82
болғаны, болатыны не болып жатқаны
етістіктің реалды қалпымен,
ал болмағаны не болмайтыны кері қалпымен анықталатынын
негізге ала отырып, алғашқысын болымды, реалдық, екіншісін бо-
лымсыз, реалсыз қалыптар деп сипаттайды. Жалпы, болымдылық-
болымсыздық категориясын Н. Сауранбаев, А. Ысқақов, Н. Орал-
бай болымдылық, болымсыздық
категориясы деп атаса, «Қазақ
грамматикасында» болымсыздық (болымды-болымсыздық) кате-
гориясы деп беріледі. Ғалым А. Ысқақовтың «іс-əрекеттің жүзеге
асуын білдіретін форма етістіктің болымды түрі, жүзеге аспа
уын
білдіретін форма етістіктің болымсыз түрі деп аталып, осы екі
түр жинақталып етістіктің болымдылық жəне болымсыздық ка-
тегориясы деп танылады» деген тұжырымын жəне болымдылық-
болымсыздық категориясының екі сыңарлы болып келетінін негізге
алсақ, етістіктің аталған категориясының грамматикалық сипатын
болымдылық-болымсыздық категориясы ұғымы толық ашады.
Етістіктің болымды түрі етістіктің түбір, туынды жəне күрделі
түрлері
арқылы берілсе, болымсыз түрі сол тұлғаларға белгілі
бір грамматикалық көрсеткіштердің жалғануы арқылы беріледі.
Етістіктің болымсыз мағынасы
-ма/-ме, ба/-бе, па/-пе жұрнақтарының
жалғануы жəне етістіктің есімше, көсемше тұлғаларына
Достарыңызбен бөлісу: