Б. О. Сабатаева туризм инфрақҰрылымы оқулық

145
Балаларға арналған
1651
1733
1916
1939
1482
1623
Көрермендер саны, 
мың адам
1642,6 1805,3 2338,5 2589,5 2746,4 2954,7
Сонымен қатар балалар
223,7
290,6
472,6
452,9
332,5
364,9
Концерттік залдың 
сыйымдылығы, 
орындар
15160
18477
22797
22276
21272
19416
Клуб үлгісіндегі мəдени мекемелер – халықтың бос уақытын 
ұйымдастыратын жəне түрлі клубтық құрамалар мен өзіндік халық 
шығармашылығы ұжымдарының қызметін ұйымдастыратын 
мəдени-ағарту мекемелер болып табылады (13-кесте). 
13-кесте. Клуб үлгісіндегі мəдени мекемелер
Клуб үлгісіндегі 
мəдени мекемелер
жылдар
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Клубтар саны
2042
2259
2409
2600
2824
3050
Өткізілген мерекелер 
саны, мың
156,3
166,3
188,8
203,1
222,1
238,4
Соның ішінде 
балалар
41,3
51,8
63,9
73,3
78,4
86,9
Дербес шаруашылық 
ұжымдарының саны
9465
9420
9521
10061
10936
11804
Соның ішінде:
Хор жəне вокал
2017
2510
2513
2745
2923
3187
Əн мен би 
ансамбльдері
266
285
274
331
306
306
Фольклорлық
587
626
626
719
746
837
Отбасылық 
ансамбльдер
688
700
674
662
698
805
Халық аспаптарының 
оркестрі
667
762
768
771
832
878
Хореографиялық
2025
2212
2353
2446
2611
2810
Драмалық
958
1074
1106
1178
1296
1337
Эстрадалық
2257
1251
883
949
931
1023
Тағы басқа ұжымдар
-
-
297
260
593
621
Дербес шаруашылық 
ұжымдарына 
қатысушылар саны
121550 125234 129321 134642 146338 159852
10–1037

146
Кітапхана – ақпараттық, мəдени, білім беру функцияла-
рын атқаратын, баспа жəне қолжазба құжаттарының ұйым-
дастырылған қорына ие мекеме. Сонымен қатар онда графикалық, 
аудиовизуалдық материалдар, электронды түрдегі құжаттар бар 
жəне олар жеке жəне заңды тұлғаларға уақытша беріледі.
Кинотеатр – фильмдер көрсету үшін жабдықталған ғимарат. 
Киноқондырғы дегеніміз – кинофильмдерді көрсету үшін 
құрастырылған киноаппаратуралар жинағы. Киноқондырғылар 
стационарлы жəне жылжымалы болып бөлінеді. Стационар-
лы киноқондырғылардың аспаптары (аппаратуралары) арнайы 
жабдықталған бөлмеде тұрақты құрастырылған болып табылады. 
Ал жылжымалы киноқондырғылардың аспаптары кинофильм 
көрсететін уақытта ғана орнатылады (14-кесте).
14-кесте. Кинокөрсетілім ұйымдастыратын ұйымдар
Кинокөрсетілім ұйым-
дастыратын ұйымдар
жылдар
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Ұйымдар саны
82
93
120
194
149
136
Тұрақты кинотеатрлар 
саны
67
73
86
76
77
77
Соның ішінде:
Жоғары деңгейлі 
кинотеатрлар
24
29
29
33
33
35
Жылжымалы 
жəне стационарлы 
киноқондырғылар саны
216
266
246
301
301
298
Өткізілген 
киносеанстар саны
78,0
94,6
111,0
130,7
172,3
238,5
Соның ішінде
Үлкендерге арналған
53,2
67,1
77,0
93,5
122,4
170,8
Балаларға арналған
24,8
27,5
34,0
37,2
49,9
67,7
Киносеансқа келушілер 
саны, мың адам
3489,7 4100,5 4327,3 5696,1 6414,1
7023,4
Соның ішінде:
Үлкендер
2214,6 2485,4 2779,8 3907,7 4178,2
4972,6
Балалар
1275,1 1615,1 1547,5 1788,4 2235,9
2050,8
Хайуанаттар бағы – хайуанаттар бағы туристерге арналып 
ашылған алаң (15-кесте).

147
15-кесте. Хайуанаттар бағы
Хайуанаттар бағы
жылдар
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Хайуанаттар бағы
4
4
4
4
4
4
Келушілер саны, мың адам 398,1 428,8
481,6
572,8
589,1
670,5
Өткізілген экскурсиялар 
саны
646
730
781
1857
2344
2339
Ұйымдастырылған 
көрмелер саны 
20
25
49
49
46
52
Саябақтар – табиғи жəне мəдени-рекреациялық нысан болып 
табылатын жасыл алаңнан тұратын кешенді, көп функционалды 
мəдени мекеме. Ол халық арасында мəдени, демалыс жəне емдік-
шынықтыру жұмыстарын ұйымдастырады (16-кесте).
16-кесте. Демалыс парктері
Демалыс парктері
жылдар
2003
2004
2005
2006 2007
2008
Саябақтар саны
41
42
50
53
63
66
Мəдени бұқаралық шаралар
1574
1029
1987
1935 2127
2201
Демалыс нысандар
725
791
867
953
1089
1444
Соның ішінде:
Эстрадалық театрлар мен 
алаңдар
21
26
30
28
30
29
Шығармашылықпен 
айналысатын бөлме
1
1
2
1
1
1
Би залы мен алаңдары
16
18
23
27
26
27
Спорттық объектілер
25
39
38
36
37
40
Жалға беру базалары
-
-
9
8
9
9
Көркемдік шеберханалар
-
-
14
14
14
13
Балалар қалашықтары, 
алаңдары
29
35
41
39
46
46
Аттракциондар
575
648
694
784
913
1266
Соның ішінде
Ойын автоматтары, 
компьютерлік ойындар
183
209
219
326
427
769
Тағы басқа демалыс 
объектілері
58
24
16
16
13
13

148
Дене шынықтыру мəдениеті (жасанды субассейндеріндегі, 
спорттық залдардағы, клубтардағы жəне т.с.с.) жəне де 
спорттық ғажайып мерекелер ойын-сауыққа жатады. Мəдени 
құндылықтарға жататындар да (кітапханалардағы, мұражай-
лардағы, көрмелердегі) ойын-сауықпен байланысты. 
Дүниежүзілік тəжірибеде халыққа ойын-сауық қызметін көр-
сету ортасына туристерді орналастыру орындарымен қоса туризм 
кəсіпорындары жатады. Бірқатар кəсіпорындар, ұйымдар, меке-
мелер өзінің қосымша қызметі ретінде ойын-сауықпен қамта-
масыз етеді. Оларға қонақүйлерден басқа демалыс аймақтары 
мен тарихи көрікті жерлер жатады. 
Демалыс парктеріндегі жабдықтар мен инвентарлар шыға-
ратын өндірістік салалар да ойын-сауық индустриясына кіруі 
қажет.
Ойын-сауық индустриясы дербес сала ретінде де жəне 
маңызды материалдық, қаржылық, еңбек қорларын тарта-
тын экономикалық жүйенің оқшау түйіні ретінде де болады. 
Ойын-сауық индустриясы кəсіпорындар жүйесімен, қызмет 
нəтижесімен, персонал еңбегінің ұйымдастырылуымен сипатта-
лады.
Ойын-сауық процесінің негізгі мінездемесі:
– адамның ойын-сауық түрін өз еркімен таңдауы;
– ойын-сауық түрлерінің шектелмеген тізімі;
– ойын-сауықты тұтынуға тұлғаның алдын ала дайындығы;
– ойын-сауықтың жиі ауысуы;
– ойын-сауықтың басқа істермен араласуы (мысалы, ойын-
сауық жəне демалыс, ойын-сауық жəне спорт, білім алу жəне 
ойын-сауық);
– ойын-сауықты тұтыну кепілдігі (адам өмірінің цикліне 
дағдыланған).
Бұқаралық ойын-сауық пен дербес түрдегі ойын-сауықты 
мақсатты түрде айыру. Ойын-сауықтар арнайы ұйымдастырылуы 
немесе жаппай пайда болуы мүмкін. Ойын-сауық тізімінің 
қалыптасуынан бастап түрлі ойын-сауық маңызына көшу керек, 
кейін тұлға дамуына қосқан үлесіне байланысты жеке салаларды 
бағалау керек.

149
Қазіргі таңда дүниежүзінде жаңа сала қарқынды қолданыла 
бастады. Бұл – анимация, яғни демалыстың жандануы жəне 
тұлғаның шараларға нақты өзі қатысып, түрлі таңғажайып 
сезімдерге бөленуі. Əсіресе, тақырыптық саябақтар танымал 
(Диснейленд, Леголенд, Порт Авентура жəне т.б.). Онда жанды 
кейіпкерлер болады жəне олармен əңгімелесуге болады. Сонымен 
қатар шоу-мұражайлар пайда бола бастады. Онда экспонаттық 
тақырыптарды жанды таныстырушылар таныстырады. 
Өкінішке орай, Қазақстанда бұндай ойын-сауық түрі клиент-
терді жақсы тартатындығын түсінбеген. Елімізде көптеген турис-
тер осындай ойын-сауық түрлерінің болмағанына байланысты 
шетелде демалуды қалайды.
Ойын-сауық индустриясы, көптеген мəселелерді шеше оты-
рып: 
– тəрбиелеу;
– жоғары, жақсы көңіл-күйді қалыптастыру;
– білім беру;
– демалу;
– адамның мəдениетін дамыту мəселелерін, жеке тұлғаны да-
мытады жəне қалыптастырады.
Ойын-сауық индустриясын зерттеудің қазіргі заманғы мəсе-
лелерінің ең негізгілері келесі түрде болады:
1. Тұлғаның қасиеттерді қалыптастыруда маңызды ойын-
сауық орындарынан басқа, ойын-сауық индустриясының даму 
тенденциясы мен заңдылықтары зерттеуді қажет етеді. Ойын-
сауық индустриясында нақты модельдердің (үлгілердің) құрылуы 
əлеуметтік саясат қозғалысының тиімді басқаруына үлесін 
тигізеді.
2. Бірқатар елдерде ойын-сауық индустриясы қысқа 
мерзімде салған капиталды ақтайтын пайдалы салаға айнал-
ды. Бəсекелестікке қабілетті кəсіпорындар желісі адамға нақты 
бір түрді жəне ойын-сауық амалын өз еркімен ерікті таңдауды 
қамтамасыз етеді. Бұндай жағдайда адам қажеттіліктеріне ойын-
сауық индустриясының тұтынушылықты «жұмсақ» басқару 
арқылы ыңғайлануы мен ойын-сауық кешенін ұсыну арқылы адам 
санасын қадағалау арасындағы айырмашылықты көру маңызды.

жүктеу/скачать 2.79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: