Психология негіздері

шектеулі 
тұлғаларға 
арнайы 
білім 
берудің 
теориясы 
мен 
технологиясын зерггейтін ғылым.
Арнайы гіедагогиканың нысаны педагогикалық феномен ретінде 
карастырылатын ерекше білімді кажет ететін тұлғаларды арнаулы 
окыту нроцесі.
Арнайы білім берудегі зерттеулер мен педагогикалық көмек 
көрсету жұмысының субъектісі -  мүмкіндігі шектеулі тұлга.
Арнайы педагогиканың пәні - арнаулы окыту мен тәрбиелеудің 
теориясы мен тэжірибесі, дамудағы кемшіліктерді алдын алу, түзету 
мен жою, олардың элеуметтенуіне бағытталған коррекциялык- 
педагогикалык жұмыстардың кағидалары, мазмүны мен әдістері.
Арнайы гіедагоі иканын мақсаты -  психикалық немесе дене 
дамуында кемшілігі бар түлғаларға білім беру мен оларды 
әлеуметтендірудегі арнаулы білім беру мазмүнының теориялык жэне 
практикалык мәселелерін карастыру.
Арнайы педагогика білім беру жүйесіндегі мэселелерді шешуде 
(П.П. Блонский, Л.С. Выготский, Д.Б. Эльконин, Т.А. Власова, М.С. 
Певзнер, Т. Келлер, В.И. Лубовский, Ж.И. Намазбаева, Р.А. 
Сулейменова, А. Грюневальд, К.ван Рейвейк, В. Вейнс, Р. Штайнер 
жэне т.б.) теориялык кағидалары мен ғылыми ілімдеріне сүйене 
отырып, негізгі міндеттерді теориялык жэне практикалык міндеттерге 
бөледі.
~ п ~

Теориялыц міндеттері:
• 
арнаулы оқыту мен тәрбиелеудің теориялық-әдіснамалық 
негіздерін кұрастыру;
• 
мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды оқыту мен тәрбиелеудің 
кағидаларын, эдістері мен мазмұнын кұрастыру;
• 
мүмкіндігі 
шектеулі 
тұлғаларға 
білім 
берудегі
педагогикалық жүйелерді зерттеу;
• 
дамудағы 
кемшіліктердің алдын 
алу мен 
жоюдағы
педагогикалык кұралдарды аныктау, жасақтау жэне жүзеге асыру.
Практикалыц міндеттері:
• 
арнаулы білім беру мекемелерінде және инклюзивті білім 
беру жағдайында педагогикалық процесті үйымдастыру;
• 
арнаулы білім берудегі педагогикалық технологияларды 
жасақтау;
• 
білім 
беру 
жэне 
коррекциялық-дамыта 
окыту
бағдарламаларын кұру;
• 
мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға кэсіптік білім беру, оларды 
әлеуметтік-еңбекке бейімдеу бағдарламаларын қүру;
• 
алдыңғы 
қатарлы 
педагогикалық 
іс-тәжірибелерді
корытындылау.
Арнайы педагогика жалпы педагогиканың құрамдас бөлімі 
ретінде 
жалпы 
педагогикалык 
түсініктерге 
сүйеніп, 
арнайы 
педагогиканын ерекшелігін анықтайтын арнайы терминологияны 
колданады.
- 1 2 -

Қазіргі 
білім 
беру 
жүйесіндегі 
нормативтік-кұкыктык 
күжаттарда арнаулы білім беру саласында колданылатын кейбір 
терминдерге аныктама беріледі.
Арнаулы білім беру жүйесі - мүмкіндігі шектеулі түлғалардың 
арнайы білім алуы үшін жағдай жасаудағы мектепке дейінгі, жалпы 
жэне кэсіптік білім беру.
Мүмкіндігі шектеулі тұлга -  жалпы білім беру бағдарламасын 
меңгеруде белгілі бір шектеушілік туындайтын дамуында дене 
немесе психикалык жетіспеушілігі бар тұлға.
Кемшілік -  психологиялык-медициналык-педагогикалык кеңес 
беру үйымының жэне ересектерге катысты медициналық-сараптау 
комиссиясының корытындысы бекіткен дене немесе психикалык 
кемшілік.
Дене кемістік - адам психикасы дамуының жэне (немесе) 
жүмыс істеуінің ұзак уакыт бойы әлеуметтік, медициналык жэне 
педагогикалык түзету аркылы колдануды кажет ететіндей созылмалы 
бүзылуы.
Психикалыц 
кемістік 
-
адам 
психикасының 
дамуында 
аныкталған уакытша немесе гұракты түрдегі сөйлеудің эмоциялық 
ерік аясының кемшілігі, оқытуда киындыктар туғызатын психикалык 
дамудың кешеуілдеуі.
Ауыр кемістік - мемлекеттік (оның ішінде арнаулы) білім беру 
стандарттарына сәйкес білім беру колжетімді болмайтын жэне оқыту 
мүмкіндіктері өзіне - өзі кызмет көрсету дағдыларын, қоршаған
~ 1 3 -

дүние туралы 
қарапайым 
білімдерді жэне 
қарапайым еңбек
дағдыларын 
немесе аясы тар кәсіби даярлықты меңгерумен 
шектелетін дәрежедегі психикалық жэне (немесе) дене кемістігі;
Ерте цолга алу - психикальщ жэне дене бұзылыстары 
скринингін, 
медициналық 
психологиялық 
- 
педагогикалық
дигностиканы, емдеуді, дамыта окытуды қамтитын, сэби жастағы (үш 
жаска 
дейінгі) 
балаларды 
әлеуметтік 
жэне 
медициналык- 
педагогикалық түзету арқылы қолдау.
Әлеуметтік 
бейімдеу -
нысаналы 
әлеуметтік 
жэне
медициналык-педагогикалық түзету арқылы колдау процесінде 
кемтар балалардың қоғамда кабылданған құндылықтарды, мінез- 
құлық ережелері мен нормаларын игеруі мен қабылдануы жэне 
еңбекке даярлануы жолымен әлеуметтік орта жағдайларына белсенді 
түрде икемделуі.
Күрделі кемістік - эрбірін бөлек алғанда аномальдык дамудың 
күрылымы 
мен 
сипатын анықтайтын бірқатар 
бастапқы
ауыткулардың бірігуі.
Арнаулы (түзету) білім беру мекемелері - мүмкіндігі шектеулі 
тұлғаларға арналған білім беру мекемелері.
Арнаулы білім беру жагдайлары — мүмкіндігі шектеулі 
тұлғадарға жалпы білім беру мен кәсіптік білім берудегі арнаулы 
оқыту мен тәрбие жағдайлары.
Компенсация - (лат. compensatio - өтеу, теңдестіру, толықтыру) 
- организмнің бұзылған немесе толык дамымаған қызметтерін
~ 1 4 -

алмастыру, толыктыру немесе қайта кұру. Бұл жүре иеленген немесе 
туа біткен кемістіктердін нэтижесінде пайда болған организмнің 
күрделі, эр алуан үрдісі.
Коррекция - (лат. correctio - түзеу) - балалардың психикалық 
жэне дене дамуының кемшіліктерін түзетуге немесе оның салдарын 
женілдетуге бағытталған педагогикалык шаралар жүйесі.
Коррекциялық процесс -  дамудағы анықталған кемшіліктерді 
түзетуге бағытталған арнайы педагогикалык көмек түрлері немесе 
әлеуметтік ортадағы түзете-дамыта окыту процесі.
Емдік педагогика - арнайы педагогикадағы көзкарастар жүйесін 
медициналык түрғыда карастыру.
Реабилитация, 
-  
бүзылган 
функцияларды 
медициналык, 
әлеуметтік, білім беру тұрғысынан кайта калыпка келтіру процесі.
Абшитация 
-
ерте 
жастағы 
балалардын 
дамуындағы 
функцияларды калыпка келтіру.
Скрининг 
-
мүмкіндігі 
шектеулі 
түлғаларды 
анықтау 
максатымен жүргізілетін жаппай стандартты түрдегі тексеру.
Мониторинг -  білім саласындағы белгіленген процестің алға 
қойылған максат-міндеттерге сэйкестігін бакылау әдісі.
Педагогикалык, зерттеу мен көмектіц субъектісі - ерекше 
білімді кажет ететін мүмкіндігі шектеулі түлға.
Арнайы 
педагогикалык, 
көмек 
-
арнаулы 
мамандардың 
басшылығымен үйымдастырылған педагогикалык жагдайлар, ерекше
~ 15 ~

білімді қажетсінетін балалардын, жеке дамуын қамтамасыз етудегі 
оқыту мен тэрбиелеудің ерекше мазмұны, формалары, эдістері.
Ғылыми таным саласы ретіндегі арнайы педагогиканың зерттеу 
тацырыбына дене жэне психикалык кемшіліктері бар балалар жэне 
оларды тәрбиелеу мен оқыту проблемалары жатады. Дефектология 
бірқатар тәуелсіз салаларды біріктіреді: кұлағында мүкістігі бар 
балаларды 
тәрбиелеу 
жэне 
оқыту 
мэселелерін 
зерттейтін 

жүктеу/скачать 2.42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: