Педагогика теориясы
Білім туралы заңның жаңа редакциясы
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Заң жобасына келесі жаңа бөлімдер қосылды
| 2. Білім туралы заңның жаңа редакциясы.
Өзбекстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 22 қаңтардағы Жарлығымен бекітілген 2017-2021 жылдарға арналған Өзбекстан Республикасының дамуының бес басым бағыты бойынша әрекеттер стратегиясы «Белсенді кәсіпкерлік, инновациялық идеялар мен технологияларды қолдау жылы» параграфы. «Білім туралы» Өзбекстан Республикасының Заңын іске асыру мемлекеттік бағдарламасының 172-тармағында заң жобасының жаңа редакциясын әзірлеу міндеті қойылған. Заңды дайындау барысында жиырмадан астам шет мемлекеттер (Ресей, Оңтүстік Корея, Германия, Италия, Англия, АҚШ, Франция, Швеция, Дания, Норвегия, Нидерланды, Украина, Беларусь, Қазақстан және т.б.) ел зерттелді және олардың озық тәжірибелері ескерілді. Заң жобасы бойынша 30 -ға жуық мүдделі министрліктер мен ведомстволар, білім беру саласында жұмыс істейтін 50 -ден астам мамандар мен 100 -ден астам азаматтар өз пікірлері мен ұсыныстарын білдірді. Бұл жоба Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетi жанындағы бiлiм сапасын бақылау жөнiндегi мемлекеттiк инспекциясының бастамасымен жүзеге асырылуда. Ұсыныстардың көпшілігі білім беру саласындағы мәселелерді шешуге және оларды шешуге, сонымен қатар білім сапасын арттыруға, мұғалімдердің беделін көтеруге, оларды әлеуметтік қорғауға бағытталған. Жаңа тұжырымдағы заң жобасының тараулар саны 5 тен 11 ге және статьялар саны 34 тен 75 ке жеткізілді. Жобада тараулар мен статьялар логикалық реттілікпен орналасты. Қолданыстағы заңның 33 статьясына түзетулер мен толықтырулар кірітіліп, мазмұны жаңартылды шет елдердің озық тәжірибесін ескере отырып, 36 жаңа статья енгізілді. Заң жобасына келесі жаңа бөлімдер қосылды: - оқу қызметін ұйымдастыру және оны бақылауды жүзеге асыру (4 тарау); - білім беру мекемесі педагог қызметкерлерінің құқықтық мәртебесі (5 тарау); - білім алушылар мен ата -аналардың (заңды қамқоршылардың) құқықтары, міндеттері мен жауапкершілігі (6 тарау); - білім беру процесіне қатысушыларды әлеуметтік қорғау (7 тарау); - білім беру ұйымдарын лицензиялау, мемлекеттік аккредиттеу, білім құжаттарын нострификациялау және апостильдеу (8 тарау); - білім беруді қаржыландыру және мемлекеттік қолдау (9 тарау); - Білім беру саласындағы халықаралық ынтымақтастық (10 тарау). Заң жобасын әзірлеуге негізгі назар аударылды: шетелдік тәжірибені терең зерттеуге негізделген ұлттық білім беру жүйесін халықаралық стандарттарға бейімдеу; білім мазмұны мен оның механизмдерін жақсартуға әсер ететін факторларды заң мазмұнында көрсету; білім сапасын жақсартудағы кедергілерді жою; білім беру процесіне қатысушылардың қатынастарын, құқықтарын, міндеттері мен жауапкершілігін реттеу; ересектерге білім беру, инклюзивті білім беру, мемлекеттік-жекеменшік әріптестік, білімге инвестиция, меншік түріне қарамастан білім беру қызметін көрсететін заңды тұлғалар және басқа да бірқатар түсініктер және т.б Біріншіден, білім беру формаларының классификациясы кеңейтілді: • өндірістен бөлінген (күндізгі) және бөлусіз (сыртқы, кешкі, қашықтан); • теориялық – білім беру ұйымының негізінде, практикалық – білім алушының жұмыс орнында бірге жүргізілетін дуальды оқыту; • отбасы тәрбиесі және өз бетінше білім алу; • ересектерді оқыту және тәрбиелеу; • дене, психикалық, сенсорлық немесе ақыл-ой кемістігі бар балаларға (жеке тұлғаларға) инклюзивті білім беру; • экстерналды оқыту – оның ішінде білім беру бағдарламаларын өз бетінше меңгеру және оның соңында білім алушылар мемлекеттік білім беру ұйымдарында қорытынды және мемлекеттік аттестациядан өтеді; • қорғаныс, қауіпсіздік және құқық қорғау қызметі саласында кадрларды даярлау. екіншіден, Министрлер Кабинетіне, Білім сапасын бақылау жөніндегі мемлекеттік инспекцияға (Білім инспекциясы), Президентке, Шығармашылық пен мамандандырылған мектептерді дамыту агенттігіне, сондай-ақ салалық және Жергілікті билік пен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктері жан-жақты түсіндірілді. үшіншіден, білім беру процесінің барлық қатысушыларының құқықтық мәртебесіне көбірек көңіл бөлінеді: • білім беру ұйымдары – оларды ұйымдастыру, қайта ұйымдастыру және тарату, жарғылық талаптар; • педагогикалық қызметкерлерге, студенттерге, олардың ата-аналарына және басқа заңды өкілдеріне – құқықтар, міндеттер мен кепілдіктер туралы. Білім беру процесіне қатысушыларды әлеуметтік қорғау шаралары белгіленді. төртіншіден, білім беру үдерісіне мемлекеттік білім беру стандарттары мен талаптарын, оқу жоспарлары мен бағдарламаларын, білім беру саласына эксперименттік және инновациялық қызметтегі білім беруді енгізу мәселелері реттеледі. Тіркеу, оның ішінде мақсатты тіркеу механизмі сипатталған; бесіншіден, реттеу және бақылау тетіктерін мемлекет реттейді: а) біріншісіне мыналар жатады: • мемлекеттік емес білім беру ұйымдарының қызметін лицензиялау – лицензияны білім инспекциясы шектеусіз мерзімге, әрбір білім түрі бойынша жеке береді; • білім беру ұйымдарын аттестаттау және мемлекеттік аккредиттеу – білім инспекциясы 5 жыл мерзімге жүзеге асырады. Бұл ретте мемлекеттік емес білім беру ұйымдары лицензия алған күннен бастап 5 жыл ішінде аккредиттелген болып саналады, осы мерзім өткеннен кейін бұл аттестаттау мен аккредиттеу ауысады. Мемлекеттік аккредиттеуден өткен ұйымдар арнайы тізілімге енгізіледі, ол туралы ақпарат Білім инспекциясының интернет-ресурсында орналастырылады; • 1992 жылғы 1 қаңтардан кейін шет мемлекетте алған білімі туралы құжатты тану, сондай-ақ білім саласындағы ресми құжаттарға апостиль қою. Тану және апостиль қою да білім инспекциясының құзыретіне жатады; б) Білім инспекциясы мыналарға құқылы: • мемлекеттік емес білім беру ұйымдарында білім беру үдерісінің сапасын бақылау мен мониторингін жүзеге асыру – бизнес-омбудсменді ақпараттандыру; • бiлiм беру ұйымдары ұсынатын бiлiм берудiң мазмұны мен сапасы бiлiм беру туралы заңнамалық құжаттарға сәйкес келмейтiнi анықталған жағдайларда - оларды жою туралы оларға ұсыныс енгiзуге. Өтініш орындалмаған жағдайда – білім беру ұйымының мемлекеттік аккредиттеу аттестатының күші жойылады. «Білім туралы» Заңның 2-тарауы «Білім беру жүйесі, түрлері мен нысандары» деп аталады. Оның 6-бабында білім беру жүйесі туралы, 7-бабында білім беру түрлері туралы және оларда көрсетілген: 6-бап. Білім беру жүйесі Білім беру жүйесі: • мемлекеттік білім беру стандарттары, мемлекеттік білім беру талаптары, оқу жоспарлары мен білім беру бағдарламалары; • мемлекеттік білім беру стандарттарын, мемлекеттік білім беру талаптарын және білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары; • білім сапасын бағалайтын ұйымдар; білім беру жүйесінің жұмыс істеуі мен дамуын қамтамасыз ету үшін қажетті ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізетін ғылыми-педагогикалық мекемелер; • білім беру саласындағы мемлекеттік басқару органдарын, сондай-ақ олардың қарамағындағы ұйымдарды қамтиды. Білім беру жүйесі біртұтас және үздіксіз. 7-бап. Білім түрлері. Білім түрлері мыналар: мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеу; жалпы орта және орта арнаулы білім; профессионал білім беру; жоғары білім; жоғары білімнен кейінгі білім; кадрларды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру; мектептен тыс білім беру. 3. Өзбекстан Республикасының «Білім туралы» Заңының бірінші тарауының 4-бабында Білім беру саласындағы негізгі қағидалар айқындалып, төмендегілер көрсетілген. • Білім беру саласындағы негізгі ұстанымдар мыналар: • білім берудің басымдылығын мойындау; • білім беру формасын таңдау еркіндігі; • білім беру саласында кемсітушілікке жол бермеу; • білім алу үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету; • білім беру мен оқытуда ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды сіңіру; • білім мен тәрбиенің гуманитарлық, демократиялық сипаты; • білім берудің үздіксіздігі мен жүйелілігі; • міндетті он бір жылдық білім беру және алты-жеті жастағы балаларды бір жылдық жалпы орта білім беруге дайындау; • мемлекеттік білім беру стандарттары мен мемлекеттік білім беру талаптары шеңберінде білімнің барлығына қолжетімділігі; • білім беру бағдарламаларын таңдауға көзқарастың біркелкілігі мен дифференциациясы; • адамның өмір бойы білім алуы; • қоғамдағы педагогтарды кепілдендірілген әлеуметтік қорғау; • білім беру жүйесінің зайырлылығы; • білімді, қабілетті және дарындылықты насихаттау; • білім беру жүйесіндегі мемлекеттік және қоғамдық басқарудың үйлесімділігі; • білім беру қызметі саласындағы ашықтық пен транспаренттілік. Білім берудің басымдылығын мойындау: қазіргі заманғы қоғамда адам қызметінің ең ауқымды және басым салаларының бірі білім беру болып табылады. Соңғы жылдары білімнің әлеуметтік рөлі артып, әлемнің көптеген елдерінде білім берудің барлық түріне деген көзқарас өзгерді. Білім әлеуметтік-экономикалық дамудың негізгі, жетекші факторы ретінде қарастырылады. Мұндай назар аударудың себебі, қазіргі қоғамның ең маңызды құндылығы мен басты капиталы – жаңа білімді іздестіруге, оны меңгеруге, стандартты емес шешімдер қабылдауға, шығармашылық ойлауға қабілетті адам. Сондықтан қазіргі заманда білім жеке тұлға мен қоғамның дамуында шешуші рөл атқарады. Білім берудің үздіксіздігі мен жүйелілігі: Қазіргі ғылыми әдебиеттерде үздіксіз білім беру туралы бірнеше түрлі көзқарастарды табуға болады. Олардың ең кең тарағандары: «үздіксіз білім беру – бүтін өмірі барысында иелейтін білім», «үздіксіз білім беру – ересектерге арналған білім», «үздіксіз білім беру – үздіксіз кәсіби білім беру» сияқты сөздер қолданылатын болса, әлемдік педагогикада үздіксіз білім беру бірнеше терминдермен түсіндіріледі, олардың ішінде «үздіксіз білім беру», «өмір бойы білім алу», «үздіксіз оқыту» кеңінен қолданылады. Талдау көрсеткендей, мемлекет үшін үздіксіз білім беру әрбір адамның кәсіби және жалпы дамуы үшін оңтайлы жағдайларды қамтамасыз ету тұрғысынан әлеуметтік саясаттың жетекші саласы болып саналады, ал қоғам үшін үздіксіз білім беру – әлеуметтік саясатты дамытудың маңызды бөлігі болып табылады. қоғамдық өндіріс.Елдің әлеуметтік-экономикалық даму процесін жеделдететін және оның кәсіби және мәдени әлеуетін арттыратын механизм болған жағдайда. Дүниежүзілік қауымдастық үшін үздіксіз білім беру – халықаралық ынтымақтастыққа негізделген ұлттық мәдениеттер мен жалпыадамзаттық құндылықтарды сақтау, дамыту және өзара байыту әдісі. Білім беру нысанын таңдау еркіндігі: «Білім туралы» Заңның 2 тарауы, 15-бабы «Білім беру формалары» деп аталады және онда өндірістен бөлек (күндізгі) және өндірістен бөлінбей (сырттан, кешкі, қашықтықтан,) оқыту формасын таңдау еркіндігі көрсетілген. Өзбекстан Республикасының Президентінің «Жоғары білім беру жүйесін одан әрі дамыту жөніндегі шаралар туралы» қаулысы үздіксіз білім беру жүйесін дамыту, еліміздің қарқынды дамып келе жатқан экономикасын жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз ету, барлық өңірлерде және өнеркәсіп салаларын стратегиялық тұрғысынан комплекс дамыту мәселелерін шешуде жоғарғы білім жүйесінің қатысуын кеңейту жолындағы тағы бір маңызды практикалық қадам болып табылады. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|