Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
жылдар бойы зерттеу нысанасынан тыс қалуға апарып соқтырды. Ай- тыстан соңғы жылдарда ол солақай сынға таптырмас тақырып болса, Шәкәрім, Нарманбет, М.Ж.Көпеев мұраларына байланысты соңғы кез- ге дейін орын алып келгені тарихи шындық. Айтыста Абай мұрасын зерттеу- дің «идеялық-теориялық жағынан тө мен дәрежеде қалып отырғаны, «ақын дық мектебі» деген буржуа- зия лық-обьективтік концепцияның уағыз далып келгендігі, тарихи шын- дықтан аулақ бұл концепциядан Абай шәкірттері деген жалған бағыт туындағанын, ол ақынды халыққа жат және буржуазияшыл-ұлтшылдар деңгейінен асырмай, әдебиет та- рихындағы өнерпаздың тұлғасы мен дәстүрін төмендетуге дейін апар ған қателіктердің орын алғаны» және т.б. саяси қателер ғылыми-зерт- теушілік ой-пікірге үлкен айып бо- лып тағылды. Ол осы айтыстың қорытындысында: «Абай мектебінің» концепциясын тұңғыш рет қазақ әде- биетінің тарихына профессор М. Әуе- зов енгізді. Дәл осы сияқты саяси қатені С. Мұқанов, Қ. Жұмалиев, Е. Ысмайылов, А. Жиреншин жаса- ды, бұлар бірсыпыра еңбектері мен оқу құралдарында марксизмнен аулақ кетіп, тарихи-әдебиеттік процесті ре- акцияшыл «бірыңғай ағым» рухын- да көрсетті», – деп тұжырымдалды. Абайдың тарихтағы орнын жақсарту мен ұлылығын көрсету үшін шә- кірттерін күмәнді адамдармен тол- тыру Абайға қиянат деп табылды. Айтпаққа орай, «тұрпайы социо- логизм» ықпалына бой алдырған, нигилистік көзқарасты дәріптеуге бет алған әдеби сын «Социалистік Қазақстандағы» «Абайды зерттеу- дегі бұрмалаушылыққа қарсы» (4 шілде) деген бас мақаладан өріс алды. Б. Сахариев «Абай шәкірт- тері деген кімдер?», Қ. Туғанбаев «Абайдың ақындық мектебі тура- лы», М. Сильченко мен Н. Смирнова «Қазақ әдебиетінің тарихы партия жолымен, марксизм-ленинизм жо- лымен зерттелсін», «Правдиво ос- вещать жизнь и творчество Абая» (284), М. Сильченко «Состояние и задачи научной разработки наследия Абая» секілді мақалалар жариялап, әдебиетші-ғалымдар арасындағы ұлт- шылдық бұрмалаушылыққа барған «зиянкестерді» әшкерелеу науқанын жалғастырып жатты. Оларда Абай мұрасын маркстік-лениндік әдіснама негізінде зерттеп, түзету талап етіліп жатқанымен, әсіре тапшылдыққа салынудың салдарынан тұрпайы со- циологизм мен нигилизм сарыны айқын сезіліп тұрды. Ұлттық әдебиеттану ғылымына ұлтшылдықты әшкерелеу саясаты- на сүйенген «тұрпайы социоло- гизм» теориясының шабуылы абай- тануға байланысты ғана жүргі- зілген жоқ. Ол қазақ фольклорын, Ре по зи то ри й К ар ГУ |