Педагогика теориясы
Ақыл-ойы кем балалармен түзету жұмыстарының ерекшеліктері
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
| Ақыл-ойы кем балалармен түзету жұмыстарының ерекшеліктері. Өзбекстанда XX-ғасырдың 60-жылдары психикалық дамуында артта қалған балалармен алғаш рет арнайы педагогикалық жұмыс жүргізілді.
Қазіргі уақытта психикалық дамуы тежелген балалар үшін мектеп-интернаттар мен арнайы оқу орындары жұмыс істейді. Сондай-ақ олар мемлекеттік жалпы білім беретін мектептерде ұйымдастырылған түзету және дамыту сыныптарында сабақ бере алады. Оқу процесі келесі кезеңдерде жүзеге асырылады: 1. Бастауыш жалпы орта білім (оқу мерзімі – 4-5 жыл). 2. Негізгі жалпы орта білім (оқу мерзімі – 5 жыл). Балаларды түзеу мекемелеріне қабылдау олардың ата-аналарының немесе оларды алмастыратын адамдардың келісімімен ПТПК қорытындысы бойынша жүзеге асырылады. Сынып 12 оқушыдан тұрады. Олар даму кемістіктерін жою бойынша жаппай жалпы орта білім беру ұйымдарына ауыстырылуы мүмкін. Екінші кезеңде (V-IX сыныптар) білім беру кейбір өзгерістермен (белгілі бір оқу тақырыптарын немесе олардағы материалдардың көлемін қысқарту) мемлекеттік жалпы орта білім беретін мектептердің бағдарламалары негізінде жүзеге асырылады. Коррекциялау-дамыту сыныптарындағы білім берудің 1-кезеңінің мерзімі қажетті жағдайларда 1, тіпті 2 жылға ұзартылуы мүмкін. Олармен жұмыс істеудегі басты міндет – балалардың қоршаған орта туралы білімдерін меңгеруге көмектесу, оларда бақылау және практикалық оқу тәжірибесін қалыптастыру, білімді өз бетінше меңгеру және оны іс жүзінде қолдану. Мұндай оқушыларге жеке көзқарас қажет. Оларды түзету-дамытуды емдеу-сауықтыру шараларымен бірге жүргізу қажет. PROq балаларының даму деңгейлеріне сәйкес оқу материалын және оқу әдісін таңдау қажет. Ғылымда ақыл-ой кемдігінің үш негізгі түрін бөліп көрсетеді: Дебил (жеңіл түрі) - ақылының кемдік дәрежесі мардымсыз балалар. Олар арнайы бағдарлама бойынша мектепте жүйелі түрде білім алуға кабілетті. Ең жоғарғы психикалык процестерінің: есте сақтау жэне назар аударудың ерікті процестерінің, талдау жэне жинақтау, ойлау, сөйлеудің талдап корытушы жэне реттеуші, себепті- салдарына байланыстарды анықтау процестерінің толык дамымағаны байқалады. Имбецил (орташа түрі) - танымдык процестеріндегі, эмоциялык- ерік аясындағы бүзылыстардың салдарынан үзақ уақыт бойы өз бетінше мақсатты түрде жұмыс істеуге қабілеті аз, ақылының кемдік дэрежесі орташа балалар. ¥ зақ уакыт бойы окытып, жүйелі түрде жаттығу жасаған жағдайда балалар оку техникасын, жазу дағдыларын меңгереді, өзіне-өзі қызмет көрсетудің қарапайым дағдыларын меңгеруге кабілетті. Идиот (ауыр түрі) - орташа түріне қарағанда акауы тереңірек, кейде олар сөйлей алмайды, басқалардың сөзін түсінбейді, өзіне өзі кызмет көрсету дағдыларын менгеруге кабілеті өте төмен, моторикасында ауыр бүзылыстары байқалады. Терең түрі - жалпы баланың жеке түлға ретінде бүзылуының ең ауыр дәрежесі. Өзін-өзі жеке түлға ретінде сезінбейді, тіпті шарты рефлекстерінің қалыптасуыда қиынға түседі. Көп жағдайда тұрып жүре алмайды, сөйлеуі мүлдем калыптаспайды, қарым-катына тек күнделікті кажеттіліктерін канағаттандырумен шектеледі. Деменция (лат. ессіздік) - жарыместік, танымдык қызметтің тұракты әлсіреуі, сыншылдық пен еске сақтау қабілетінің төмендеуі, эмоциялардың дөрекіленуі. Бала шағында шизофрения, эпилепсия, мидын ісіп қызуы, мидың зақымдануы кезінде мидың органикалык зақымдалу нәтижесінде пайда болуы мүмкін. Ақыл-ой кемістігі жазылмайтын құбылыс ретінде танылғанымен, оны түзетуге болмайды деген сөз емес. Зерттеулердің көпшілігі арнайы (түзету) білім беру ұйымдарында әдістемелік тұрғыдан дұрыс әдісті ұстанса, ақыл-ойы кем балалардың дамуында оң нәтижеге қол жеткізуге болатынын көрсетеді. Ақыл-ойы кем балалармен түзету жұмыстары. Ақыл-ойы кем баламен түзету жұмыстарын ерте бастау кемістікті барынша түзетуге және қайталама ауытқулардың алдын алуға мүмкіндік береді. Ақыл-ой кемістігінің психологиялық-педагогикалық диагностикасын уақытында жүргізу өте маңызды. Ақыл-ойы кем балалар отбасы немесе денсаулық сақтау жүйесіндегі арнайы балабақшаларда тәрбиеленеді. Мектепке дейінгі жастағы балалармен түзету жұмыстары ақыл-ойы кем балаларға арналған арнайы балабақшаларда жүргізіледі. Мемлекеттік балабақшалардағы арнайы топтарға психикалық дамуы тежелген мектеп жасына дейінгі балаларды қабылдауға болады. Оларда тәрбие арнайы балабақшадағыдай арнайы бағдарлама бойынша жүргізіледі. Мектеп жасындағы ақыл-ойы кем балалар мемлекеттік білім беру стандартына негізделген арнайы бағдарлама бойынша оқыту жүзеге асырылатын арнайы (түзету) мектептерде оқытылады. Мұндай мектептерде жалпы орта білім беретін пәндермен (ана тілі, оқу, математика, география, тарих, табиғат, дене шынықтыру, кескіндеме, музыка, сызу) арнайы түзету пәндері оқытылады. Арнайы мектептерде еңбек тәрбиесі маңызды орын алады. Еңбек тәрбиесі IV сыныпта-ақ кәсіби сипатқа ие болып, балалар өздері орындай алатын мамандықты меңгереді. Оқушыларды әлеуметтендіру, жағымды қасиеттерге тәрбиелеу, өзін және өзгені дұрыс бағалай білуге үйрету басты мақсаты болып табылатын тәрбиелік іс-шаралардың да маңызы зор. Сонымен қатар, республикадағы ақыл-ойы кем балаларға арналған арнайы мектептердің 90%-ы мектеп-интернаттар. Кейде ақыл-ой кемістігі бар баланы мемлекеттік орта мектепке беру жағдайы байқалады. Бұл ретте ата-ана баланың тағдырын, оның оқу-тәрбиесіндегі жауапкершілікті педагог-дефектологтармен келісіп алуы қажет. Қалыпты дамыған балалармен бір сыныпта оқитын ақыл-ойы кем бала ерекше күтімді қажет етеді. Бала шамасы келгенше сабақтың барысын бұзбай сыныптағы іс-шараларға қатысуы керек. Оған түсініксіз нәрсеге жол беруге болмайды. Бұл жағдай оқу материалын толық түсінбеуге әкеледі. Ақыл-ойы кем баланы мемлекеттік орта мектепте оқыту ата-ананың тікелей қатысуын талап етеді. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|