  тәлім  алмаса  –  өскелең  ұрпақ  қайдан  өнегелі  болмақ?!  Ұрпағымыз, 
жастарымыз  ата  жолын  қайталасын,  даланың  дархандығындай  мінездері 
жайсаң  болсын,  ең  бастысы  елін  жерін  сүюге,  Отаны  үшін,  оның  көркеюі 
жолына  бар  саналы  ғұмырын  арнайтындай  ұрпақ  тәрбиесі  –  құрметті 
әріптестер біз ұстаздардың мойынындағы жауапты іс! 
Сүймейді сергек халық жалғандықты 
Тектінің тұқымында талғам мықты 
Алып шың, асқар таудың жотасына, 
Отаның иығыңа салған жүкті, – деп, өзімнің әріптестеріме, ақын тілімен 
Елбасымыздың  Рухани  жаңғыруындағы  ізгілік  нұрын  өскелең  ұрпаққа 
жеткізейік,  мойнымызға  алған  жүкті  көтере  білейік,  –  деп  ұран  тастағым 
келеді. 
Білім іздеп шетте жүрген қазақ жастарына да, енді түлек болып, шетке 
оқығысы келген жастарға да: 
Төгіліп, зердесінен алтын бұлақ 
Қазаққа күллі дүние салсын құлақ 
Жүрсең де қай қиырда, қай түкпірде 
Туған  ел  жүрегіңде  тұрсын  бірақ!  -деп,  алысқа  ұшсаңда,  қиянға  құлаш 
сермесең де туған еліңді ұмытпа, сенімін ақта, еліңе оралып еліңе қызмет ет – 
дегенді  айтып,  өскелең  ұрпаққа  өсиет  айтар  –  тағы  да  біздер,  ұстаздар 
екенімізді есімізден шығармайық! 
Еліміздің жүрегі Астанамызды еліміздің көшбасшысы Н.Ә.Назарбаевты, 
Ел  Туын,  Елтаңбасын,  Ән  Ұранын  сүюді,  құрметтеуді,  отбасын  қадірлеуді, 
туған жерге, бір тал жусаны мен ұшқан құсына, жүгірген аңы мен орманына, 
таулары  мен  бауларына  бәріне  деген  ыстық  сезім,  үлкен  сүйіспеншілік, 
патриоттық сезімге тәрбиелеу – тағы да біз ұстаздардың жауапкерлік міндеті. 
Осындай  игі  шара,  ел  тағдыры,  ұрпақ  тағдырының  жауапкершілігі 
сеніммен  тапсырылған  –  “Ұстаз”  атты  мамандығыммен  өзімді  бақытты 
сезінемін! 

217 
 
Ұлттық салтымызды, руханиятымызды ардақтау, сақтау, Елбасымыздың 
Рухани жаңғыруына үн қосу, қолдау, жастарға түсіндіру, санасынга сіңіру  – 
ұлағатты кәсіп иесі ұстаздардың жауапкершілігі екендігімен мақтанайық! 
Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаев:  «Мен,  барша  Қазақстандықтар,  елімнің 
болашағы  барлық  жастар  –  Рухани  жаңғырудағы  ұсыныстардың  маңызын 
терең түсінеді деп сенемін» – деп сенім білдірген еліміздің болашағы өскелең 
ұрпақ тағдыры бізге сеніп тапсырылған. Құрметті әріптестер, Елбасы сенімі – 
ел  сенімі. Ел сенімін ақтаудан артық бақыт жоқ! Осы сенімді ақтай білейік. 
 

жүктеу/скачать 3.87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: