Инвестициялар, Қаржы және есеп investments, finance and accounting
жүктеу/скачать 1.81 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЗЕРТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ БӨЛІМІ Зерттеудің негізгі ережелері.
| № 1 (130) Volume 1 No. 130
161 Банкі 350-ден астам несиелік ұйымдарды жапты. Мәселен Украинада 183 банк жұмыс істеді. Соңғы үш жылда шағын және бірнеше негізгі қаржы институттарының жартысын жойды. Ал Қазақстанда соңғы бес жылда 10-нан астам банк жабылды. Осылайша, 2019 жылы Қазақстанның банк секторын- да 28 банк, ал 2018 жылы 32 банк болған, ал активтерінің көлемі бойынша нарықтың алғашқы 5-і нарықтың 64% -ын құрайды. ЗЕРТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ БӨЛІМІ Зерттеудің негізгі ережелері. Екінші деңгейдегі банктердің (ЕДБ) баланстарын кең көлемде тазарту және проблемалы ойыншылардың лицензиясынан айыру салдарынан Қазақстанның банк жүйесіндегі тәуекелдер деңгейі тұрақтанды – бұл сарапшы қаржыгерлердің пікірі. Соған қарамастан, 2019 жылдың 3-ші тоқсаны деректермен салыстырғанда негізгі қаржы көрсеткіштерінің төмендеуімен аяқталды, ал түпкілікті нәтиже тіпті теріс белгіде 50,33 млрд. теңгені құрады [18]. 2019 жылдың 2 тоқсанында Қазақстан Республикасының банк нарығында 28 ЕДБ жұмыс жасады. Ұлттық банктің мәліметінше, 1 сәуірдегі жағдай бойынша сектордың жиынтық активтері 24,58 трлн. теңгені құрады, бұл қаңтар айындағы осы көрсеткіштен 2,6 % -ға аз. Банктердің несие портфелінің жалпы көлемі 2019 жылдың басымен салыстырғанда 5,2 % төмендеп, 13,04 трлн теңгені құрады. Жыл басынан бері қазақстандық 28 банктің 12-сінде мерзімі үш айдан асатын мерзімі өткен несиелер көлемі азайды. Дегенмен, олардың әрекеттері мұндай қарыздардың жалпы үлесіне әсер еткен жоқ. NPL90 + үлесі 7,38-ден 8,61 % -ға дейін өсті [19]. ҚБА мәліметтері бойынша, 2019 жылдың бірінші тоқсанында төмендегеннен кейін (624 млрд. Теңгеге улы заемдардың есептен шығарылуына байла- нысты) экономикаға несие беруді қалпына келтіру басталды. Сонымен, сәуір-қыркүйек аралығында банктердің несие портфелінің өсуі 6,6 % немесе 828 млрд. теңгені құрады. Ұйымның мәліметінше, 1 қазандағы жағдай бойынша екінші деңгейлі банктердің несие портфелі 13,4 трлн. теңгені құрады. Зерттеу көрсеткіштері. Қазақстандағы сегіз топтық банк саласына талдау жүргізу кезінде банктердің арасында несиелеу, ШОБ несие беру қарқынының баяу дамып жатқандығын байқаймыз. Қаржы нарығындағы сегіз банктің несиелік портфелін қарастырсақ. Ұйымның мәліметінше, 1 қазандағы жағдай бойынша екінші деңгейлі банктердің несие портфелі 13,4 трлн. теңгені құрады. Зерттеу көрсеткіштері. Қазақстандағы сегіз топтық банк саласына талдау жүргізу кезінде банктердің арасында несиелеу, ШОБ несие беру қарқынының баяу дамып жатқандығын байқаймыз. Қаржы нарығындағы сегіз банктің несиелік портфелін қарастырсақ. Сурет 3 – Екінші деңгейдегі банктердің 2018 жылы несие портфелінің көлемі, % Ескерту – [17] дерек көзі негізінде автормен құрастырылған Топты бастап «Халық банк» АҚ болып тұр. Нарықтағы несие портфелібойынша үлес салмағы 29 % құрап тұр [20]. «Форте банк» АҚ , «Каспий банк» АҚ және «Евразия банк» АҚ нарықтағы үлес салмағында аса айтарлықтай айырмашылық жоқ. Қазақстандық банк жүйесінің мәселелері дағдарыстан бастап туындаған проблемалар төңірегінде ғана емес, сонымен қатар реттеуші шектеулерді қатайтуға немесе жекелеген банктерді қайта құрылымдаумен байланысты сәтсіздіктерден кейін өршеленуде. Мәселен, 2009 жылдың аяғында 90 күннен астам мерзімі өткен несиелер үлесі 21,17 %, 2010 жылы – 25,75 %, 2011 жылы – 30,80 %, 2012 жылы – 29,79 %, 2013 жылы – 31,2 %, 2014 ж. – 23,55 %, 2015 жылы – 7,95 %, 2016 жылы – 6,72 %, 2017 жылы – 9,37 %, 2018 ж. – 8,5 % болды. Сарапшылардың пайымдауынша, Қазақстанның банк жүйесіндегі жұмыс істемейтін қарыздардың жоғары деңгейі несие мерзімдерін ұзарту тәжірибесін – қайта құрылымдауды туындатады. NPL-жалпы жұмыс істемейтін қарыз болып табылады. Несие бойынша бастапқы шарттың талаптары орындалмаған заемдар NPL-дің күрт өсуінен былтыр бірнеше банк дефолтқа ұшыраған болатын. Банктің клиенттері өздерінің ауыртпалықтарын жеңуді қиындатады. Негізгі қарыздар 90 күннен өтіп кеткен несиелер немесе төлемдердің толық көлемде орындалатынына күмәнданудың басқа себептері бар несиелер. Halyk Bank 29% Jysan bank 17% Sberbank_of_Russia 11% ATF Bank 8% Bank Center Credit 12% Forte Bank 7% KASPI_BANK 10% Eurasian_Bank 6% Сурет 3 – Екінші деңгейдегі банктердің 2018 жылы несие портфелінің көлемі, % Ескерту – [17] дерек көзі негізінде автормен құрастырылған Топты бастап «Халық банк» АҚ болып тұр. Нарықтағы несие портфелібойынша үлес салмағы 29% құрап тұр [20]. «Форте банк» АҚ , «Каспий банк» АҚ және «Евразия банк» АҚ нарықтағы үлес салмағында аса айтарлықтай айырмашылық жоқ. Қазақстандық банк жүйесінің мәселелері дағдарыстан бастап туындаған проблемалар төңірегінде ғана емес, сонымен қатар реттеуші шектеулерді қатайтуға немесе жекелеген банктерді қайта құрылымдаумен байланысты сәтсіздіктерден кейін өршеленуде. Мәселен, 2009 жылдың аяғында 90 күннен астам мерзімі өткен несиелер үлесі 21,17 %, 2010 жылы – 25,75 %, 2011 жылы – 30,80 %, 2012 жылы – 29,79 %, 2013 жылы – 31,2 %, 2014 ж. – 23,55 %, 2015 жылы – 7,95 %, 2016 жылы – 6,72 %, 2017 жылы – 9,37 %, 2018 ж. – 8,5 % болды. ИНВЕСТИЦИЯЛАР, ҚАРЖЫ ЖӘНЕ ЕСЕП INVESTMENTS, FINANCE AND ACCOUNTING жүктеу/скачать 1.81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|