102
оларды өндіру үдерісінде азық-түлік өнімдеріне арнайы енгізіледі, өнімдерді
қажетті органолептикалық қасиеттермен қамтамасыз ету жəне белгіленген
жарамдылық мерзімі немесе сақтау кезінде сапасы мен қауіпсіздігін сақтау
үшін қолданылады.
Азық-түлік тағамдары, тағамға енгізу мақсатында 4 топқа бөлінеді:
1. Бояғыштар, түс тұрақтандырғыштары,
ағартқыштар сияқты
тағамның пайда болуын жақсартатын қоспалар;
2. Өнімдердің дəмін реттейтін қоспалар.
Бұл хош иістендіргіштер,
қышқылды реттегіштер жəне т.б.;
3.
Консистенцияны
реттейтін
жəне
өнімнің
құрылымын
қалыптастыратын қоспалар. Оларға қоюлатқыштар, желе агенттері,
эмульгаторлар жəне т.б.;
4. Азық-түлік өнімдерінің (консерванттар, антиоксиданттар)
қауіпсіздігі мен сақтау мерзімін арттыратын қоспалар.
Азық-түлік
қоспаларын
азық-түлікте
пайдалануға
мынадай
жағдайларда рұқсат беріледі:
• егер, қоспаны пайдаланудың барлық негізі бар жəне соңғы мақсат
басқа жолмен жүзеге асырылмайды, яғни,
тағамдық қоспаларды
қолданбастан;
• егер, тағамдық қоспалардың қолданылатын
мөлшері тұтынушының
денсаулығы үшін қауіпті емес жəне оларды пайдалану оны адастырмайтын
жағдайда;
• тағамдық қоспаларды пайдалану тұтынушыға қолайлы пайда əкелсе;
• сөренің қызмет ету мерзімінің ұзаруы, тамақ өнімдерінің
тұрақтылығы жəне оның органолептикалық қасиеттерін жақсарту
мақсатында;
• азық-түлік
қоспасы өнімді өндіру,
тасымалдау, сату, сақтау жəне
басқа да технологиялық операциялар кезінде сапасыз шикізатты немесе
жағымсыз əдістерді пайдалану салдарын жасырмау үшін пайдаланылады.
Еуропалық сандық кодтау бойынша, азық-түлік қоспалары мынадай
болып бөлінеді:
E 100 - E 182 - бояғыштар;
Е 200 - Е 299 - консерванттар;
E 300 - E 399 – антиоксиданттар;
E 400 - E 449 - консистенцияны тұрақтандырғыштар;
Е 450 - Е 499 - эмульгаторлар;
E 500 - E 599 - қышқылды реттегіштер;
Е 600 - Е 699 - дəм мен хош иісті күшейткіштер;
E 700 - E 800 жəне одан əрі - басқа ықтимал ақпарат үшін қосалқы
индекстер;
E 900 жəне одан əрі - нан сапасын жақсартқыштар.
Азық-түлік қоспаларын азықтандырудың
гигиеналық қағидаларын
көрсететін жəне олардың қолданылуына бақылау жасау жүзеге асырылатын
негізгі нормативтік құжаттар:
103
оларды өндіру үдерісінде азық-түлік өнімдеріне арнайы енгізіледі, өнімдерді
қажетті органолептикалық қасиеттермен қамтамасыз ету жəне белгіленген
жарамдылық мерзімі немесе сақтау кезінде сапасы мен қауіпсіздігін сақтау
үшін қолданылады.
Азық-түлік тағамдары, тағамға енгізу мақсатында 4 топқа бөлінеді:
1. Бояғыштар, түс тұрақтандырғыштары, ағартқыштар сияқты
тағамның пайда болуын жақсартатын қоспалар;
2. Өнімдердің дəмін реттейтін қоспалар. Бұл хош иістендіргіштер,
қышқылды реттегіштер жəне т.б.;
3.
Консистенцияны
реттейтін
жəне
өнімнің
құрылымын
қалыптастыратын қоспалар. Оларға қоюлатқыштар, желе агенттері,
эмульгаторлар жəне т.б.;
4. Азық-түлік өнімдерінің (консерванттар, антиоксиданттар)
қауіпсіздігі мен сақтау мерзімін арттыратын қоспалар.
Азық-түлік
қоспаларын
азық-түлікте
пайдалануға
мынадай
жағдайларда рұқсат беріледі:
• егер, қоспаны пайдаланудың барлық негізі бар жəне соңғы мақсат
басқа жолмен жүзеге асырылмайды, яғни, тағамдық қоспаларды
қолданбастан;
• егер, тағамдық қоспалардың қолданылатын мөлшері тұтынушының
денсаулығы үшін қауіпті емес жəне оларды пайдалану оны адастырмайтын
жағдайда;
• тағамдық қоспаларды пайдалану тұтынушыға қолайлы пайда əкелсе;
• сөренің қызмет ету мерзімінің ұзаруы, тамақ өнімдерінің
тұрақтылығы жəне оның органолептикалық қасиеттерін жақсарту
мақсатында;
• азық-түлік қоспасы өнімді өндіру, тасымалдау, сату, сақтау жəне
басқа да технологиялық операциялар кезінде сапасыз шикізатты немесе
жағымсыз əдістерді пайдалану салдарын жасырмау үшін пайдаланылады.
Еуропалық сандық кодтау бойынша, азық-түлік қоспалары мынадай
болып бөлінеді:
E 100 - E 182 - бояғыштар;
Е 200 - Е 299 - консерванттар;
E 300 - E 399 – антиоксиданттар;
E 400 - E 449 - консистенцияны тұрақтандырғыштар;
Е 450 - Е 499 - эмульгаторлар;
E 500 - E 599 - қышқылды реттегіштер;
Е 600 - Е 699 - дəм мен хош иісті күшейткіштер;
E 700 - E 800 жəне одан əрі - басқа ықтимал ақпарат үшін қосалқы
индекстер;
E 900 жəне одан əрі - нан сапасын жақсартқыштар.
Азық-түлік қоспаларын азықтандырудың гигиеналық қағидаларын
көрсететін жəне олардың қолданылуына бақылау жасау жүзеге асырылатын
негізгі нормативтік құжаттар:
КО ТР 029/2012 Кеден одағының «Азық-түлік қоспалары, дəмдеуіштер
жəне технологиялық қосалқы заттарға қойылатын қауіпсіздік талаптары»
техникалық регламенті (2014 жылғы 18 қыркүйектегі өзгертулермен)
Санитарлық ережелер мен нормативтер 2.3.2.1293-03 «Тағамдық қоспаларды
қолдану бойынша гигиеналық талаптар»
Қазақстан Республикасында
тағамдық қоспаларды пайдалануды бақылау-тағамдық қоспалар туралы
ережелерге сəйкес жүзеге асырылады. Ең алдымен, тағамдық қоспалар
қауіпсіздіктің жəне сапа талаптарына сəйкес келуі керек. Əртүрлі
тағамдардағы олардың мазмұны қатаң стандартталуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: