212
3.5.5 Картопты аурулардан қорғау жҥйесі
Картоп дақылын түрлі кеселдерден қорғау жүйесі ұйымдастыру және
аурудан сау тұқымдық материалдарды ӛcipyгe
негізделген негізгі қорғау
шаралары:
1. Белгілі экологиялық аймақтарда кездесетін ауру түрлеріне
байланысты картоптың тӛзімді сорттарын сұрыптап, ӛсіру;
2. Картоп түйнегін ipiктey арқылы сау тұқымдық материал дайындап,
оны микроэлементтердің – 0,05% бор қышқылы 0,02% мыс купоросы, 0,1%
күкірт қышқыл марганецтің қоспа ерітіндісінде ӛңдеу. Жұмыс ерітіндісінің
мӛлшері – 20 л/т;
3. Ауыспалы eгicтіктi сақтап, бір танапқа картопты 3-4 жылдан кейін
ғана қайта отырғызу. Картоптың жақсы алғы дақылдары – астық, дәнді
бұршақ дақылдары, кӛп жылдық шӛптер, қызылша, қырыққабат, сондай-ақ
– cүpi жер. Жоғарыда аталғандар инфекция қорын тӛмендетіп, картопты
қажетті қоректік заттармен қамтамасыз етеді;
4. Картопты отырғызарда тұқымдық және
азықтық танаптардың ара
қашықтығын сақтап, алқа тұқымдас кӛкӛніс танаптарынан (қызанақ,
бұрыш, баклажан) кемінде 500 м алшақ орналастыру;
5. Жақсы ӛңделген, температурасы 7°С жоғары ауыр топырақта
түйнекті 6-8
см, ал жеңіл топырақта – 12-15 см тереңдікке, оңтайлы
мерзімінде
отырғызып, ӛсімдіктің жиілігін сақтау;
6. Нақты аймақтарға сәйкес белгіленген жоғары агротехниканы
сақтау. Органикалық және минералдық тыңайткыштарды (калий мен
фосфор тыңайтқыштарын үстеме, ал азотты – мӛлшерімен) топыраққа
мерзімінде енгізу. Ӛскінді тырмалап, ӛсімдікті түптеу
және уақытымен
суару. Сілтілі топырақта кәдімгі таз-қотыр ауруының алдын алу
мақсатында
танапқа
физиологиялық
қышқыл
тыңайтқыштарды
(суперфосфат, күкірт қышқыл аммоний) енгізіп, шіріп үлгермеген
органикалық тыңайтқыштарды қолдануға тиым салу.
7. Ӛсімдіктің ӛciп-ӛну кезеңінде тұқымдық картопты вирус және
бактерия ауруларынан 3 қайтара фитотазарту жүргізіп, ауру ӛсімдіктерді
түйнектерімен бipгe танаптан шығарып жою: бipiншici – ӛсімдік 10-15 см-
ге биіктеп ӛскенде; eкіншici – жаппай гүлдеу кезеңінде; үшiншici –
гүлдеуден үш
апта кейін;
8. Вирус инфекциясын тасымалдаушы насекомдарға қарсы жүйелі
инсектицидтерді қолдану;
9. Картоп танабы мен оның айналасындағы инфекция қоры
сақталатын арам шӛптермен күресу;
10.Фитофторозға қарсы алдын-ала ӛңдеуді аурудың белгісі білінуден
бұрын – ӛсімдік гүл түйіні байланған кезде немесе гүлдей бастағанда,
келесісін – аурудың алғашқы белгісі білінгенде, соңғыларын –
аурудың
даму қарқынына және қысқа мерзімді болжаудың мәліметіне байланысты
213
жүргізу;
11.Фитофтороз, альтернариоз және макроспориоз ауруларына қарсы
72% ридомил МЦ, с.ұ. – 2,5 кг/га; 90% мыс хлороксиді с.ұ. – 2,4-3,2 кг/га
фунгицидтерін тізімге сәйкес қолдану;
12.Картоптың рак ауруынан сақтандыратын
карантинді шараларды
қолдану;
13.Фитофтороз
инфекциясының
түйнекке
кӛшуінен
сақтау
мақсатында, ӛнімді жинаудан бұрын картоп пәлегін орып танаптан
шығару. Ӛсімдік қалдықтарын жинап жойып, терең сүдігер жырту;
14.Картоп
ӛнімін мерзімінде,
құрғақ ауа райында жинап,
механикалық жарақаттан сақтап, кептіру. Қоймада сақталатын түйнектерді
мұқият ipiктey.
15.Тұқымдық картопты шашыраңқы жарықта 7-8 күн шынықтыру
(түзілген солонин, түйнектерді шіруден сақтайды);
16.Қоймаларды дер кезінде мұқият тазалап, формалиннің 1% (40 л
ерітінді 100-150 м
2
) немесе хлорлы әктің 2% ерітіндісімен дезинфекция
жүргізу. Қойманы картопты сақтауға салардан eкi апта бұрын, 1% мыс
купоросы қосылған 20% әк сүтімен ағарту;
17.Қоймада картопты сақтау режимін қатаң ұстану.
Сауықтыру
кезінде 2-3 апта бойы 12-18°С температура мен 90-95% ылғалдылықты
сақтап, әр 2 сағат сайын желдеткішті 1,5 сағатқа қосып ауаны тазарту.
Қоймада сақталатын картоптың тӛменгі қабатындағы (50 см) түйнектерді
2-3°С температура және 85-90% ылғалдылықпен қамтамасыз ету.
Достарыңызбен бөлісу: