Р. Б. Доскалиева

140 
Өзіндік бақылау сұрақтары 
1. 
Тұлғалық сұрақнамалар 
2. 
Тұлғаның типтік ерекшеліктері 
3. 
ММРІ сұрақнамасының шкалаларына сипаттама 
4. 
А.Е.Личко диагностикалық сұрақнамасы 
5. 
Мінез акцентуациясының типтік мінездемелері 
6. 
Тұлғалық ерекшеліктер диагностикасы 
7. 
Тұлғалық мотивация диагностикасы 
8. 
Тұлғалық құндылықтар диагностикасы 
9. 
Тұлғаның бағыт-бағдары диагностикасы 
10. 
Кеттел және Айзенк әдістемелерінің мәні 

141 
12.ТҰЛҒА ДИАГНОСТИКАСЫНДАҒЫ 
ПСИХОСЕМАНТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕМЕЛЕР 
 
12.1. Семантикалық әдістемелер туралы түсінік 
 
Психосемантикалық 
диагностика 
сананың 
жеке 
категориялық құрылымын бағалауға тұлғалық мән және мағына 
жүйелерін 
қайта 
қалпына 
келтіруге, 
индивидуалдық
ерекшеліктерді анықтауға бағытталған.
Семантикалық амал тұлғалық сипаттарды анықтау үшін де 
қолданылады. Оны жүзеге асыру барысында тұлғалық 
ерекшеліктерді сөздік бағалау стимулдық материалдағы әдістері 
арқылы құрастылады. Субъектінің немесе мағыналар жүйесі 
көмегімен, басқа адамдардың көмегімен нақты бейнелерін 
сипаттау арқылы диагностика жүргізіледі. Психосемантикалық 
әдістердің көмегімен алынған ақпарат субъективтік бағдарларға 
сүйенеді. 
А.Анастази 
индивидтің 
оқиғаны 
қалай 
қабылдайтынына негізгі назар аударатындықтан, бұл әдістерді 
феноменологиялық 
деп 
атаған 
және 
феноменологиялық 
психология әсері деп есептейді.
Диагностикадағы психосемантикалық амалдардың дәстүрлі 
сұрақ – жауап диагностикасынан мінез–құлықты сипаттауда 
немесе эмоционалдық көріністерді интерпретациялауда өз 
ерекшелігі мен ұқсастықтары да бар. 
1. 
Психосемантикалық 
әдістер 
де 
дәстүрлі 
сұрақнамалар
сияқты адам өзі туралы біле алады. 
2. Басқалар сияқты бағалау компоненті болады.. 
3.Семантикалық 
әдістер 
сияқты 
сұрақнамаларда 
сыналушыдан рефлексия дағдылары: өзін –өзі талдау, өзін –
өзі бағалауды талап етеді. А.Г. Шмелев бұл әдістердің 
туыстығын тұлғаның дәл сол әмбебап ерекшеліктерімен 
тұлғалық білімнің ұқсас жақтарын бағалай отырып 
көрсетеді.Психосемантикалық әдістер мен дәстүрлі сұрақ –
жауаптардың қарастырылған барлық ұқсас сипаттарын 
назарға ала отырып, К.М.Гурьевич оларды сұрақнамалардың 
қатаң құрылған формалды әдістер тобына біріктіреді. 
Психосемантикалық 
әдістер 
арасында 
екі 
топты 
ерекшелеуге 
болады. 
Біріншісі 
дескрепторлар 
тізімінің 

142 
көмегімен сыналушы өзін және басқа адамдарды сипаттау керек. 
Екінші топ –бұл полюстері қандай да бір қысқа атаулармен 
белгіленген өзін немесе басқаларды нақты шкалалар бойынша 
бағалауға арналған шкалалық техникалар. Шкалалар сөзік, 
сандық, графикалық түрде берілуі мүмкін. 

жүктеу/скачать 1.66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: