Психологияның дербес ғылыми пән ретінде
жүктеу/скачать 39.14 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Стресс ағзаның ерекше реакциясы ретінде. Г.Селье бойынша стресстің негізгі сатылары.
| Іс-әрекеттің психологиялық теориясының негізгі түсініктері
Іс-әрекеттің басты сипаттамасы Адамның психикалық өмірінің жан-жақты дамуы белгілі әрекетпен айналысуына байланысты болады. Адам өмір сүру барысында өз психикасын түрлі жолмен жарыққа шығарады. Мәселен, мектеп жасына дейінгі бала өз психологиясын ойын арқылы білдірсе, ересек адам өзіне тән ерекшеліктерін еңбек процесінің сан алуан салаларында көрсетеді. Әрекет дегеніміз түрлі қажеттіліктерді өтеуге байланысты белгілі мақсатқа жетуге бағытталған процесс. Іс-әрекет – адамның дүниемен қарым-қатынас тәсілі. Іс-әрекет барысында адам табиғатты, қоршаған айналаны игеріп, шығармашылық тұрғыда өзгертеді. Адам үшін іс-әрекетінің қашан да қоғамдық әлеуметтік мәні зор. Жалпылай қарастыратын болсақ, іс-әрекеттің негізгі төрт түрі белгілі: еңбек, оқу, ойын, қарым-қатынас. Олардың әрқайсына көптеген психологиялық зерттеулер арналған. Аталған іс-әрекеттердің қай-қайсының болмасын көптеген түрлері бар, сондықтан әрқайсының ең маңызды ерекшеліктеріне тоқталайық. Ойын – бала әрекетінің негізгі бір түрі. Оқу – іс-әрекеттің негізгі саласы процесін нәтижелі орындауға қажетті білімді, дағды мен икемді жүйелі түрде меңгеру. Еңбек – адам психикасын қалыптастыруда шешуші роль атқаратын әрекеттің бірі. Еңбек адам тіршілігінің арқауы, оның өмір сүруінің басты шарты. Стресс ағзаның ерекше реакциясы ретінде. Г.Селье бойынша стресстің негізгі сатылары. 1926 жылы стресс ілімінің негізін қалаушы Ганс Селье әртүрлі аурулармен ауыратын науқастар туралы өз бақылауларын жариялады. Нәтижелері таң қалдырды: ауруға қарамастан, барлығында тәбеттің төмендеуі, бұлшықет әлсіздігі, қан қысымының жоғарылауы, ұмтылыстар мен тілектердің жоғалуы болды. Ганс Селье стрессті дененің кез келген сыртқы әсерге бірдей реакциясы деп атады. Ганс Селье ең күшті стресс факторы мақсаттың болмауы деп есептеді. Сондай-ақ, физиологиялық қозғалыссыздық жағдайында адам ағзасы аурулардың дамуына бейім болады: асқазан жарасы, инфаркт, гипертония. Стресстің адамға әсері өмір сүру жағдайларын өзгертеді. Мысалы, күшті оң эмоциялармен дененің өміршеңдігі күрт артады, бұл жоғары қан қысымымен қамтамасыз етіледі. Өз арманын орындаған адам тәбеттің жоғалуын және бұлшықет әлсіздігін сезінеді - теріс эмоцияларға ұшыраған кезде күштің төмендеуі өте ауыр түрде қабылданады. Стресс, шын мәнінде, адамның жаңа жағдайларда өмірге бейімделуіне мүмкіндік беретін организмнің туа біткен реакциясы. Стресс дегеніміз — ағзаның қиын жағдайға қайтаратын жауабы. Бұл кезде адамның миы бүкіл ағзаға өте көп мөлшерде гормон бөліп, нәтижесінде жүрек қатты соға бастайды, қан қысымы жоғарылайды, тыныс алу жиілейді, бұлшық еттер жиырылып қалады. Не болып жатқанын сіз өзіңіз толық сезінбей жатқанда-ақ, ағзаңыз қауіппен күресуге дайын тұрады. Стрестік жағдай аяқталған соң, ағзаңыз “дабыл қағатын” күйден қалыпты күйге түседі. жүктеу/скачать 39.14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|