Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
әдебиет тарихы мен теориясын зерттеуде әдебиеттің таптығы мен ха лықтығы қағидаларына сәй кес келмейді деп тапқан зерттеу ең- бек тердің бәрін қамтыды және бір- бірімен байланыстылықта алып тал- қандап отырды. Оған дәлел – 1950 жылы 26 желтоқсанда «Правда» газетінде жарияланған Т. Шойын- баев, Х. Айдарова, А. Якунин се- кілді тарихшылардың «За марк- систко-ленинское освещение во- просов истории Казахстана» деп аталатын мақаласынан туған сыңар- жақ көзқарастың өріс алуы. Осы мақалаға сай КП(б)П Орталық ко- митеті қаулы қабылдап, жан-жақты талқылау ұйымдастырды. «Кенеса- ры – халықтың қас жауы» деген ат- пен «Әдебиет және искусство» (1951, №5) журналында жарияланған осы талқылау қорытындысынан кейін мерзімді баспасөз бетінде Кенесары- Наурызбай туралы тарихи жырлар- дың халыққа жат екендігін дәлелдеу басталды. «Әдебиет және искусство» өзінің осы жылғы №6 санын тарих пен әдебиеттанудағы қаулы көрсеткен саяси қателіктерді түзету жұмыста- ры на арнады. М. Ақыжановтың «Қазақ стан тарихындағы буржуа- зияшыл-ұлтшылдыққа қарсы» ма қа- ласында тарих ғылымындағы хан- дық, феодалдық дәуірді дәріптеуді талқандаса, Т. Нұртазин «Кенесары- ның зұлымдығын әшкерелейтін по- эма» мақаласында М. Сералиннің «Топ жарған» шығармасын тілге тиек ете отырып, Кенесарының еңбекші тапқа, халыққа жат тұлға екенін түсіндірді. Бұндай әсіре тап- шыл сорақылықты «Социалистік Қазақстан» партиялық баспасөз ретінде саяси тұрғыдан негіздей түсіп, қазақ әдебиеттануындағы Кене- сарыға байланысты зерттеулердегі «ұлтшылдыққа» қарсы күрес ашты. Мысалы, Ж. Жұмаханов «Тарихи қаулының бес жылдығы» (14 тамыз) мақаласында республика партия ұйымы 1947 жылғы және одан кейін- гі қаулыларында әдебиетші-ғалым- дар әдебиет тарихын ұлтшылдық тұрғыдан баяндап келгенін, ескі ауыз әдебиетін сын көзімен қарау мін- деттелгеніне тоқтала келе, «Алай- да, Е. Ысмайылов, Х. Жұмалиев, М. Әуезов, Б. Кенжебаев және басқалары бұл қаулыдан сабақ ала білмеді. Олар өткен заманда ұлт- шылдықты жырлаған, қазақ хал қын өзінің досы ұлы орыс халқына қар- сы күреске шақырған реакцияшыл ақындар мен жыршыларды мадақтап, оларға оқу кітаптарынан орын бер- ді. Е. Ысмайылов пен Х. Жұмалиев өзінің кітаптары мен мақалаларын- да қазақ халқының қас дұшпандары Кенесары мен Наурызбайды жер- көкке сиғызбай дәріптеумен болды», – деп жазады. Сол сияқты рес пуб- ликалық партияның үгіт және на- сихат бөлімінің бастығы И. Храм - ковтың «Қазақстан әдебиеті жо - Ре по зи то ри й К ар ГУ |