Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет282/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   278   279   280   281   282   283   284   285   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
әдебиеті» хрестоматиясы (1947) 
С. Мұқанов пен Қ. Бекқожин ав-
торлығымен жарық көрді. Онда 
қамтылған фольклорлық үлгілердің 
таптық сипатта болуына айрықша 
көңіл аударылды. Сол сияқты 1948 
жылғы Қ. Бекқожиннің 10 класқа, 
Ә. Шәріповтің 9 класқа арналған 
«Қазақ әдебиеті» хрестоматияла-
рында, Қ. Жұмалиевтің 8 класқа, 
С. Мұқанов пен Қ. Жұмалиевтің 
9 класқа, Ғ. Мүсірепов, Қ. Бекқожин, 
Қ. Жармағанбетов, С. Сейітовтердің 
10 класқа арналған оқу құралда рын-
да қазақ әдебиеті тарихының «құй-
рық-жалы күзеліп», таптық көзқарас 
пен партиялық саясаттың талапта-
рына сай келетін ақын-жазушылар 
шығармашылығы ғана қамтылды. 
Оның өзінде олардың дүниетанымы 
мен шығармаларындағы тапшыл-
дық қайшылықтарды «тұрпайы со-
циологизм» теориясының ықпа лын-
дағы талдаулар арқылы ашу жағы 
басым түсіп жатты. Бұдан жоғары 
оқу орындарындағы әдебиет пәні 
бағдарламалары да сау қалған жоқ. 
Алайда қаулы белгілеген мін-
деттерді осылайша жүзеге асы руға 
жұмыла кірісіп, сыннан қоры тынды 
шығарып жатқандарын дә лел де-
ген дерімен де әдебиетші-ғалым-
дардың әдебиеттану саласын дағы 
олқылықтарын әшкерелеу науқаны 
жалғаса берді. Оған Ж. Шаях ме-
товтің Алматыда творчество лық 
зиялы қауым алдында 1948 жылы 
«Идеология майданындағы қыз-
мет керлердің айбынды міндеттері» 
деген тақырыпта тағы да баянда-
ма жасап, Орталық Комитет соның 
негізінде жаңа қаулы қабылдауы 
әсер етпей қалған жоқ емес. Ғ. Мүсі-
репов, С. Төлешов, Ә. Сатыбалдиев, 
Д. Әбілевтер «Тіл-әдебиет инсти -
тутының жұмысты қайта құра алмау 
себебі неден?» деп сынға ұшы раған 
әдебиетшілердің бұрынғы «ұлт шыл-
дық» көзқарастарынан айы ға қой-
мағанын сынап өтсе, С. Төлешов 
жоғарыда аталған хрестоматияларға 
енгізілген шығармалар маркстік-
лениндік әдіснаманың таптық прин-
ципіне сай құрастырылмағанын, ав-
торлардың солқылдақтық танытып 
отырғанын әшкереледі. Ал М. Рит-
ман-Фетисов «Против низопоклон-
ства перед реакционно-мусульман-
ской культурой Востока» деген ма-
қаласында ғылыми-зерттеушілік ой-
пікірдің халық тарихына қарай бағыт 
алуы мен әдет-ғұрып, салт-санаға сай 
дәстүрдің дәріптелуін дінмен байла-
ныстыра талқандап шықты.
Қазақ әдебиеттану ғылымының 
сорына қарай осы екі қаулы аз бол-
ғандай 1949 жылы «Коммунист» 
журналында «Космополитизм – им-
периалистік реакцияшыл идео ло-
гияның ұлы қаруы» деген бас ма-
қаланың жариялануы сыншыл дық, 
ғылыми-зерттеушілік 
ой-пі кір дің 
ас тан-кестеңін шығарды. Қа зақ әде-
биеттануы саласындағы «ұлтшыл-
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


302


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   278   279   280   281   282   283   284   285   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет