Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кодекске енгізілгеннен кейін ғана қолданылуга жатады. 2. Осы Кодекс Қазақстан Республикасының Конституциясына және халықаралық
- Сотының нормативтік қаулылары Қазақстан Республикасы қылмыстық заңнамасының қурамдас бөлігі болып табылады. 3.
| ЖАЛПЫ БӨЛІК
1- 6 ө л і м. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЗАҢ 1*6 а п. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы 1. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы Қазақстан Республикасының осы Қылмыстық кодексінен турады. Қылмыстық жауаптылықты көздейтін өзге заңдар осы Кодекске енгізілгеннен кейін ғана қолданылуга жатады. 2. Осы Кодекс Қазақстан Республикасының Конституциясына және халықаралық қуқықтың жалпыга бірдей танылган қагидаттары мен нормаларына негізделеді. Қазақстан Республикасы Конституциясының жогары заңдық күші бар және Республиканың барлық аумагында тікелей қолданылады. Осы Кодекс пен Қазақстан Республикасы Конституциясының нормалары арасында қайшылықтар болган жагдайда Конституция- ның ережелері қолданылады. Осы Кодекстің конституциялық емес деп танылган, оның ішінде адамның және азаматтың Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген қуқықтары мен бостандықтарына қысым жасайтын нормалары заңдық күшін жояды және қолданылуга жатпайды. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі мен Жогаргы Сотының нормативтік қаулылары Қазақстан Республикасы қылмыстық заңнамасының қурамдас бөлігі болып табылады. 3. Қазақстан Республикасы ратификациялаган халықаралық шарттар осы Кодекс ал- дында басымдыққа ие болады және халықаралық шартта оны қолдану үшін заң шыгару талап етілетіннен басқа жагдайларда олар тікелей қолданылады. Қылмыстык заң - Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Республика Парламенті қабылдаған құқылық акті болып табылады. Қылмыстык заңның міндеттері - бейбітшілікті жэне адамзаттың қауіпсіздігін, адам мен азаматтардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, меншікті аумақтық тұтастықты, конституциялық құрылысты, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті, табиғи ортаны кылмыстык кол сұғушылықтан корғау жэне қылмыстың алдын алу болып табылады. Бұл міндеттерді жүзеге асыру үшін қылмыстык зандар қылмыстык жауаптылықтың негіздерін белгілейді. Жеке адамға, мемлекетке немесе қоғамға кауіпті іс-әрекеттердің кандайы кылмыс болып табылатынын айкындайды. Қылмыс істеген адамдарға колда- нылуы мүмкін жэне өзге де ықпал ету шараларын белгілейді. Қылмыстык заң жазалау катерімен тыйым салу арқылы адамның жеке басына, қоғамға, мемлекетке кінэлі түрде зиян келтіретін немесе зиян келтіру қаупін тудыратын қылмысты әрекеттерді істеуге тыйым салады. Қылмыстык заң, сонымен қатар, тиісті органдарға жэне лауазымды адамдарға іс-әрекетінде кылмыс белгісі бар кінэлі адам- ды кылмыстық жауапқа тарту немесе көрсетілген негізге сүйеніп, оларды кылмыстық жауаптылықтан және жазадан босатуды міндеттейді. Сонымен қылмыстық қүқықтық норма бір мезгілде тыйым салушы және міндеттеуші нормалар болып табылады. Бүл нормалардың сактандырушылық жэне тәрбиелік мэні де бар. Қылмыстык күқықтық норманың сақтандырушылық функциясы - істелген іс-әрекеті үшін тиісті баптардың санкциясында көрсетілген жазаны кінәлі адамға тағайындау мүмкіндігі аркылы өз корінісін табады, осы аркылы барлык азаматтарды қылмыс істеу- ден күні бүрын сақтандыру арқылы тәрбиелік ықпал ету шарасы жүзеге асырылады. Қылмыстық-кұқыктык норма, сонымен бірге кез келген азаматтарды занды бұлжытпай орындауга тәрбиелеумен бірге, оларды қылмыс 10 істегендермен ымырасыз күрес жүргізу рухына баулиды. Қылмыстық кұқықтық норма когамдық қатынастарды қоргагі қана коймайды, ол сонымен бірге мұндай қатынастарды ретке келтіреді, өйткені қоғамдық қатынастарды коргаудың өзі соны ретке келтіру арқылы жүзеге асырылады. Қылмыстық кұкык белгілі бір когамдық мінез-құлық өрелерін белгілеумен бірге, осы өрелерді бұзушыларга қарсы қылмыстық құқықтық нормаларды қолдану арқылы өз міндеттерін жүзеге асырады. Қылмыстык кұқықтык норма өзінің реттеушілік ықпалымен, кез келген азаматтарды кылмысты құбылысқа төзімсіз болуга, олармен ымырасыз күрес жүргізуге баулу арқылы іске асырады. Қылмыстык заң - қылмыстық құқықтың ең негізгі көзі. Сот үкімі, ұйгаруы немесе қаулысы құқықтың көзі болып табылмайды. Олардың нақты қылмыстық істер бойынша гана заңдылык күші бар. Сондай-ақ Қазакстан Республикасының Конституциялық Кеңесі мен Жоғаргы Соттың нормативгік каулылары Қазақстан Республикасы қылмыстык заңнамасының кұрамдас бөлігі болып табылады. (ҚК-тің 1-бабы, 2-бөлігі) осыган орай аталган органдардың нормативтік қаулылары да құкық нормасы болып табылады. Мұндай қаулылар белгілі бір кылмыстық-құкылық норманың түпкі мәнін ашып көрсетеді, оларды түсіндіреді. Сондықтан да ондай қаулылардың Республиканың бүкіл аумағында міндетті күші бо- лады. Сот прецеденті біздің Республикамызда құкық нормасы болып саналмайды. Ол Үлыбритания, Канада сияқты мемлекеттерде ғана құқық нормасы болып табылады. Қазақстан Республикасы Қылмыстык кодексінің 52-бабында сот кінәлі деп танылган адамга жазаны Қылмыстық кодекстің Жалпы бөлімінің ережелеріне сэйкес істелген қылмыстық құқық бұзушылык үшін жауаптылык каралган Ерекше бөлімнің тиісті бапта- рында көрсетілген шектен шыкпай тагайындайды деп белгіленген. Жаза тагайындаганда сот істелген қылмыстың сипаты мен қогамдык кауіптілік дэрежесін, айыпкердің жеке басының ерекшеліктерін, мінез-құлқын, жауаптылықты жеңілдететін және ауырлата- тын мән-жайлар, сондай-ак тагайындалган жазаның сотталган адамның түзелуіне жэне оның отбасының немесе асырауындагы адамдардың тіршілік жағдайына ықпалын толық есепке алады. Қылмыстық құқық бұзушылық істеген адамға оның түзелуіне немесе жаңа кылмыстык кұкык бұзушылык істеуден сақтандыруына қажетті жэне жеткілікті эділ жаза тагайындауы керек. Мұның өзі соттың жаза тағайындауда заң талаптарымен қоса өзінің құкықтык сана-сезімін басшылыққа алатынын көрсетеді. Алайда, құқықтық сана-сезім кұкык нормасы болып табылмайды. Ол сотка тек қана қылмыстық құкықтық норманың мазмұнын дұрыс түсінуге жөн сілтейді. Қылмыстық заң, баска заңдар сияқты барлық лауазым адамдары, азаматтар, заңды тұлгалар үшін міндетті күші бар заң нормасы бо- лып табылады. Оны кандай да бір болмасын сылтаумен бұзуға немесе орындамауга жол берілмейді. Қылмыстык зан кылмыстық құкыктык норманы білдірудің нысаны, ал оның нормасы оның мазмұнының көрінісі болып табылады. Қазакстан Республикасында кылмыспен күрес жүргізу қылмыстык кұкык нормасы ережесіне сәйкес жүзеге асырылады. Занды күшіне енген үкім бойынша тагайындалған кылмыстык жазалардың орындалуы кылмыстық атқару кодексімен реттеледі. Кейбір реттерде жекелеген жазалардың орындалуы басқадай, арнайы зандылық актімен де бел- гіленуі мүмкін. Қазақстан Республикасының 2003 жылы 8 ақпанда бекітілген «Төтенше жағдайдын кұкықтык режимі туралы» Заңына сәйкес «төтенше жагдай кезінде істелген қылмыс үшін сот ісін жүргізудін төтенше түрлерін енгізуге жол берілмейді» деп белгілен- ген 1 . 1995 жылы 30 тамызда қабылданган Қазақстан Республикасының жаңа Конститу- циясына сәйкес қылмыстық заңдар Республика Парламентінде қабылданады. Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабының 1-тармағына сэйкес заң шыгару, оның ішінде қыл мыстық заң шыгару бастамасы құқыгы да Қазақстан Республ икасы Парламенті- нің депутаттарына, Республика Үкіметіне беріледі және тек қана Мәжілісте жүзеге асы- рылады. Ұсынылган зандардың жобаларын қарауга қабылдау жэне карау Мэжілістің ерек- ше жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|