Ойлауды ѳркендету жолдары

пікірді ұқтырмақшы болсақ, жалаңаш пікірді айтуда қасиет
жоқ, бала пікірді суреттеудің ѳзінен шығарып алсын.
2) 
Бала заттарды, кѳріністерді ұқсас сындары бойынша тап-
тапқа бѳліп үйренсін. Мысалы, дыбыстарды, харіптерді бѳлу,
ѳсімдікті, жануарды тап-тапқа бѳлу сықылды. Бірақ баланы
заттарды, 
кѳріністерді 
тап-тапқа 
бѳлгізіп 
үйреткенде,
жеңілден ауырға кѳшуді естен шығармауға керек.
3) 
Бала кѳріністердің, ойлардың араларындағы байламды
һәм олардың қайсысы қайсысына себеп екенін тауып үйренсін.
Бұл балаға мысалдардан ереже – заң шығартқызып үйрету
сықылды істермен болады.
Адам жанының ақыл яғни білу ісі туралы жалпы бір-екі
сѳз. Адамның ақыл-есіне жалпы кѳз салсақ, кѳреміз: ақыл-есі
бірте-бірте басқыштап ѳркендейді екен. Былайша: біз сыртқы
сезім құралдары арқылы сырттан түрлі әсер алып, бізде түрлі
әсерлену болады. Яғни әсерлену арқылы біз сыртқы заттардың
сындарымен танысамыз. Бұл – сыртқы дүниені біле
бастауымызда бірінші адым. Заттың түрлі сынынан болған
әсерленулерді бірге қосып, барлық сыны мен заттың ѳзін
суреттейміз. Яғни біздің жанымызда суреттеу болады. Бұл –
білудің екінші адымы. Онан соң сол заттан біз айырылсақ та,
біз оның суретін бұрынғы қалпында еске түсіреміз. Сол есте
сақталған суреттерден жаңа бір сурет жасаймыз, яғни қиял
қыламыз. Онан соң суреттеулердің сындарын оймен тексеріп,
олардан ұғым жасаймыз. Ұғымдардан хұкім жасаймыз,
хұкімдерден жаңа бір ой шығарамыз. Бұдан кѳрінеді: ақыл ісі
әсерленуден басталып, суреттеу, ес, қиялды ѳтіп, ойға жетеді
екен. Ақылдың осылай басқыштап ѳркендеуін білген тәрбиеші
сѳз жоқ баланы дұрыс тәрбие қылу жолын білуге тиісті.
104

Ж
Т І Л

жүктеу/скачать 2.51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: