Р. Б. Доскалиева
Сын есімдердің бақылау тізімі
жүктеу/скачать 1.66 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Семантикалық дифференциал
| Сын есімдердің бақылау тізімі.Бұл әдіс адамның өзі туралы
ұғынуларын бағалау үшін арнайы құрылған. АҚШ-та Г. Гоух тұлғаны бағалау және зерттеу Институтында алфавиттік ретпен орналастырылған «а» дан «я» ға дейінгі 300 сын есімдер арқылы әдістемені алғаш талдаған.Сыналушы өзін сипаттайтын барлық сын есімдерді белгілейді. Алынған көрсеткіштер 24 шкала бойынша саналады.4 шкала бойынша сыналушының ұнамды, ұнамсыз жақтарын жалпы саны арқылы сипаттайды.Таңдау барысында сөздің саны көп болса белсенді импульсивті деп есептелсе, аз сөз таңдалса ұстамды, салмақты қасиет тән делінеді.Төрт шкала - өзіне сенімділік, өзін –өзі басқару, лабильді және білімділік критерилер негізінде жасалады. Әдістемені басқаруда индивидтің әрбір шкала бойынша жоғары және төмен көрсеткіштеріне қысқаша тұлғалық сипаттама беріледі. Қазіргі кезеңде Г. Гоухтың сын есімдер әдістемесі тәжірибеде кең қолданылады. Клиникада, мамандық таңдау барысында, саясат және экономикалық іс –әрекеттің тиімділігін бағалау үшін және т.б. қолданылады. 12.2.Семантикалық дифференциал(Semantic Differential) Бұл шкалалық әдістемелердің ең кең таралғандардың бірі болып саналады.Ч.Осгуд және оның әріптестері құрастырған бұл әдіс алғашында ұғымдарды мағыналаудың психологиялық аспектілерін зерттеу құралы ретінде қаралды. Ол біріншіден, нақты обьектіге қатынасын және тұлғалық бағдарларды өлшеу үшін тиімді болса, екіншіден тұлғаны бағалау әдісі болып қарастырылды. Семантикалық дифференциал жеті балдық шкалалардан құрылған обьектіге стандартталған әдістеме болып табылады. Шкала соңында қарама –қарсы мағынасы бар сөздер (сын есімдер) берілген. Жеті градацияда вербалды, сандық және графикалық (кесінді түрінде) белгілерде болуы мүмкін. Әрбір обьект (ұғым) 15-тен кем емес биполярлық шкала бойынша бағалануы тиіс. Баға нақты полюс 143 шкаласымен нақты градацияның сәйкес келуімен қортындыланады.Жауап парағында таңдалған градацияны шеңбермен қоршап немесе сызып қою қажет. Мысалы: Жақсы, күшті, орташа әлсіз,әлсіз емес, орташа күшті.Жаман Қатал, күшті, орташа, әлсіз, әлсіз емес, орташа, күшті. Қайырымды, салмақты, күшті, орташа, әлсіз, әлсіз емес, орташа күшті. жеңілтек Күшті, орташа әлсіз, әлсіз емес, орташа күшті, әлсіз т.б. Егер, барлық жасалған белгілерді қосатын болсақ жауап парағында онда шкала бойынша обьектінің семантикалық профилін көруге болады. Нәтижелерді өңдеу барысында ереже бойынша екі амал қолданылады. - Семантикалық профилді таңдау - Семантикалық кеңістік құру. Әрбір шкала бойынша субьективті бағаларға 1-ден 7-ге дейінгі немесе -3тен +3 ке дейінгі сан мәндері жазылады.Индивидтің немесе топтың кез –келген обьектісінің жалпы ұқсастығы барлық шкалалар бойынша сан мәндерін салыстыру барысында анықталады. Осылай семантикалық профилді талдау жүзеге асырылады. Семантикалық дифференциал нәтижелерін талдауға екінші амалды қолдану барысында Ч.Осугудтың 50 шкаладан тұратын зерттеуі назарға алынады. Корреляциялық және факторлық талдауды қолданып, негізгі үш факторды анықтады: Жақсы –жаман, пайдалы –пайдасыз, таза –лас шкалалары бойынша жоғары жүктемелік бағалау факторы Күшті –әлсіз, үлкен –кіші, ауыр –жеңіл шкалалары бойынша жоғары жүктемелік бағалау факторы Белсенді –енжар, шапшаң –баяу, өткір –жасық шкалаларында айқын көрінетін белсенді факторы. Дисперия пайызын анағұрлым салмақты, түсіндіруші фактор бағалау факторы болып табылады. Ч.Осугуд зерттеулерінде басқа да елдердің зерттеушілерінің көрсеткеніндей, факторлар жүйесін жан –жақты және тұрақты қарастыра отырып, мына жүйені ұсынады: Баға –Күш – жүктеу/скачать 1.66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|