Серік Мырзалы философия оқу құралы
§ 4. Антика мәдениеті аясындағы философия
жүктеу/скачать 3.76 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Грек мифологиясы
| § 4. Антика мәдениеті аясындағы философия
Көне шығыс философиясынан кейін біз Батыс философиясына көшеміз. Әдебиетте оны антикалық философия дейді. Оның Отаны – қазіргі Грекия. Грек философиясының әлеуметтік-экономикалық негіз- дері – патриархалдық-құлдық қоғамынан дамыған құлиеленушілік қоғамға көшу, қосымша құнды өсірудің негізінде байлықтың көзі ашы- лып, қала-мемлекеттердің қалыптасуы, интеллегенцияның дүниеге келуі т.с.с. Бұл үдерістер VI-V б.ғ.д. өтті. Грек философиясының қайнар көзі оның бай мифологиясында, гректердің өте терең нақыл сөздер қалдырып кеткен жеті дана атала- рында. Сондықтан оларға қысқаша тоқтап кетпеуге болмайды. Грек мифологиясы Грек мифологиясы – осы күнгі уақытқа дейін адамзатты таңғал- дыратын мәдени құбылыс. Ол – бүкіл Европа өркениетінің іргетасына сіңген, бүкіл ағарған адамзаттың рухани өміріне осы уақытқа дейін ықпалын тигізіп, шығармашылық шабыт туғызатын көне мәдениет туындылары. Грек мифологиясынан сонау көне замандағы адамдардың өмір сал- тын, олардың қиялдары мен үміттерін, табиғаттың құбылыстарына, оның ашылмаған сырларына деген көзқарастары мен қорқыныш сезімдерін, дүниенің қалайша пайда болғаны жөніндегі алғашқы түсініктерін байқауға болады. Грек мифологиясының кейіпкерлері осы уақытқа дейін өнер, фило- софия, әдебиетте қолданылады. Кейбіреулерін атап өтейік. Грек мифо- логиясында ең жоғарғы құдай – Зевс – Кронның баласы. Ол өзінің інілері Посейдон мен Аидпен дүниені бөліп алады. Зевске – аспан, Посейдонға – мұхит, Аидқа жер тиеді. Зевс аспандағы бұлттарды жинап, жерге жаңбыр жаудыртып, найзағайды жібереді, ол – үй шаруа- сына көмектесетін Құдай. Грек мифологиясында Эрот махаббаттың Құдайы болса, өмірдегі қуаныш пен бақытты көрсетсе, Танатос өлім Құдайы болған. Ал оның інісі Гипнос – ұйқы Құдайы. 63 Егер Афродита сүю мен құнарлықтың әсем Құдайы болса, онда Пандора әсем зұлымдықты көрсетеді. Зевстің бұйрығы бойынша, ұста Құдайы Гефест Пандораны өте әсем қылып жасап шығарды. Ол адамдарға келгенде өзімен әкелген қобдишасын ашып, бүкіл зұлымдықтарды жер бетіне шығарып жіберді, тек қана оның түбінде үміт қалыпты. Көне гректердің Құдайларының ішіндегі әділ қазысы – Фемида, әділеттілікті қадағалап байқап отыратын – Дике. Егер Эфир Күн Құдайы болса, онда Нюкта – түн Құдайы. Нюкта ешкімге қосылмай, жалғыз өзі алдауды, құмартуды, қайғыны, аштықты, кәрілік пен өлімді тудырыпты. Ал адамға келетін болсақ, грек мифологиясында оның жаны (психе) және ақыл-ойы (нус) бар. Жануарлардың жаны болғанымен, олардың ақыл-ойы жоқ. Нус – адамдарға ғана тән құбылыс. Адам өмірінің ұзақтығын, жасын анықтайтын Құдай – ол Мойра, ал адамның тағдырын анықтайтын – Ананке. Ал Тихе деген тағдыр Құдайы белгілі бір кездейсоқтықтың негізінде адамның тағдырын күрт өзгертіп жіберуі мүмкін. Адамның ақыл-ойы мен сезімінде шабыт тудыратын құдайлар – Музалар. Эрато – махаббат пен поэзияның, Клио – тарихтың, Мельпомена – трагедияның, Терпсихора – бидің, Талия – комедияның, Урания – астрономияның музалары. Оқырманның байқағанындай, бұлардың барлығы – қазіргі мәдениет, білім салаларында осы уақытқа шейін айтылатын кейіпкерлер. жүктеу/скачать 3.76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|