Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
зерттеу еңбектерді түгелге жуық ғылыми айналымнан алып тастауға дейін апарған қатал үкім шығаруға еш негіз бола алмайды. Әдебиеттің таптығы мен партиялығының асы- ра дәріптелуіне, «тұрпайы социоло- гизм» теориясындағы көзқарастың оңды-солды айтылуына идеология саласындағы саясат кең өріс ашып, «ұлтшылдықты» әшкерелеу үшін пайдаланып отырды. Әрі-беріден соң осы еңбек пен З. Кедринаның «М. Әуезов» атты кітабын жарам- сыз деп тапқан П. Кузнецов респу- блика баспасөзінде жарық көрген «Cынау орнына мақтағандық» атты мақаласын, кейінірек «Правда» газе- тінде (1953, 31 қаңтар) жариялап жіберді. Ол партияның қолдауымен жүзеге асқаны айтпаса да түсінікті. Көркем әдебиеттің басына Қ. Аман- жоловтың «Сарыарқаны Сары арқа демей, қара арқа деп жырлаймын ба?» дегеніндей келеңсіз жағдай туды. Бұған «Правда» газетінде жарияланған «Искоренить идеоло- гические извращения в литературе» атты бас мақалада украин ақыны В. Сосюраның «Украинаны сүй» атты өлеңінің ұлтшылдық сарында деп танылуы себепші болды да, әр ұлт әдебиетінен ұлтшылдық іздеу қолға алынды. Бізде ол Ж. Шаяхметовтің ҚК(б)П-нің VІІІ пленумында жасаған «Республика партия ұйымдарында идеология жұмыстарының жайы және оны жақсарту шаралары ту- ралы» баяндамасында қатты ай- тылып, бұл салада «артта қалып келе жатқанымыз» атап көрсетілді. Қазақстанды орыс халқынан басқа туысқан республикалардан бөліп алып жырлап жүрген «ұлтшылдарды» шұғыл түрде әшкерелеу әдеби сынға қатаң тапсырылды. Ауыр айыпта- улардан көз ашпаған Жазушылар одағы астаналық қаламгерлер жина- лысын қауырт ұйымдастырып, ақын- жазушылар ұлтшылдығын көрсе- туге белсене кірісті. Оның нәтижесі «Қазақ әдебиетіндегі идеология лық бұрмалаушылыққа қарсы» деген ат- пен баспасөзде жарық көрді. Жина- лыста сынға ұшыраған Қ. Бек қожин, С. Мұқанов, Т. Жароков, Қ. Аман - жолов, Ә. Тәжібаев, т.б. ақын-жа- зушылардың ұлтшылдығы тура- лы сыңаржақ солақай сын қазақ баспасөзінің бетін бермеді десе де болады. Республика партия ұйымы, оның идеология саласындағы сая- саты бұл жолы әдебиет сынына енді ғана араласа бастаған А. Нұрқатов, Б. Сахариев, Қ. Нұрмаханов, Ә. Жә - мішев, Ә. Жұмабаев, М. Сәр секеев, Ә. Сатыбалдиев, Ә. Нілдібаев се- кілді жас күштерді шеберлікпен ұйымдастырып отырды. Әдеби сын идеологиялық саясаттың қол шоқ парына айналып, ғылыми-тео- риялық дәйекті ой-пікір айтудың орнына, әсіре тапшылдыққа сүйен- ген социологиялық арқауы басым талдауларға, өлтіре сынап қателік Ре по зи то ри й К ар ГУ |