Педагогика теориясы
Үлгермеуші оқушылар арасында рухи жағынан нашар дамыған балалар да кездесіп тұрады
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сөйлеу қабілеті бұзылған оқушыларды коррекциялық тәрбиелеу.
| Үлгермеуші оқушылар арасында рухи жағынан нашар дамыған балалар да кездесіп тұрады. Олардың білу әрекеті орталық нерв системасындағы зат алмасу бұзылғандығынан келіп шыққан.
Рухи жағынан нашар дамыған балалар ақыл дәрежесі жағынан екі топқа бөлінеді. 1. Жеңіл нұқсаны бар балалар арнайы жағдайда 1-3 жыл тәлім алғаннан соң оқуды жалпытәлім мектептерінің тиісті сыныптарында жалғастырулары мүмкін. 2. Рухи жақтан дамуында сезілерлі дәрежеде арқада қалған балалар-бұлар орта мектепті бітіргенше арнайы жағдайда оқытылуы мақсатқа сай. Соңғы уақытта рухи жағынан нашар дамыған балаларды клиник-психологик жақтан төмендегі түрлерге бөлуді ұсынады: 1. Конституционал; белгілері – баланың кеуде түзілісі салауатты теңдестеріне қарағанда 1-2 жас кіші көрінеді. Тәлім алу үшін әлі жетілмеген болады, оқуға қызығуы жоқ, іс қабілеті төмен. 2. Соматоген; белгілері – балада инфекциялар, аллергия, тума порог сияқты аурулар тез кездесіп тұратындығынан бала өз күшіне сенбейді, тез шаршайды, ынжық, қорқақ, еш нәрсеге қызықпайды. 3. Психоген; белгілері – бала қолайсыз жағдайда тәрбиеленуі нәтижесінде ол үлгермейтін балалар қатарына қосылып қалады. Психоген балалардың 50% нің нерв системасында органик жарақаттану немесе органик инфонтализм күзетіледі. Бала көтеріңкі рухта, өзінен жас балаларға ұқсап, немесе терісінше көңіл-күйі төмен, мұңайып жүретін, істі дербес істей алмау, қорқу жағдайлары күзетіледі. 4. Церебрал түрі. Рухи жағынан нашар дамыған балалар арнайы көмекке мұқтаж, олар арнайы орындарда немесе дифференциал тәлімге тартылуы керек. Сөйлеу қабілеті бұзылған оқушыларды коррекциялық тәрбиелеу. Сөйлеу бұзылыстарының себептері және олардың түрлері. Сөйлеу адамға ғана тән маңызды психикалық қызмет. Сөйлеу қатынастарының көмегімен адамның санасында болмысты бейнелейтін білім үнемі толығып, байып отырады. Коррекциялық педагогиканың маңызды саласы (дефектология) – логопедия (грек тілінен аударғанда logos – сөз және payeia – оқыту) сөйлеу кемістіктерін зерттеу, алдын алу және түзету мәселелерімен айналысады. Патогендік фактор әсерінен туындаған сөйлеу бұзылыстары өздігінен жойылмайды және арнайы ұйымдастырылған түзету және логопедиялық шараларсыз баланың одан әрі дамуына кері әсерін тигізеді. Сөйлеу бұзылыстарының себептері арасында экзогендік (сыртқы) және эндогендік (ішкі) факторлар басты орын алады. Сонымен қатар, (анатомиялық-физиологиялық, морфологиялық), функционалдық (психогендік), әлеуметтік-психологиялық (қоршаған ортаның жағымсыз әсерлері), психоневрологиялық (психикалық функциялардың бұзылуы (ақыл-ойдың кемістігі, есте сақтау немесе зейіннің бұзылуы және т.б.) әсерлері болады. Экзогендік және органикалық факторлардың ішінде: баланың орталық жүйке жүйесіне және оның ағзасына теріс әсер ететін факторлар (инфекция, жарақаттар, интоксикация), әр түрлі акушерлік патологиялар (белі тар, ұзартылған немесе тез босану, немесе Ол түйісу, дұрыс емес босану сияқты жағдайлардан туындайды. баланы орналастыру және т.б.), білікті акушерлік көмек көрсетпеу, мерзімінен бұрын босану. Қазіргі уақытта логопедиялық сөйлеу бұзылыстарының екі түрін ажыратады: 1) медициналық-психологиялық сөйлеудің бұзылуы; 2) психо-педагогикалық сөйлеудің бұзылуы. Медициналық-психологиялық түрдегі барлық сөйлеу бұзылыстарын келесі екі үлкен топқа бөлуге болады: 1) сөйлеудің бұзылуы; 2) жазбаша сөйлеудің бұзылуы. Өз кезегінде сөйлеу бұзылыстары келесі екі түрге бөлінеді: 1) сөйлеу мәнерінің фонациялық құрылымының бұзылуы (сөйлеу айтылуы); 2) ойлаудың құрылымдық-семантикалық (ішкі) құрылымының бұзылуы (жүйелі немесе полиморфты сөйлеу). Психологиялық-педагогикалық (педагогикалық) классификация оны педагогикалық процесте қолдануға бағытталған және балалар ұжымымен сөйлеу кемістіктерін түзетуге бағытталған түзету және дамытушылық әсер ету әдістерін әзірлеуге қызмет етеді. Психологиялық-педагогикалық классификация бойынша сөйлеу бұзылыстары келесі екі топқа бөлінеді: 1. Қарым-қатынас құралдарының бұзылуы (фонетикалық-фонематикалық және сөйлеудің жалпы дамымауы). 2. Қарым-қатынас құралдарын пайдаланудағы бұзушылықтар. Мектеп оқушыларының сөйлеу тілінің бұзылуын психологиялық-педагогикалық түзету. Сөйлеу бұзылыстары бар балалардың психологиялық-педагогикалық сипаттамасы. Сөйлеудің бұзылуы, сөйлеу тілінің бұзылуының себептері, механизмдері, белгілері, ағымы мен құрылымы, оның алдын алу, арнайы (түзету) оқыту және тәрбиелеу логопедиялық әдіспен қарастырылады. «Логопедия» термині грек тілінен аударғанда «дұрыс сөйлеуге тәрбиелеу» дегенді білдіреді. Сөйлеудің бұзылуын әртүрлі мамандар - физиолог, невропатолог, психолог, лингвист және т.б. Сөйлеу бұзылыстары бар балалардың орталық жүйке жүйесінің қызметінде функционалдық немесе органикалық ауытқулар байқалады. Мидың органикалық зақымдануынан ыстық болады, көлікте жүру, бесікте ұзақ тербелу балаларға нашар әсер етеді, басы ауырады, жүректері жоғалады, басы айналады. Олар тез шаршайды, күшті эмоциялар мен ашуланшақтықпен ерекшеленеді. Олар эмоционалды түрде тұрақты емес, көңіл-күйлері тез өзгереді, ашушаң, агрессивті, мазасыз. Сондай-ақ оларда баяулық пен жалқаулық бар. Мұндай балалар бір орында отыра алмайды, сабақ бойы ұқыптылық пен зейінді сақтау қиын болады. Олар өте тез ашуланады, тыңдамайды. Үзілістен кейін олардың сабаққа шоғырлануы қиын болады. Мұндай балалар әдетте зейіні мен есте сақтау қабілетінің, әсіресе ауызша есте сақтаудың, түсінудің жетіспеушілігінен болады. Жалпы орта білім беретін мектептер жанында логопедиялық орталық жұмыс істейді. Логопедиялық орталықтың міндеттері: Логопедиялық орталықта оқушылармен түзету жұмыстары оқу жылы бойына жеке және топпен жүргізіледі. Сөйлеудің бұзылуы өте ауыр болса, оқыту арнайы оқу орындарында жүргізіледі. Студентпен бірге емдеу-сауықтыру және психологиялық-педагогикалық жұмыстарды жүргізу сөйлеу тілінің бұзылуын түзетудің маңызды шарты болып табылады. Денсаулық сақтау және халықты әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерінде де логопедиялық көмек көрсетіледі. Емханаларда және психоневрологиялық диспансерлерде логопедиялық кабинеттер бар, онда сөйлеу тілі бұзылған балаларға логопедтік көмек көрсетіледі. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|